Nestao tumul !

[BranKoni]

Upoređujući slučajnu fotografiju, snimljenu u 27.04. 2008, sa satelitskim snimcima iz Google Earth, urađenim između 2002 I 2004, vidi se da je nestao jedan tumul !

[BranKoni]

To su gomile kamenja ili humke zemlje podignute iznad jednog ili vise grobova.

Wikipedia:
http://en.wikipedia.org/wiki/Tumulus

Tumuli u Boki

Puno se moze saznati I na ovom nasem forumu:

Cafe del Montenegro/Nauka/Nauka generalno/Arheologija Crne Gore
https://forum.cdm.me/showthread.php?p=774756

Tu se moze procitati izmedju ostalog

Blago zemljanih tumula Male i Velike Grude

Površinu Bokokotorske regije Crnogorskog primorja potrebno je posmatrati iz vazduha da bi se gotovo na svim vrhovima brežuljaka primorskog pojasa, od Sutorine do Platamuna, kao i na donjim padinama Orjena i Lovćena, vidjele sive okrugle kupe kamenih tumula ili gomila, grobnica koje su prastanovnici ovoga kraja tokom prvog milenija prije naše ere podizali svojim mrtvim plemenskim poglavicama, a kasnije narodna mašta vezala uz njih priče o kamenovanju preljubnica ili oceubica.[/FONT]

Jovica Martinović
Pobjeda, 22.11.2005. KULTURA i DRUSTVO
(Objavio Regi)


ARHEOLOšKA KARTA GRBLjA

…u takozvanim "kneževskim" grobovima u tumulima usred polja (tivatskog), zvanim Mala i Velika Gruda, otkriveni prilozi keramike i metala - bronze, srebra i zlata, koji se vezuju za egejsku i kritsko - mikensku kulturu iz vremena prelaza iz trećeg u drugi milenijum prije Hrista. Postavlja se pitanje: nisu li ovo grobovi heroja iz grčke mitologije, tebanskog kralja Kadmosa i njegove žene Harmonije, …

Jovan Martinović i Vilma Kovačević
(Objavio G R A D)


Skrenuo bih paznju I na sledeci prilog (uz napomenu da Google Eart ili Maps u granicama svijih mogucnosti takodje mogu biti od velike koristi):

ARHEOLOG MILOŠ PETRIČEVIĆ, PIONIR AERO-ARHEOLOGIJE U CRNOJ GORI

~ Aeroprospekcijom otkrili mnogo novih lokaliteta o kojima ne postoji zvanična evidencija, a zub vremena i ljudska ruka polako ih devastiraju.

Kopa po istoriji iz vazduha

Aero-arheologija u Crnoj Gori kao multidisciplinarni pristup, koji je veoma popularan u svijetu, kod nas je "u povoju", ali obećava bolje dane za ovu naučnu disciplinu….

M. D. P
(Objavio Ćipur)

Zbog neprocjenjivog arheoloskog tj. istorijskog i kurtuloskog znacaja ovih objekata za nas, i za svjetsku kulturnu bastinu, treba ih na svaki nacin i po svaku cijenu sacuvati.

Na kraju krajeva, to su grobovi.

U svakom slucaju to nije dobra sirovina za ŠODER.

[BranKoni]

Na ovom snimku iz Google-a se bolje vidi lokacija.

Detaljnije na linku:
http://maps.google.com/maps/ms?t=h&h...,0.013669&z=16

[rain_wind_storm]

A jel ovo ona lokacija iznad Budve đe se gradi aqualand?

[BranKoni]

A jel ovo ona lokacija iznad Budve đe se gradi aqualand?

Nije. To je Iznad plaze Trsteno. Iza Jaza. I vise lici na kamenolom.

[Luximus]

Sta cemo sad bez tumula?!

[BranKoni]

Sta cemo sad bez tumula?!

Napravit ce mo novi i ljepsi...

[Luximus]

Pa cemu frka onda?!

[BranKoni]

Za srednji tumul (kupa 22 sa 5) treba 534 kubika kamenja. To je 1.571 tona. A to je, komada kamenja, ni velikih ni malih, 52367. Ako je kamenje kilometar daleko, da bi se sakupilo i donijelo na gomilu, za dva dana, trebalo je 100 ljudi (robova) i 50 volovskih kola.

A da bi se unistio treba jedan !

Cega ?

Pa, vo !

