Dogodilo se na današnji dan

[zvoncica]

15. jun

1369. Napisan je najstariji dokument o kotorskim brodarima. Prema ovom dokumentu prvo brodogradilište u Boki postojalo je još 1361. i nalazilo se na Prevlaci. U dokumentu takođe piše da su kotorski brodograditelji izgrađivali sve vrste brodova, jedrenjake, pretežno karavele, manje brigantine, koke, fuste, gripove... Brodogradilište nalazilo se ispred gradskih zidina na rijeci Škudri, a u njegovom sastavu radila je i fabrika konopa.

1833. Petar II Petrović Njegoš krenuo je u Rusiju da bi bio rukopoložen za crnogorskog mitropolita čime je ustaljena praksa hirotonisanja crnogorskih vladika u Rusiji. U pratnji Dimitrija Milakovića i Stevana Petrovića, na putu za Rusiju, u Beču se upoznao sa Vukom Karadžićem i nakon toga prihvatio njegovu filološku doktrinu.

1907. Na Drugoj haškoj mirovnoj konferenciji Crna Gora je, kao jedna od 44 države koje su prisustvovale tom skupu, potpisala 13 konvencija i jednu deklaraciju o mirnom rješavanju međunarodnih sporova kojima su potpunije definisani zakoni i običaji ratovanja

1911. U Kolašinu je rođen Vuko Radović, slikar, član CANU, učesnik 13-julskog ustanka, jedan od osnivača ULUCG i jedan od najznačajnijih likovnih umjetnika u Crnoj Gori, u XX vijeku. Studirao je Umjetničku školu u Beogradu, bio profesor crtanja u Nikšiću i Kolašinu. Slikao je uglavnom crnogorske pejzaže. Poznate njegove slike su Platije, Vrbe, Tuneli u Platijama, Vranjina i druge. Bio je dobitnik više nagrada i priznanja, a najznačajnije su Trinaestojulska i nagrada AVNOJ-a.

1911. Umro Josip Šilović Slade - Njegovo djelo je neodvojivo vezano za istoriju crnogorskog građevinarstva, arhitekture i urbanizma. Rođen je 23. marta 1828. u Trogiru. Bio je univerzalan projektant. Uspješno se ogledao u osmišljavanju građevinskih objekata u rodnom Trogiru i Šibeniku. U Crnu Goru stigao je u maju 1877. godine. Kao inženjer, izvodio je radove na barskom pristanu, u Ulcinju, Valdanosu, na Bojani i na melioraciji Ulcinjskog polja. Realizovao je niz značajnih projekata: pozorišnu zgradu „Zetskog doma”, austrougarsko poslanstvo na Cetinju, urbanistički plan Nikšića (remek djelo crnogorskog urbanizma), dvorac knjaza Nikole, te Carev most u Nikšiću i niz kolskih puteva u Crnoj Gori.

1914. Na Cetinju je izašao prvi broj Dnevnih novosti, prvog crnogorskog dnevnika. List je izlazio na jednoj strani, donosio je telegrafske vijesti sa ratišta a urednik i izdavač bio je Mihailo Rajvajn. Izašlo je ukupno 47 brojeva.

1917. Uvod u nestanak crnogorske države - Rad na dokumentu poznatom kao Krfska deklaracija, koji je 20. jula iste godine usvojen bez predstavnika Crne Gore, počeo je u vrijeme njene okupacije i boravka crnogorske vlade u egzilu kako bi se nakon svršetka I svjetskog rata definisali i realizovali zahtjevi u prvom redu srpske vlade, koja u planiranoj zajedničkoj državi Srba, Hrvata i Slovenaca nije željela Crnu Goru kao konstitutivni element. Tim dokumentom, koji su potpisali predsjednik srpske vlade Nikola Pašić i u ime Jugoslovenskog odbora Ante Trumbić, već je bilo naznačeno prisajedinjenje Crne Gore Srbiji.

1931. Počela izgradnja kolskog puta Cetinje-Budva, dužine 32 kilometra. Put je trebalo da obezbijedi stalnu vezu Crne Gore sa Primorjem, jer je putni pravac preko Njeguša u toku zime često bio u prekidu. Trasa je bila prilagođena terenu, pa je stoga imala veliki broj krivina i 10 serpentina. Radovi su završeni za samo pet mjeseci.

1949. Iz štampe je izašao prvi broj "Prosvjetnog rada", jedinog crnogorskog lista iz oblasti prosvjete.

2001. Radnici Rudnika boksita počeli su probijanje tunela Sozina. Radove su završili za 657 dana. Probijanje sa sjeverne strane, koje je izvela slovenačka kompanija Slovenija ceste završeno je za 603 dana, a radovi su počeli 13. avgusta 2001. godine. Ugovorena vrijednost radova na prvoj fazi izgradnje Sozine 19,93 miliona eura, izvedenih 17,3 miliona, a ušteđeno je 2,6 miliona eura

2006. Vlada Srbije donijela je odluku o priznavanju nezavisne Republike Crne Gore i zaključak da se crnogorskim državljanima koji imaju prijavljeno prebivalište u Srbiji, omogući prijem i u državljanstvo Srbije, saopšteno je nakon sjednice vlade.

U svijetu:

1215. Engleski kralj Džon prihvatio, pod pritiskom plemstva, Veliku povelju slobode, Magna Carta Libertatum, temelj engleskog državnog uređenja, simbol borbe protiv apsolutizma i jedan od najznačajnijih dokumenata britanske i evropske ustavne istorije.

1520. Papa Lav X ekskomunicirao Martina Lutera bulom u kojoj je kao jeres osudio Luterove teze o indulgencijama, dogmama i uređenju Katoličke crkve. Ideje o reformi crkve sistematizovane u 95 teza Luter je tri godine ranije prikovao na vrata Dvorske crkve u Vitembergu, označivši početak raskola katoličke Evrope.

1754. Češki fizičar Diviš Prokop izumio je prvi gromobran.

1843. Rođen Edvard Grig, najpoznatiji norveški kompozitor i pijanista razdoblja kasne romantike.

1904. Više od 1.000 ljudi, većinom žena i djece, poginulo blizu Njujorka u požaru koji je zahvatio brod General Slokam.

1907. Počela II Haška mirovna konferencija, na kojoj su 44 države, uključujući i Crnu Goru, usvojile 13 konvencija o zakonima i običajima ratovanja. Četvrtom konvencijom osnovan Stalni arbitražni sud u Hagu.

1919. Engleski piloti Artur Braun i Džon Olkok uspješno okončali prvi direktan let preko Atlantika.

1920. Italijanski inženjer, jedan od osnivača bežične telegrafije, Gulijelmo Markoni, u Engleskoj emitovao prvi muzički radio prenos, pjesmu australijske operske pjevačice Neli Melba.

1940. Njemačke trupe probile liniju Mažino kod Sedana. Sistem utvrđenja dugačak 360 kilometara, koji su Francuzi izgradili duž granice prema Njemačkoj, između dva svjetska rata, smatran remek-djelom građevinarstva i fortifikacije.

1969. Po povlačenju Šarla de Gola sa političke scene, za predsjednika Francuske izabran Žorž Pompidu.

1975. Košarkaši Jugoslavije postali šampioni Evrope pobjedom nad reprezentacijom SSSR-a u Beogradu.

1977. Adolfo Suares i njegova koalicija Demokratskog centra pobijedili na prvim slobodnim izborima u Španiji poslije smrti Franciska Franka.

1982. Argentinske snage na Foklandskim ostrvima predale se Britancima. Time okončan rat u kom je poginulo oko 1.000 ljudi.

1988. Predsjednik Pakistana Zija ul Hak objavio da će islamsko šerijatsko pravo postati vrhovni zakon u Pakistanu.

1992. Srpski književnik Dobrica Ćosić izabran za prvog predsjednika SRJ. Za prvog premijera prethodnog dana izabran američki biznismen Milan Panić.

1992. Parlament Japana, prvi put od Drugog svjetskog rata, odobrio angažovanje japanskih vojnika u inostranstvu.

1994. Izrael i Vatikan uspostavili pune diplomatske odnose, potvrđujući dogovor o međusobnom priznanju i pomirenju poslije vjekovnih sukobljavanja Jevreja i rimokatolika.

1995. SB OUN usvojio rezoluciju o proširenju snaga UN u Bosni trupama za brza dejstva, sastavljenim od 12.000 francuskih, britanskih i holandskih vojnika. Rusija i Kina se uzdržale od glasanja.

1996. Umrla čuvena američka džez pjevačica Ela Ficdžerald.

2000. U atentatu u Budvi lakše povrijeđen Vuk Drašković, lider SPO, u to vrijeme jedne od najvećih opozicionih političkih stranaka u Srbiji.

2000. Rimsko-katolički biskup Augustin Misago, optužen za saučesništvo u masakru više od pola miliona stanovnika Ruande 1994. i genocid, oslobođen optužbi i pušten na slobodu.

2001. Pored Petrovog Sela kod Kladova otkrivena masovna grobnica sa oko 30 tijela koji su žrtve sukoba na Kosovu u prvoj polovini 1999.

2003. Vaterpolo reprezentacija SCG osvojila zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u Sloveniji.

2008. Prestao izlaziti hrvatski satirično-politički nedjeljnik Feral Tribjun.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

16. jun

1417. U povelji o poklonu manastiru Moračniku, Balša III se potpisao kao: „U Hrista boga blagovjerni gospodin Balša milostju božjem gospodin Zeti”, dok se u drugim poveljama potpisivao kao: „gospodar Zete i po milostju božjoj Duka veliki i gospodar zemlji Zetskoj i svemu zapadnome pomorju”.

1624. U Perastu je rođen Andrija Zmajević, barski nadbiskup. Školovao se u Rimu, gdje je i doktorirao filozofiju i bogosloviju. Bio je opat Svetog Jurja kod Perasta, budvanski apostolski vikar i povjerenik Svete stolice. I katolički i pravoslavni narod ga je volio. Napisao je Ljetopis crkveni od apostolskih vremena do 1676. godine, Pjesmu od pakla o pobjedi nad Turcima u peraškom boju. Pisao je ćirilicom i latinicom i na latinskom jeziku. Umro je u Perastu septembra 1694. godine i sahranjen u crkvi u Paštrovićima koju je sam sagradio.