[sparco]

znal neko nesto o keltskim i sl grobljima toga kod mene na selo ima, obraslo, i zapusteno nazalost, ako koga zanima dacu lokaciju ko se bavi time, il su gotska ko ce ga znat , uglavnom stara su vjekovima, i imaju samo ono kamenje kao ploce

[sparco]

znal neko nesto o keltskim i sl grobljima toga kod mene na selo ima, obraslo, i zapusteno nazalost, ako koga zanima dacu lokaciju ko se bavi time, il su gotska ko ce ga znat , uglavnom stara su vjekovima, i imaju samo ono kamenje kao ploce, a mozda su i ilirska . pfff , sad sam zbunjen al toga ima, neko ce vec znat od vas

[BranKoni]

znal neko nesto o keltskim i sl grobljima toga kod mene na selo ima, obraslo, i zapusteno nazalost, ako koga zanima dacu lokaciju ko se bavi time, il su gotska ko ce ga znat , uglavnom stara su vjekovima, i imaju samo ono kamenje kao ploce, a mozda su i ilirska . pfff , sad sam zbunjen al toga ima, neko ce vec znat od vas

I ja slabo što znam. I takođe sam prilično zbunjen. Ali idemo dalje...

http://maps.google.com/maps/ms?t=h&h...4bc8a5015e3ad8

Postoje li još ovi tumuli, ili su i oni "pasali" ?

Prošireno pitanje na ovoj adresi:
http://brankoni.spaces.live.com/default.aspx

[kEDOWN]

Ima li u te tumule zlata ili kakvog dr plemenitog metala jer bih dosa sa kakvim detektorom

[BranKoni]

Slika više govori nego suvi brojevi.
.
Attachment 21790

[BranKoni]

Pricam ja tako komsijama i susjedima kako na jednom forumu diskutujem sam sa sobom o tome kako se grobnice stare hiljade godina melju u soder i prodaju po 20$ kubik, a oni vrte glavom i cude se -"Ma bogati ?" ne mogu da vjeruju.

Jedan se zamislio, vidim nesto racuna -"Cetiri 'iljade godina. Ni moj pradjede se nije bio rodio". -"Ni njegova prababa" slazem se ja.

A susjetka se rasplakala. - "Ne placi" Kazem joj -"Mislit ce ti djeca da se sto desilo"

Jutros mi donosi papir, A4 napisano na kompjuteru.
-"Kad su djeca zaspala, sjela sam za kompjuter da napisem nesto. Dugo sam mislila i ispalo je da bi to bilo predugacko stivo, a cekalo me mjesit tortu. Na kraju sam ovo napisala" Smije se.

Kako dostignuća predhodnih civilizacija utkati u temelje savremene kulture
(na lak i efektan način)

Uzme se neka stara građevina (za Egipćane -piramida (može manja); Grke -Atinin hram; Italijane -Koloseum; Englezi bi mogli upotrebiti Stounhendž), samelje se sitno i upotrebi kao nasip za put. To može biti javni put -bulevar ili put do svojeg sela. Ostaviti malo za temelje svoje kuće.


Smijem se i ja. -"Nisi zalud zavrsila istoriju umjetnosti" Nalivam kafu.
"A dobro si me sjetio" Kaze "Moram danas na biro da uzmem pomoc"

[BranKoni]

Ima li u te tumule zlata ili kakvog dr plemenitog metala jer bih dosa sa kakvim detektorom

I da ima i da nema, može se reći da je to pravo blago, arheološko. Svaki komadić koji leži u njima, svejedno od bakra, bronze ili gline, u muzeju bi za jedan dan zaradio više nego što sam vrijedi na grame pa da je i od suvoga zlata.

A kako bi se od kamenoloma mogao napraviti "zlatni rudnik" možete pogledati u nastavku bloga na (naj)donjoj adresi.

Kome to iz bloga izgleda nerealno, neka svoje goste, kad padne kiša i postane im dosadno, poveze na ovo mjesto na putu za Bigovo. Ova gomila kamenja na slici je ostatak GOMILE ili tumula. Put prolazi na 0m od nje. Ipak izadjite iz kola, prošetajte malo okolo i uživajte u pogledu. Gostima recite samo da je to čovjek napravio kada hramovi na Akropolju u Atini nisu bili još ni u planovima, pa ih pitajte da li bi dali euro za razglednicu sa toga mjesta ?

! Nemojte kopat i pomjerat kamenje TO JE ZABRANJENO !

[BranKoni]

Ima li neko da koristi Google Earth i da je bar malo zainteresovan za arheologiju (istoriju, geografiju...)

[Ćipur]

Brankoni, šozdravljam sto si ukazao na ovo.
Žalosno je to što se radi, tolika nebriga....

[BranKoni]

Kao sto vidis niko se nije potreso. Najmanje oni kojima je to posao.

[MimiR]

a oguglali smo jadnici vishe, svudje nas neshto j*be, a ne tumuli sad

[BranKoni]

A vidim. Svako se vraca u istoriju do one tacke dje mu odgovara. Korak dalje bi bio izdaja ili u najmanju ruku gubljenje vremena.