1671. Iz Risna u Pulu, Istra, stigli su brodovi sa crnogorskim hajducima među kojima je bio i Bajo Pivljanin. Na osam brodova bilo je 13 harambaša, 180 ljudi pod oružjem, 180 žena i oko 300 djece. Bilo je to zapravo jedino moguće rješenje Venecije za neposlušne crnogorske hajduke, koji su, za njen račun, ratovali u Kandijskom ratu 1645-69. godine. Po dolasku u Pulu smješteni su u prazne kuće, ali se ni tu nijesu skrasili. Mnogi su umrli od malarije, jedan broj njih sukobljavao se sa tamošnjim žiteljima, neki su se preselili u druga mjesta, a jedan broj njih vratio se u Crnu Goru.

1845. Na najuzvišenijem lovćenskom vrhu crnogorski vladika Petar II Petrović započeo da gradi kapelicu. Prema pisanju okružnog kotorskog poglavara Gabrijela Ivačića "moći će da se vidi sa velike daljine, čime je Njegoš priželjkivao da privuče pažnju udaljenog naroda kako bi se uvjerili u njegova religiozna osjećanja".

1872. Ispred Knjaževog dvora na Cetinju crnogorska vojna muzika imala je prvi nastup. Prvi kapelnik bio je Čeh Anton Šulc.

1876. Crnogorska i srpska vojska su u Veneciji skopile sporazum o međusobnoj saradnji. Taj datum je bio uzet kao Dan Vojske bivše Savezne Republike Jugoslavije.

1900. Umro Djuro Matanović, plemenski kapetan, vojvoda i jedan od 13 clanova Crnogorskog Senata, crnogorski diplomata u Rusiji, Turskoj, i Srbiji.

1906. U Veljem Brdu kod Podgorice rođen je Savo Brković, revolucionar, narodni heroj, publicista i istoričar. Bio je sekretar PK KPCG i jedan od organizatora ustanka. Zapažena njegova publikacija je Zapisano u ratu, kao i dvije knjige "O postanku i razvoju crnogorske nacije" i "Etnogenezofobija – prilog velikosrpstva".

1910. Rodjen Vuko Radović, jedan od najpoznatijih crnogorskih slikara . Jedan od napoznatijih crnogorskih likovnih umjetnika, redovni član CANU, učesnik NOR-a od 1941. i kulturni poslenik. Slikarstvo je studirao u predratnom periodu na Umjetničkoj školi u Beogradu. Nakon oslobođenja uključio se u obnovu kulturnog života u Republici i jedno vrijeme bio ministar kulture, ipak ne zapostavljajući slikarstvo. Uporedo sa likovnim meditacijama nad divljom ljepotom kanjona Platije, slikao je urbane pejzaže, motive s Primorja, planinske panorame, sve više stilizujući i sažimajući likovnu vokaciju, krećući se ka postupnom apstrahovanju i prelasku u progresivno poluasocijativno oblikovanje. Bio je jedan od osnivača ULUCG i njegov predsjednik. Imao je veliki broj samostalnih i kolektivnih izložbi i dobio niz značajnih nagrada i priznanja, među kojima Trinaestojulske i Nagrade AVNOJ-a. Umro je 17. avgusta 1996.

1929. Umro Ljubomir Stojanović - Državnik, političar, filolog i čuveni srpski naučnik iz oblasti nauke o istorijskim izvorima. Rođen je 1860. Opisao je stare književne spomenike sabrane u Narodnoj biblioteci u Beogradu i biblioteci Srpske kraljevske akademije. Zahvaljujući njemu znamo da se u biblioteci koja je stradala tokom bombardovanja nalazilo devet primjeraka Oktoiha prvoglasnika iz 1494. i četiri primjerka Psaltira s posljedovanjem iz 1495, kao i odlomci Oktoiha petoglasnika i Moltivenika iz 1495. godine. Najznačajnije mu je djelo monografija „Život i rad Vuka Stefanovića Karadžića”.

1948. U Nikšiću je u znak sjećanja na poginule borce NOP-a Boška, Đorđija i Milicu Vučinić, osnovan Studentski dom "Braća Vučinić".

2006. SR Njemačka priznala Republiku Crnu Goru kao nezavisnu državu, uz isticanje demokratskog sadržaja referendumskog postupka sprovedenog u skladu sa najvišim standardima. Istovremeno su podržane težnje Republike Crne Gore za njene evroatlanske integracije, uz uvjerenje da će se odnosi Crne Gore i Njemačke nastaviti u duhu prijateljstva i saradnje.

U svijetu:

1671. U Moskvi javno pogubljen vođa ustanka donskih kozaka i seljaka Stepan Stenjka Timofejevič Razin.

1826. Nakon što je ugušio pobunu janjičara, turski sultan Mehmed II ukinuo taj vojni red i uveo nizam, redovnu vojsku.

1829. Rođen legenadrani indijanski poglavica Džeronimo, posljednji poglavica koji se predao vojsci SAD.

1858. Rođen švedski kralj Gustav V, koji je tokom vladavine od 1907. do smrti 1950., osigurao neutralni status Švedske u oba svjetska rata.

1874. U Beogradu je umro Ilija Savić - Garašanin. Učestvovao je u rušenju kneza Mihaila Obrenovića i dovođenju na prijesto Aleksandra Karađorđevića, u čijem režimu je obavljao dužnost ministra unutrašnjih poslova. Napisao je 1844. godine "Narčetanije", kojim je nakon raspada turskog carstva predvidio stvaranje velike srpske države i Srbiji odredio zadatak da "otkidajući od zdanja turske države kamen po kamen obnovi i dogradi Dušanovo carstvo".

1890. Rođen engleski filmski glumac Sten Lorel, zvijezda urnebesnih komedija u kojima je, kao "mršavi", činio tandem sa Oliverom Hardijem, "debelim".

1896. Umro Edmon Gonkur, francuski književnik. Od 1903. godine u Francuskoj se svake godine dodjeljuje nagrada za najbolji savremeni roman, u spomen na Edmona i njegovog brata Žila ( 1830-1870) koji su zajedno pisali romane i pozorišne komade.

1894. Na predlog francuskog barona Pjer de Kubertena, počeo osnivački Kongres Međunarodnog olimpijskog komiteta. Prisustvvovalo 79 delegacija I 49 sportskih organizacija iz 12 država i, kao posmatrači, predstavnici još 21 zemlje. MOK konstituisan osmog dana kongresa- 23. juna, kao međunafrodna neprofitna organizacija i kreator olimpijskog pokreta.

1920. U Londonu održana prva sjednica Društva naroda.

1941. Predsjednik SAD Frenklin Ruzvelt naredio da se do 10. jula zatvore svi njemački konzulati u SAD.

1944. Na Visu sklopljen sporazum Tito-Šubašić o odnosima Narodnoodlobodilačkog pokreta i jugoslovenske vlade u emigraciji.

1958. Obješen Imre Nađ, mađarski premijer u vrijeme antikomunističke pobune u Mađarskoj 1956. koju su ugušile sovjetske trupe. Nađ je tada uhapšen i na montiranom procesu osuđen na smrt zbog izdaje. Na isti dan 1989. pola miliona Mađara prisustvovalo je u Budimpešti njegovoj ponovnoj sahrani uz državne počasti.

1961. Ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev zatražio azil u Francuskoj za vrijeme gostovanja u Parizu sa ansamblom baleta "Kirov". Karijeru je nastavio u vodećim evropskim i američkim trupama i bio je zviijezda britanskog Kraljevskog baleta.

1963. Sovjetski Savez lansirao vasionski brod "Vastok 6" sa prvom ženom kosmonautom, Valentinom Terješkovom.

1972. U Hanoveru uhapšena Ulrike Majnhof, članica terorističke grupe Bader-Majnhof.

1977. Leonid Brežnjev, lider sovjetske KP, zamenio Nikolaja Podgornog na mjestu predsjednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a.

1983. Za predsjednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a izabran Jurij Andropov.

1992. Predsjednici SAD i Rusije Džordž Buš i Boris Jeljcin postigli u Vašingtonu dogovor o smanjivanju arsenala dalekometnih nuklearnih raketa za dvije trećine do 2003.

1996. Međunarodni komitet Crvenog krsta saopštio da je naprostoru bivše Jugoslavije, za vrijeme ratnih sukoba (1991-1995) nestalo oko 20.000 ljudi, od kojih oko 12.000 u Bosni i Hercegovini.

1998. Talibanska vojska u Avganistanu naredila zatvaranje više od sto privatnih škola u kojima su se obrazovale djevojčice.

1999. Novi predsjednik Južnoafričke Republike Tabo Mbeki položio je zakletvu, zamijenivši na toj dužnosti Nelsona Mendelu.

2001. Američki predsjednik Džordž Buš i ruski Vladimir Putin susreli se prvi put u Sloveniji. Dogovorili buduću saradnju i stalne konsultacije.

2001. Pobjedom koalicije lijeve orijentacije na izborima za gradonačelnika Berlina utrt put bivšim komunistima da uđu u gradsku vladu, prvi put od pada Berlinskog zida 1989.

2004. Generalni sekretar UN Kofi Anan imenovao Danca Sorena Jesen-Petersena za svog novog specijalnog predstavnika na Kosovu.

2006. Tajvan otvorio tunel Hsuehsan, dug 13 kilometara, najduži tunel u Aziji, koji povezuje sjeverni i južni dio tog ostrva.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

17. jun

1190. Posljednji put se kao knez pominje Miroslav, humski knez, kojemu je prema zapisu, napisano Miroslavljevo jevanđelje, najstariji poznati spomenik pisan književnim jezikom i najstariji iluminirani rukopis srednjevjekovne Zete. Pretpostavlja se da je Jevanđelje nastalo na Zetskom primorju, najvjerovatnije u Kotoru, zbog čega je uvršćeno u zetsko-dukljansko književno nasljeđe grčko-pravoslavne provenijencije. Miroslavljevo jevanđelje čuveno je zbog ljepote pisma i raskošnog ukrasa, ima 296 inicijala i minijatura koji pokazuju zapadni, romanski uticaj, prenesen iz Italije u skriptorije na zetskom primorju i u Miroslavljevo Zahumlje.