Nego ovi tumuli - gomile ipak bi trebali ostat bar jos malo, da ako dobacimo do te Evrope. Stoje tu iljade godina, uprkos raznim vandalima. I sto bi mi morali bit najveci vandali od svih.

I drugo, ako nekad dobacimo do te Evrope ponovo, pitat ce nas tamo: "A dje su vam one gomile sto smo vam bili ostavili ? To su bili grobovi i nasih predaka !"

Koja to velika pamet, junastvo ili pare trebaju za sacuvat nesto sto vec imamo? Bokun pameti u svakoga i malo straha za one koji ni taj bokun nemaju i bar bi se ovaj problem rijesio. Nikome ni iz dzepa ni u dzep!

[Ćipur]

Piše: Tomislav GRGUREVIĆ: Istraživanja tumula u Boki

Stručnjaci Odjeljenja za praistoriju Univerziteta u Cirihu i Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kotora zajednički su, 1988, 1989. i 1990. godine, izvodili arheološka istraživanja na lokalitetu Mala gruda, u Grbaljskom polju, u kotorskoj opštini, a poslovima su rukovodili prof. dr Margarita Primas /Cirih/ i mr Jovan Martinović /Kotor/. Prije toga, u sezoni 1970/71. ekipa Arheološkog instituta iz Beograda i Pomorskog muzeja u Kotoru bavila se istraživanjem lokaliteta Mala gruda.
Tom prilikom dobijeni su novi, interesantni podaci, značajni za praistoriju toga kraja. Tumul Velika gruda ima najveći prečnik 26 m, njegov vrh visok je 6,30 m iznad okolnog terena, te je zbog toga viši 1,60 m od tumula Mala gruda. Već prva kampanja 1988. godine pokazala je da postoje velike razlike između Male i Velike grude. Mala gruda je bila napravljena od gline i imala je pokrivač od jednog ili dva reda kamenja, dok je Velika gruda dvostruki tumul. Ona se sastoji od glinene mogile, visoke 4,50 m, nad kojom je izvedena druga gomila, u centru visoka 1,80 m, a bila je izgrađena od kamena. Ovo kamenje je različite veličine, a otkriveni šljunak i komadi zaobljenog kamena koji, najvjerovatnije, potiču iz obližnjeg potoka.

POGREBNI OBIČAJI BRONZANOG DOBA

Tokom prve kampanje otvoren je sektor u jugoistočnom dijelu Velike grude i istražen do dubine tri metra. Konstatovano je da je kameni tumul bio mjesto gdje su ponavljana sahranjivanja tokom potonje faze bronzanog doba. Poremećeni grobovi i razbacani ostaci na vrhu spomenika mogu biti datirani u rano gvozdeno doba. Nijesu otkriveni tragovi kasnije upotrebe. Tu se nalazi i nekoliko rovova koje su izgradili vojnici u odbrambene svrhe, u kasnijem periodu.
Tokom 1989. godine istražena su još dva sektora tumula, a arheološki poslovi završeni su 1990. godine. Dobijen je veliki broj podataka o pogrebnim običajima bronzanog doba na južnoj obali Jadrana. Grobovi su bili obično, ali ne uvijek, oivičeni širim kamenjem i pokriveni tankim kamenim pločama i oblucima. Obično su upotrebljavani za više ukopavanja. Svaki grob posjeduje unutrašnju azratigrafiju upotrebe i ponovne upotrebe za pokopavanje odraslih i djece raznih godina starosti. Osnovni položaj tijela bio je stoga, samo u izuzetnim slučajevima sačuvan. Nije pronađeno da su pokojnici sahranjivani u zgrčenom položaju. Izuzetno su pronađeni takođe i tragovi kremacije ili bar uticaja vatre na ljudske kosti.
Antropološku analizu otkrivenih ostataka izvršio je Tomass Rossi član arheološke ekipe koja je ispitivala Veliku grudu. Njihovi fragmenti ili manje-više čitavi skeleti bili su temeljno izučeni. Proučen je takođe i pronađeni arheološki materijal. Neki od bronzanih nalaza su loše sačuvani i tražili su poseban postupak. Velika pažnja bila je posvećena djelovima koji su još imali metalnu jezgru a ne samo proizvode korozije. Među materijalom dominiraju: keramičke posude, široki lonci i žare kao i poneke šolje, odnosno čaše. Moguće je bilo restaurirati značajan dio posuda i izvršiti upoređivanje sa materijalom iz ostalih grobalja u zemlji i okruženju, što je bilo lakše nego vršiti komperativnu valorizaciju sa mnogo više fragmentiranim ostacima iz naselja. Arheološko istraživanje je upoređivano na osnovu najsavremenijih radiobikarbonskih podataka dobijenih u akceleratorskim mjerenjima.