1871. Rodjen Danilo Petrović. Prvog sina kralja Nikole krstio je ruski car Aleksandar II, preko svog predstavnika grofa Ilariona Nikolajeviča Tolstoja. Sa Milicom Maklenburg Strelic stupio je u brak 1899. godine. Još od đačkih dana pripreman je za nasljednika crnogorskog prijestola. Premda inteligentan i solidno obrazovan, mladi princ nije imao talenta, a ni snage za ulogu koja mu je bila određena. Daleko više sklonosti pokazivao je za slobodan i lagodan život. Umro je u Beču 20. septembra 1939.

1920. Ukazom regenta Aleksandra obrazovana je Srpska pravoslavna crkva u Kraljevini SHS. Šest posebnih crkvenih oblasti: Mitropolija srpska, Crnogorska i Karlovačka koje su bile autokefalne, Srpska crkva u BiH, dalmatinska crkvena oblast i crkvene oblasti Makedonije i stare Srbije, koje su bile pod upravom Carigradske patrijaršije, ujedinjene su u Srpsku pravoslavnu crkvu koja je dobila rang patrijaršije.

1998. Umro Ratko Djurovic filmski scenarista i direktor Leksikografskog zavoda Crne Gore. Filmski scenarista i istoričar kulture rođen je u Nikšiću, 25. novembra 1914. Filozofski fakultet završio je u Zagrebu. Bio je direktor drame Narodnog pozorišta NR Crne Gore, stručni savjetnik „Avala filma”, umjetnički direktor „Dunav filma”, direktor Leksikografskog zavoda Crne Gore, prorektor i rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu. Autor je niza scenarija za kratkometražne i dugometražne filmove i prvog scenarija za dugometražni igrani film u crnogorskoj profesionalnoj kinematografiji „Lažni car”, kao i za filmove: „Zle pare”, „Četiri kilometra na sat”, „Kampo Mamula”. U realizaciji niza filmskih ostvarenja u domaćoj kinematografiji sarađivao je sa poznatim stvaraocima, poput Velimira Stojanovića, Veljka Bulajića, Predraga Golubovića. Objavio je niz studija, eseja, prikaza i enciklopedijskih članaka iz teorije i prakse, istorije pozorišta i filma, književnosti i kulture. Za rad na igranom filmu nagrađivan je visokim profesionalnim i društvenim priznanjima, među kojima i Trinaestojulskom nagradom.

2006. Ponosni smo i zadovoljni što smo, udruženi sa svima koji su radili za dobro Crne Gore, bili značajan dio važnog istorijskog pregnuća i doprinijeli smirenoj pozitivnoj kampanji, koja ne samo da je omogućila dobru atmosferu na referendumu, već je utrla put prevladavanju zaoštrenosti i objedinila napore svih za obnavljanje crnogorske državnosti, kazao je Branko Lukovac, koordinator Pokreta za nezavisnu evropsku Crnu Goru na svečanoj sjednici Savjeta na kojoj je donesena odluka o prestanku rada ove organizacije.

2007. Na osnovu operativnih saznanja, Uprava policije je, u sadejstvu sa Agencijom za nacionalnu bezbjednost i u saradnji sa Haškim tribunalom, preduzela višednevnu policijsku akciju, u kojoj je u Budvi, u ranim jutarnjim satima, pod lažnim identitetom koji je koristio, lišen slobode Vlastimir Đorđević, državljanin Republike Srbije, bivši pomoćnik ministra unutrašnjih poslova RS i načelnik Resora javne bezbjednosti, u činu general-pukovnika, saopštila je crnogorska Uprava policije.

2007. Crnogorski ambasador u Rejkjaviku Miodrag Vlahović predao je akreditivno pismo predsjedniku Islanda Olafuru Ragnaru Grimsonu. Ceremoniji predaje akreditiva prethodilo je upisivanje u knjigu utisaka predsjedničke rezidencije, gdje je Vlahović upisao da će crnogorski narod uvijek pamtiti da je Island prvi priznao obnovljenu nezavisnost Crne Gore.

2008. Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine počelo realizaciju projekta selektivnog prikupljanja otpada u svim crnogorskim opštinama. Za 17 opština je završena kompletna isporuka specijalnih plavih kontejnera za papir, žutih za plastiku, zelenih za staklo i sivih za metal.

U svijetu:

1239. Rođen engleski kralj Edvard I, koji je pripojio Vels Engleskoj.

1397. Danska kraljica Margreta I objedinila pod dansku krunu Dansku, Švedsku i Norvešku.

1682. Rođen švedski kralj Karlo XII, čija vladavina je označila kraj Švedske kao evropske velesile.

1696. Umro poljski kralj Jan III Sobjeski, proslavljeni vojskovođa protiv Šveđana, Turaka, Tatara i Kozaka.

1752. Američki fizičar Bendžamin Frenklin dokazao je da se atmosferski elektricitet može dobiti i iz veće visine. Za vrijeme oluje podigao je dječjeg zmaja, a kada se pokvasio svileni konac iz ključa privezanog za njegov kraj, na zemlji su izbile varnice.

1789. Poslanici Trećeg staleža u francuskom parlamentu proglasili Narodnu skupštinu i ukinuli kralju pravo veta.

1843. Počela pobuna domorodaca Maora protiv Britanaca na Novom Zelandu.

1867. Engleski hirurg Džozef Lister upotrijebio prvi put u istoriji medicine antiseptik kada je operisao svoju sestru Izabelu.

1882. Rođen ruski kompozitor Igor Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca XX vijeka.

1925. U Ženevi je donesen protokol o zabrani upotrebe bojnih otrova, zagušljivih gasova i bakterioloških sredstava. Potpisale su ga 34 države, a prekršile fašistička Italija 1935. u ratu protiv Etiopije i Japan u ratu protiv Kine 1940-42. god.

1929. Rođen jermenski velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak svijeta od 1963. do 1969.

1940. Sovjetska Crvena armija okupirala Letoniju i Estoniju i uspostavila prosovjetsku administraciju.

1943. U Splitu izašao prvi broj dnevne novine Slobodna Dalmacija.

1944. Island postao nezavisna republika nakon što su njegovi stanovnici na referendumu odlučili da se odvoje od Danske.

1945. Kao dnevnik počeo izlaziti zagrebački Vjesnik, osnovan još tokom II svjetskog rata.

1950. Dr Ričard Loler izveo u Čikagu prvu operaciju presađivanja bubrega.

1953. Sovjetske trupe ugušile pobunu u Istočnoj Njemačkoj.

1967. Kina izvela probu prve hidrogenske bombe.

1970. Na Filološkom fakultetu u Beogradu održan je zbor studenata, profesora i radnika, na kom su akademici i profesori fakulteta govorili o Njegoševoj kapeli i iskazala protivljenje njenom rušenju i izgradnji mauzoleja po projektu Ivana Meštrovića. Skup je ocijenjen kao nacionalistički i osuđena inicijativa da se počne sa akcijom prikupljanja potpisa protivnika izgradnje mauzoleja.

1988. Oko 5 hiljada radnika zemunske fabrike "Zmaj" demonstriralo ispred Skupštine SFRJ, nezadovoljno socijalnim položajem. To je bio početak masovnih mitinga koji su nazvani "antibirokratska revolucija", a poslužili za učvršćivanje vlasti Slobodana Miloševića.

1991. Parlament Južne Afrike ukinuo posljednji zakon na kojem je od 1950. bila zasnovana politika aparthejda.

1997. Ministarstvo za telekomunikacije SRJ izdalo rješenja o zabrani većem broju privatnih i nezavisnih radio stanica.

2001. Na parlamentarnim izborima u Bugarskoj pobijedio Nacionalni pokret bivšeg bugarskog cara Simeona II, čime je prvi put bivša monarhija postala politički aktivna u jednoj od zemalja istočne Evrope. Simeon Saks Koburg je 24. jula izabran za premijera Bugarske.

2002. U Batajnici, kod Beograda, počela ekshumacija i obdukcija leševa za koje se pretpostavljalo da su Albanci čija su tijela tu dovezena nakon NATO intervencije na Kosovu 1999.

2002. Egipatski arheolozi saopštili da su u blizini piramida u Gizi pronašli najstariji nedirnut sarkofag, star oko 4.500 godina.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

18. jun

1474. U periodu snažnog pritiska Osmanlija na posjede Mletačke republike i Zetu (Crnu Goru) Crnojevića, vojska njenog gospodara Ivana Crnojevića koja je brojala oko 8000 boraca, na brdu Sv. Marko kod Skadra odnijela je veliku pobjedu nad osmanskom vojskom, koja je taj grad u kome se nalazila mletačka posada držala pod opsadom. Venecija je, ipak, pet godina kasnije predala Skadar Osmanlijama, čime im je otvorila put ka osvajanju Zete.

1520. u kotorskim arhivima se pominje islamizirani sin gospodara Ivana Crnojevića. U izvorima IAK srijeće se pomen islamizovanog sina Ivana Crnojevića koji je kratko vrijeme upravljao jednim pokorenim dijelom Crne Gore. U jednom dokumentu stoji kako „na pismeni zahtjev uzvišenog gospodina Skenderbega, sandžaka Crne Gore, udovica Radonje Komana, Dobra, predaje u prisustvu kotorskog notara neke stvari koje je kod nje ostavila Stana, sluškinja sandžaka”. Posljednji pomen Skenderbega datira s početka januara 1530. Istorijski izvori o njegovim odnosima sa slobodnim podlovćenskim Principatom veoma su oskudni.