SADRŽAJ TUMULA

Arheološkim istraživanjima na Velikoj grudi otkriveni su zanimljivi centralni grobovi do dna tumula, čime se omogućilo ustanovljavanje toga pokopavanja i ritualnih akcija. Izvan malog centralnog grobnog mjesta - velika glinena humka bila je skoro sasvim lišena antropogenih tragova, izuzev nekih prepoznatljivih razlika u nanosima, od kojih je spomenik sagrađen na Velikoj grudi - postoje dva centralna groba, jedan iznad drugog. Prvi je otkriven u sredini stratiografskog slijeda i pokazuje u osnovi isti ritual, koji je već poznat slijed kamenog gornjeg tumula, što znači višestrana sahranjivanja i samo malo priloženih bronzanih ukrasa.
Drugi centralni grob, radi kojega je tumul bio i podignut, drugog je oblika i sličan velikom grobu u centru tumula Mala gruda. Jama je bila izdubljena u prvobitnoj površini, te pogođena i ograđena kamenom. Isto je bilo i na Maloj grudi, gdje nije bilo kamene pregrade izvan ciste. Kako nije otkrivena ploča ''in situ'' ne može se zaključiti da je grob u antici bio već otvaran, zato nema tragova osim jedne izdvojene ploče, koja je pripadala cisti.
U grobu je bila sahranjena samo jedna osoba. To je bio muškarac u zgrčenom položaju, ležeći na svojoj lijevoj strani, glave okrenute u sjevero istočnom pravcu. Izgleda da je tijelo ostalo neprimijećeno, samo je lobanja bila deformisana i orkenuta ka istoku, dok je donja vilica ostala u originalnom položaju.
Grobni prilozi otkriveni su na dva mjesta: naspram čovjekove glave, tj. u istočnom dijelu ciste gdje su bila položena tri bakarna oruđa: pljosnata sjekira i dva noža ili brijača. U uglu ciste ležala je plitka zdjela, koju karakteriše istaknuta uglasta drška. Zdjela je skoro u cjelini sačuvana jer nedostaje mali dio prstenaste noge. Skelet je bio veoma lomljiv nakon čišćenja od natoložene gline. Stoga je bilo odlučeno da se podigne dio lobanje i mandibule zajedno sa okolnom glinom i da se njegov donji dio očisti u labaratoriji. To je uspješno urađeno u Odsjeku za praistoriju i istoriju u Cirihu, gdje je ustanovljeno da je muškarac nosio ukras za glavu. Ispod njegovog zatiljka bilo je otkriveno osam prstenova.
Kao i na mnogim drugim mjestima u tivatskoj i naročito kotorskoj opštini i na hercegnovskom području postojao je kompleks tumulusa, monumentalnih dimenzija, prečnika 39 metara u pravcu istok – zapad i 22 metra u pravcu sjever – jug. Centralni tumulus nalazi se na lokaciji Đevojačke grede, iznad velike provalije. Formiran je od lomljenog kamena, elipsoidne osnove, visine stožera preko tri metra. Dijelom je oštećen jer je odnešeno odavle dosta kemana za gradnju suvomeđa pored puta. Na obodu zapadne strane tumulusa nalazi se otvorena kamena grobna cista, koju je pronašao, otkopao i istraživao mr Ilija Pušić. Tada, prema raspoloživim podacima, nijesu nađeni značajniji ostaci, osim grube keramike i skeleta u zgrčenom stanju.
Naročito pažnja bila je posvećena arheološkim istraživanjima tumulusa T-2. Na njegovoj dimenziji najvišoj koti pronađena su razlomljena kamene ploče većih dimenzija, debljine oko 15 cm. Prilikom rasčišćavanja kalote tumulusa u sloju tamno-mrke, te svijetlo-mrke rastresite zemlje, nađeno je pet fragmenata keramičkih posuda grube fakture u čijim je strukturama prisutan pijesak. Posude su crvene i crne boje. Na površini, od dva metra kvadratna, pronađeni su mjestimično ostaci polomljenih kostiju i zubi.