1876. Poceo Velji rat. Crna Gora i Srbija sporazumno su objavile rat Osmanskom carstvu i prvi put zajedno u istoriji krenule u ratna dejstva, sa ciljem oslobađanja teritorija zaposjednutih od Osmanlija u okolnim područjima. Veljem ratu (trajao do 1878 ) prethodio je ustanak u Bosni i Hercegovini (1875) koji je zapalio cijeli Balkan otvorivši u okviru rješavanja tzv. Istočnog pitanja nove političke aspiracije. Kralj Nikola je podijelio svoju vojsku na dva dijela: prvi sa 12.000 vojnika uputio je ka Hercegovini da bi se ujedinio sa tamošnjim ustanicima, dok je drugi pod komandom vojvode Boža Petrovića sa 6.000 vojnika krenuo da od Donje Morače brani granicu od Osmanlija iz Albanije.

1889. U zgradi Zetskog doma na Cetinju organizovano je prvo gostovanje profesionalnih pozorišta iz inostranstva.

1892. Crna Gora i Francuska zaključile su trgovinsku konvenciju koja je bila na snazi do 1903. godine.

1905. Predstavljanje Crne Gore na međunarodnoj izložbi u Belgiji (u Liježu) izazvalo je posebno uvažavanje domaćina i interesovanje tamošnje javnosti. Znak uvažavanja je i posjeta belgijskog kralja crnogorskom paviljonu. Na izložbi u Liježu Crna Gora je osvojila gran pri nagradu za duvan, koji je izložio Monopol duvana iz Podgorice. Glas Crnogorca 21. maja 1905. godine donosi o izložbi:
" Na izložbi u Liježu u Belgiji zastupljena je i naša otadžbina (Crna Gora). Prema odzivima belgijskih listova, koji su sliku našeg paviljona donijeli, taj paviljon, ako se ne odlikuje ogromnim razmjerama i veličinom, odlikuje se elegantnošću i ukusom. A što je još prijatnije, sagrađen je u čisto srpskom stilu. U crnogorskom paviljonu izloženi su pored narodnog (crnogorskog) odijela, zatijem oružja, a naročito razne vrste duvana crnogorskog Monopola. Njegovo veličanstvo kralj Belgije, koji je 29. aprila (1905) posjetio izložbu i pogledao paviljone raznih država, zaustavio se pred crnogorskim paviljonom, gdje je izvolio izraziti da je osobito zadovoljan što Crna Gora učestvuje u izložbi, jer je to zemlja koja, iako malena, iz dana u dan dobija sve više važnosti. Svi predmeti koji se najslavnije počeo odazivati o narodu crnogorskom, hvaleći ga i uznositi njegove vrline. I obećao je da će još jednom doći, da podrobnije paviljon pregleda. Iza ovoga je posjetio crnogorski paviljon i pažljivo pregledao izložene u njemu predmete, i belgijski ministar industrije i građevina gospodin Frank. U pratnji ministra nalazili su se gospodin Lamari, đeneralni komesar vladin sa svojim delegatom, gospodinom Jodijem.”

1907. Na Cetinju je potpisan Ugovor o trgovini i plovidbi između Crne Gore i Njemačke.

1910. Na Cetinju je kralj Nikola primio kandidate prve generacije maturanata Cetinjske gimnazije, koji su položili ispit zrelosti. Kralj je odlučio da 14-orica njih, kao državni pitomci studiraju na evropskim univerzitetima, petorica su se odlučila za studije filozofije u Gracu, Parizu, Beču i Kijevu, trojica su pošli na studije medicine u Beču i Hajdelbergu, dvojica na tehniku u Minhenu, a četvorica na prava u Zagrebu i Ženevi.

1955. Prva lutkarska predstava - Prvo pozorište lutaka u Crnoj Gori, osnovano na Cetinju 1. marta iste godine, izvelo prvu predstavu – „Crvenkapa” po tekstu Vladimira Nazora. Među prvim glumcima pozorišta koje je nazvano „Rajko Begović” bili su Desa Pejović-Bukilica, Miodrag Vicković, Petar Ivanišević, Rade Mugoša i Dragoljub Ivović, koji je bio i upravnik pozorišta. Reditelj lutkarske scene bio je Petar Mojaš, a scenograf Gojko Berkuljan.

2009. Crna Gora pristupila je konvencijama Savjeta Evrope koje regulišu oblast promocije i zaštite prava djeteta i pristup javnim informacijama.

2009. Poslije osam godina pauze, obnovljen je rad Kulturno-umjetničkog društva „Stanko Dragojević". KUD „Stanko Dragojević" bilo je decenijama kulturna institucija Podgorice i Crne Gore.

u svijetu:

1429. Francuska vojska, pod vođstvom Jovanke Orleanke i vojvode od Alensona, kod Patea napala i potukla engleske trupe koje su se povlačile poslije neuspjele opsade Orleana.

1583. U Londonu izdata prva polisa životnog osiguranja u svijetu.

1812. Kongres SAD usvojio deklaraciju o objavi rata Velikoj Britaniji. Drugi rat za nezavisnost.

1815. U bici kod Vaterloa, u Belgiji, udružene britanske i pruske trupe pod komandom britanskog i pruskog vojskovođe Velingtona i Blihera potukle Napoleona Bonapartu.