NOVAC IZ 288. GODINE

Prvi otkopni sloj skinut je u dubini od 0,40 m a sadrži svijetlo – mrku rastresitu zemlju, sitni kamen, kao i veće komade lomljenog kamena. U ovom sloju pronađen je priličan broj keramičkih posuda grube fakture. Posude su različitog oblika, crvenog i crnog pečenja a otkrivene su i veće količine polomljenih i dislociranih ljudskih kostiju. Na istočnoj i zapadnoj strani kalote tumulusa, u prvom otkopnom sloju, pored ljudskih kostiju, pronađeni su fragmenti halštatske keramike različitih oblika, faktura i strukture kao i fragmenti helenističke keramike. Na istom mjestu pronađena je bronzana lučna fibula u cjelosti očuvana, osim vrha igle. Pored fibule, u istom sloju, bila je morska školjka – cardium – vidljivo bušena. Na južnom dijelu otkopnog prostora nađen je vrlo dobro očuvan rimski novac CLAUDIJE GOSTSKI, iz 288. godine naše ere. Opravdano se pretpostavlja da je ova moneta naknadno upala u ovaj sloj. Evidentno je da su već ranije bili poremećeni kulturni slojevi intervencijama kod građenja suvomeđe. To se naročito manifestovalo u prvom otkopnom sloju koji sadrži raznovrstan materijal iz više vremenskih epoha.
U drugom otkopnom sloju uočeni su uglavnom fragmenti keramike crnog pečenja, različitih profilacija, oblika i fakture i nekoliko fragmenata koji su nesimetrično ukrašeni urezima, crnog pečenja i uglačene površine. Otkrivena su i dva fragmenta helenističke keramike. U istom slučaju nađen je okrugli bronzani privjesak sa vidljivom perforamcijom i fragmentovana bronzana ukosnica omega tipa. U južnom dijelu kalote tumulusa, takođe je pronađena još jedna bronzana igla ili ukosnica omega tipa.
Na sjeveroistočnoj kaloti otkriven je grob oko koga su bile veće količine fragmenata keramike crvenog pečenja. Kao poseban nalaz izdvaja se keramički pršljenak, u potpunosit očuvan, rađen od dobro prečišćene zemlje svijetlo-crvenog pečenja. Konstrukciju groba su sačinjavale vertikalno postavljene kamene ploče. Koštani ostaci pokojnika iako dislocirani relativno su dobro očuvani.
Kada je grob u cjelosti očišćen ustanovljeno je bilo da je bi

KOMPLEKS TUMULA ĐEVOJAČKE GREDE

Lokalitet Đevojačke grede smješten je pored kamenoloma iznad Poda, na obodu sela Kameno, u opštini Herceg-Novi, 420 metara nad morem, odakle je izvanredan pogled na to područje - od Igala i Sutorinskog polja, do ulaza u Bokokotorski zaliv, Tivatski zaliv i Lovćen. U neposrednoj blizini nalazi se uzvišenje Šilobad, na visini 481 metar. Prilikom rekognosciranja terena, sa istočne strane, u tankom sloju crvenice nađeno je više fragmenata keramike. Položaj Šilobada predstavlja tačku koja dominira bližom okolinom zbog čega je u znatnoj mjeri devastiran, posljednjih decenija prošlog vijeka, čestim vojnim gradnjama i drugim intervencijama. Nalazi keramike potvrđuju da je tu postojala gradina, ili refugijuma manjih dimenzija.

http://www.republika.cg.yu/arhiva.ph...vijest&id=7121

[Ćipur]

Tomislav GRGUREVIĆ: Život u helinističko doba

Praistorijsko vrijeme obilježavaju mnogobrojni tumuli koji se prostiru od Vrmca, preko Tivatskog polja do Krtola, a njihova najnovija istraživanja dala su značajne podatke o kulturi Ilira od bronzanog doba do početka rimske vlasti. Te svojevrsne kamene grobnice, prekrivene visokim zemljanim nasipima, sadrže, kao priloge uz pokojnika, razne alatke, oružje, nakit i naročito predmete keramike. Načinu sahranjivanja, sa tijelom pokojnika u zgrčenom stanju i specifična obrada groba, ukazuju da je tu egzistirala posebna skupina stanovništva kojoj su pripadala ilirska plemena. Među tumulima u tivatskom polju, najznačajniji su oni na Maloj grudi. Datirani su u rano bronzano doba, u vrijeme 1900-1800. godine p.n.e. što je jedan od najstarijih i najuglednijih likaliteta u Boki. Nalazi u grobu i otkriveni tragovi pogrebnog obreda ukazuju da je tu bila sahranjena znamenita ličnost, vjerovatno neki vladar.
Uz keramiku, sa karakteristikama tzv. vučedolskog kulturnog kruga, rasprostranjenog na teritoriji BiH i Dalmacije, u toj grobnici nađeni su i drugi vrijedni dijademi i drugo. Ocijenjeno je da su predmeti od zlata bili uvezeni sa jegejskog područja.

PRIJE RIMSKIH POSTOJALA ILIRSKA NASELJA

Arheološka istraživanja otkrila su da je bilo više naselja iz predrimskog i rimskog doba koja su se nalazila u Tivatskom polju i po obodu obronaka. Najznačajnije predilirsko i ilirsko naselje bilo je u Krtolima, na padinama brežuljka na kome je crkva svetog Luke, gdje su se očuvali djelovi čvrsto zidanih građevina za stanovanje sa ostacima materijalne kulture. To je bilo dugovjeko naselje u kome se intenzivno živjelo u helinističko doba, od kraja IV – II vijeka p.n.e. ali u njemu se nastavio život i pod rimskom vlašću o čemu svjedoče ostaci keramike, kao i građevine ranorimskog razdoblja iz I i II vijeka n.e. Među pokretnim materijalom tamo pronađenim, najvredniji su predmeti od keramike. U Tivatskom polju, sedam km južno od Tivta, otkriveni su ostaci rimske osmatračnice i stražarske kule. Otkriveni su i grobovi i predmeti od keramike, koji pokazuju da je na tom mjestu, prije rimskog, postojalo ilirsko naselje.
Lokalitet Pjaca, najviše udaljen od Tivta, približno u pravcu jugoistoka, na kome su otkriveni ostaci materijalne kulture iz tri perioda veoma je zanimljiv za arheologe. Najstarijem razdoblju, V – IV vijek n.e. pripadalo je praistorijsko naselje, srednjem razdoblju rimska građevina tipa rimske vile /vila Rustica/, a najmlađem dobu građevina sa ostacima mozaika iz V – VI vijeka. Na tivatskom području pronađeni su i drugi nalazi iz rimskog perioda: dijelovi natpisa, dijelovi građevina, keramika i ostalo. Za jednu građevinu u Brdima, preko puta Prevlake, smatra se da je bila rimska cisterna. Tu je, takođe, otkriven kasnoantički grob, sagrađen od tegula u IV vijeku. Na Prevlaci, na južnoj strani zaliva, osmotreni su ostaci neke građevine sa mozaičkim podom, pa se opravdano pretpostavlja da je tu bila rimska vila.
Iako su arheološka istraživanja na području tivatske opštine bila sporadična i često bez prethodnog plana, što znači da je izostalo temeljno istraživanje, može se nedvojbeno zaključiti, na osnovu nalaza, da je tamo bio razvijen život znatno prije dolaska Rimljana.
Za određivanje činjenica veliki značaj imaju brojni arheološki materijali od kojih posebna važnost pripada lokalitetima Solila, italskog porijekla, izuzimajući ulomak korintskog skifosa koji potiču iz I vijeka p.n.e. i prvih vjekova naše ere. Pronađeni materijali iz lokaliteta Nove rijeke potiče uglavnom iz V vijeka p.n.e. a ulomak oboda jonske amfore iz druge polovine VI vijeka. Ta keramika potiče od antičkih /crvenofigurnih i crnoprofilisanih ulomaka/ i jonskih amfora.
Upravo brojni arheološki materijali na tom području podstiču razmišljanje da je možda stari tajanstveni rimski grad Agruvium bio negdje na prostoru između Dumidrana i Prevlake. Neki arheolozi smatraju da je taj grad bio u blizini Solila, pri moru. Materijal nađen na tom lokalitetu datiran je u prvi vijek p.n.e. i prve vjekove nove ere, upravo u vrijeme kada je postojao taj rimski grad. Činjenica da na području tivatske opštine ima više lokaliteta nedovoljno ispitanih i da područje nije temeljno ispitano, ukazuje da bi se istražnim radovima došlo do novih značajnih otkrića.

KO SU BILI BOKELJSKI KOZARI

Međutim, sve što je do sada otkriveno nije ponekad dovoljno za pouzdanu rekonstrukciju zbivanja jer oskudan materijal nije sačuvan i obrađen na pravi način. Za neke od pronađenih eksponata u muzejima ne zna se ni mjesto gdje su otkriveni. Najinteresantniji lokalitet, svrstan u predistorijsko doba , predstavljaju crteži na stijeni u Lipcima kod Risna - vrijednost ne samo za Boku, nego i za Balkan.
Najvrijednije naslijeđe, na osnovu kojega su se vršile rekonstrukcije predistorije Boke ostavili su bokeljski Iliri, popularno nazvani kozari, koji su bili antagonistički raspoloženi prema grčkim kolonizatorima u tom kraju. Oni su sve do II vijeka p.n.e. zadržali praistorijsku kulturu željeznog doba.
Završena najnovija rekognosciranja teritorije Boke, kao i akcije koje su u toku, otkrile su nove lokalitete koji su pripadali Ilirima. Poslije kompletiranja materijala, naročito je zapažena pojava mnoštva gomila – mogila, uglavnom od kamena, lociranih na prigodnim uzvišenjiam ili na padinama brda. Raspored tih gomila, na užem području Boke, nametnuo je potrebu da se podijele prema riječima gdje su grupisane: rejon hercegnovskog zaleđa sa selima Sutorina, Podi, Kameno, Mojdež, Mokrina, Kruševice i Vrbanj. Na tom području registrovano je 40 gomila i dvije gradine. Primorski region obuhvata Hercegnovsku rivijeru sa selima Kuti, Žlijebi, Repaje, Bakoči, Bunovići, Bijelske Kruševice te Morinj i Risan u Rosanskom zalivu. Tu je pronađeno 37 gomila i jedna gradina. Treći rejon je poluostrvo Luštica i Krtoli sa brojnim tumulusima i jednom gomilom. Na taj rejon se nastavlja područje Grblja i Paštrovića, gdje takođe ima dosta gomila.
Arheološka istraživanja obavljena su na rijetkim gomilama, a sistematska ispitivanja izvršena su na svega njih nekoliko: u selu Vrbanju iznad Herceg-Novog, u selu Kutima, zatim u zaseoku Glogovik jedna gomila. U Krtolima su dvije: Milovića gomila i Milovića lokve.
Iz arheološke dokumentacije sa kojom raspolaže Republički zavod za zaštitu spomenika kulture – Kotor i ostale naučno-istorijske ustanove može se konstatovati da je pojava Ilira u Boki sinhronizovana sa opštim zbivanjima u ilirskoj praistoriji kod nas: sahranjivanje pokojnika vrši se u gomilama, uglavnom, konstruisanim od nabacanog kamenja, rjeđe zemlje i kamenja, a najrjeđe samo od zemlje. Zastupljena su dva načina sahranjivanja: spaljivanje ili zakopavanje.
Jedna od najznačajnijih je Bogdanova gomila u Vrbanju koja je konstruisana od kamena i zemlje, što je razumljivo s obzirom na sastav tamišljeg terena. U gornjim, mlađim slojevima, uočeno je spaljivanje bez grobnih konstrukcija, a u nižim, starijim slojevima, otkriven je jedan grob konstruisan pločama, sa dobro očuvanim skeletom u zgrčenom položaju. Materijal pronađen u toj grobnici je vrlo siromašan a sastoji se od ulomaka keramike malih dimenzija nekoliko omega ukosnica, jedne perle, jedne niske od kamena, vrha strijele od željeza i jedne pribadače od bronze.

ANTIČKI MATERIJAL U GOMILAMA

Rijetka su područja na Jadranskom moru na kojima je pronađeno toliko praistorijskih i rimskih lokaliteta kao na skučenom prostoru Boke. Međutim, do sada je malo urađeno da se ispitaju sačuvani ostaci materijalne prošlosti kako bi se došlo do novih podataka dragocijenih za izučavanje praistorijskog doba u ovom kraju. Istina, u poslije zemljotresnom periodu, od 1979. godine, arheološki radovi su inezivirani ali to je rađeno zavisno od određenih urbanističkih ili sanacionih potreba bez jedinstvenog plana i programa istraživanja čitavog regiona Boke.
Gomila u Glogoviku je konstruisana od lomljenog kamena, a nije imala grobnih konstrukcija. Pronađeni su posmrtni ostaci koji su bili prethodno spaljeni. Tu je otkriven bogat grobni inventar: osim nekoliko tipova keramike pronađeno je dosta bronzanog nakita: niske od ćilibara, stakla, paste i keramike, zatim nekoliko željeznih fragmenata koji su pripadali noževima i strijelama.
Zanimljiva je Milovića gomila u Krtolima, takođe konstruisana nabacanim kamenjem sa dva vijenca od niza kamenja i to spoljni građen od većeg kamenja debljine 1,20 m, a drugi koncentričniji dva metra prema centru, takođe je formiran većim kamenjem. U blizini centra gomile pronađen je grob ukopan u zemlju ispod kamenja, konstruisan je od ploča. Prilozi pronađeni u masi gomile su: nekoliko fragmenata keramike, keramičkih pršljenova, bronzani privjesak i jedan novčić kralja Bajalosa. Tada je otkopana i gomila na Milovića lokvama koja je po konstrukciji indentična sa Milovića gomilom, samo što nije pronađen grob nego nekoliko keramičkih ulomaka.

NEMARAN ODNOS

U više navrata otkriveno je rekogn

[Ćipur]

NAJVIŠE SAZNANJA IZ STRANIH IZVORA

Do 1962. godine u Boki skoro i nije bilo temeljnih istraživanja iz praistorije. Sva znanja, ili bolje rečeno hipoteze i pretpostavke, zasnovane su na sporadičnim rezultatima rekognosticiranja terena i manjih nalaza. Najčešće saznanja o praistoriji Boke dobijena su na osnovu stranih izvora koji pominju Boku od IV vijeka p.n.e. pod raznim nazivima - Crnoduboka rijeka, Ridzo potamos, Kolpos Ridzonikon, Sinus Ridzonikus. Iz spisa se saznaje da su taj teren naseljavali Iliri sa svojim plemenima, savezima i dinastima tih saveza. Slično je i kada se radi o predilirskim fazama, za koje nedostaju podaci, izuzev rijetkih o životu u nekim pećinama (Spila iznad Perasta, ili Daotine iznad Dobrote kraj Kotora).

NEDOVOLJNA ARHEOLOŠKA ISTRAŽENOST

Akvatorij, priobalje i zaleđe Bokokotorskog zaliva kontinuirano su koristile razne populacije u dalekoj prošlosti, što potvrđuju brojna arheološka otkrića i saznanja. Ugodna klima, bujna mediteranska vegetacija, suptropska fauna i flora, terasasto zemljište, dovoljno vode i povoljna razruđenost obale, činioci su su koji su doprinijeli da Boka bude nastanjena i u praistoriji. Tada su se ljudi bavili zemljoradnjom, stočarstvom i ribolovom, a potom i pčelarstovm, lovom i domaćom radinosti. Prosperirala je i trgovina, što potvrđuju ne samo antički pisani izvori, nego i arheološki materijali. Međutim, sve do skoro nije bilo sistematskih arheoloških istraživanja pojedinih lokacija, prvenstveno starog Risna, Rosa, tumulusa u Grblju i Hercegnovskoj opštini, kao i u podmorju Zaliva. Tek posljednjih godina počinju arheološak istraživanja u Rosama, pod rukovodstvom dr Mihaila Milinkovića iz Beograda i u Risnu, koji traju već četiri godine, a radovima rukovodi prof. Piotr Dyzcek iz Varšave, sa opredjeljenjem da budu nastavljeni u narednih šest godina. Ohrabruje saznanje da se istraživanju najstarije prošlosti Boke pristupa na temeljan i studiozan način, što u prošlosti ponekad i nije bio slučaj.

http://www.republika.cg.yu/arhiva.ph...vijest&id=7215

[BranKoni]

Fala Cipur !

Mada fali neka rijec komentara, ali i "pastirani" tekst dosta govori. Za one koji nemaju vremena da sve procitaju izdvajam sledece:

"…sve što je do sada otkriveno nije ponekad dovoljno za pouzdanu rekonstrukciju zbivanja jer oskudan materijal nije sačuvan i obrađen na pravi način. Za neke od pronađenih eksponata u muzejima ne zna se ni mjesto gdje su otkriveni."

"…Rijetka su područja na Jadranskom moru na kojima je pronađeno toliko praistorijskih i rimskih lokaliteta kao na skučenom prostoru BokeMeđutim, do sada je malo urađeno da se ispitaju sačuvani ostaci materijalne prošlosti kako bi se došlo do novih podataka dragocijenih za izučavanje praistorijskog doba u ovom kraju"

"…sve do skoro nije bilo sistematskih arheoloških istraživanja pojedinih lokacija, prvenstveno starog Risna, Rosa, tumulusa u Grblju i Hercegnovskoj opštini, kao i u podmorju Zaliva."

"..Pored fibule, u istom sloju, bila je morska školjka – cardium – vidljivo bušena"

Zainteresovalo me je koja je to skoljka cardium (srcolika) nadjena u tumulu. Poslije malo "googlanja" -evo PILINGRIN. Malo ko osim Bokelja zna sto je to.

http://en.wikipedia.org/wiki/Cardium_edulis

"Izgooglao" sam i ovo:

http://en.wikipedia.org/wiki/Cardium_Pottery

Tu na linku pise da je kultura "srcolikoskoljkaste keramike" ili "mediteranska kultura" (ili moze i "pilingrinska kultura") nastala na obali Mediterana pocetkom VI milenijuma prije nove ere. Najstariji nalazi su nadjeni gdje ? Pa na istocnoj obali Jadrana. Cime se isticala ? Odlicnim poznavanjem navigacije !!!

Mozda su Minos I Dedal u Boki ucili čamčarski zanat ?!

Nego u vezi vasega pitanja "kako su se vasi preci…" -ovi skvrceni ispod tumula, jesu li i oni nasi preci ? Ali brzi odgovor, po osjecaju, a ne po rasudjivanju !