1817. U Londonu otvoren most Vaterlo preko rijeke Temze.

1853. U Beču umro pjesnik Branko Radičević, najznačajniji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti.

1868. Rođen mađarski admiral Mikloš Horti. Na čelu konzervativnih snaga koje su ugušile revoluciju u Mađarskoj poslije I svjetskog rata, od 1920. do 1944. vladao Mađarskom kao regent, na čelu fašističkog režima, sprovodeći teror.

1882. Rođen bugarski revolucionar i državnik Georgi Dimitrov, jedan od osnivača i lider Komunističke partije Bugarske, prvi premijer zemlje poslije II svjetskog rata.

1884. Rođen francuski političar Eduar Daladje. Između dva svjetska rata tri puta bio premijer. S premijerom Velike Britanije Nevilom Čemberlenom i liderom Nemačke Adolfom Hitlerom potpisao Minhenski sporazum, kojim je otvoren put nacističkoj agresiji u II svjetskom ratu.

1922. Rođena hrvatska komičarka Nela Erzišnik. Rodno ime joj bilo Nevenka Maras.

1936. Umro ruski pisac i utemeljitelj socijalističkog realizma Aleksej Maksimovič Pješkov, Maksim Gorki.

1940. Francuski general Šarl de Gol iz Londona uputio radio poruku Francuzima u kojoj je sebe proglasio liderom Slobodne Francuske, a Francuze pozvao na otpor njemačkoj okupaciji.

1942. Rođen engleski muzičar Pol Makartni, član grupe Bitlsi, jedne od najpopularnijih rok grupa u XX vijeku.

1953. Proglašena Republika Egipat, za predsjednika izabran general Mohamed Nagib, vođa pobune kojom je 1952. zbačen kralj Faruk.

1975. Princ Fejsal Musaid javno pogubljen u Rijadu zbog ubistva kralja Saudijske Arabije Fejsala, u martu 1975.

1979. Lider SSSR Leonid Brežnjev i predsjednik SAD Džimi Karter u Beču potpisali sporazum o ograničenju strateškog nuklearnog naoružanja.

1993. SB Ujedinjenih nacija odobrio slanje 7.600 pripadnika mirovnih snaga u šest gradova u Bosni i Hercegovini.

1995. Snage bosanskih Srba oslobodile posljednje od 372 pripadnika mirovnih snaga u Bosni koje su držali kao taoce od kraja maja.

1996. Benjamin Netanjahu postao najmlađi premijer u istoriji Izraela, poslije izborne pobjede desne koalicije.

1996. SB UN ukinuo zabranu izvoza teškog naoružanja bivšim jugoslovenskim republikama. Embargo uveden u septembru 1991.

1997. Lidera Crvenih Kmera Pola Pota zarobila grupa njegovih bivših sljedbenika i osudila na doživotnu robiju.

2000. SB UN potvrdio da je Izrael okončao 22 godine dugu okupaciju južnog Libana.

2001. Oko 30.000 pripadnika sirijske vojske napustilo Bejrut, poslije 25 godina prisustva u Libanu.

2002. Premijer Slovenije Janez Drnovšek posjetio Jugoslaviju, što je bila prva posjeta nekog funkcionera te države po raspadu SFRJ.

2004. Evropski savjet odlučio da Hrvatskoj dodijeli status kandidata za članstvo u EU.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

19. jun

1166. U vrijeme vladavine pape Aleksandra III, kotorski biskup Malon (1154–1166) sa biskupima Lazarom Albanskim, Martinom Drivastskim i Jovanom, episkopom ulcinjskim, u prisustvu opata iz okolnih crkava i kotorskog stanovništva, osveštao je u Kotoru crkvu Sv. Tripuna sa tri oltara. Bogomolja, koja je izgrađena na mjestu starije, preromaničke sa početka IX vijeka, bila je stjecište vjernika koji su u tom periodu imali pravo trostrukog ispovijedanja hrišćanstva: po „grčkom obredu” na osnovu propisa Konstantinopolja, „latinskom” po propisima Rima i „slovenskom” po pravu koje je patrijarh Fotije dao Slovenima kada je njihova gotovo paganska crkva prisajedinjena Konstantinopolju. Takvo činjenično stanje u Ilirikumu naslijedila je i Barska arhiepiskopija.

1785. Dok je Petar I Petrović boravio u Bjelorusiji (gdje je izmjedju ostalog susreo i Vukolaja Radonjića, sina guvernadura Jovana Radonjića, a koji se tu nalazio na školovanju u Sklovu), Mahmut paša je doputovao u Podgoricu s ciljem da pripremi udar na Crnu Goru. Razaslao je poruke po svim crnogorskim nahijama DA PRIMAMLJUJE CRNOGORCE, ubijedjen da ce bez ozbiljnijeg napora pokoriti njihovu zemlju i s lakocom zauzeti solila u Grblju. Bas tih dana porucio je i gubernaduru da mu posalje 100 talaca u Skadar.
Nadajuci se podrsci Mlečana, gubernadur je javio kotorskom nadintendantu Vracenu da su po narodu poslati glasnici da se svako sprema za odbranu o cemu je konacna odluka trebalo da se donese na sastanku od zemlje. Sam gubernadur je morao da prizna kako se NEKI ZEMALJSKI PRVACI spremaju za PREDAJU I ZA PRIMANJE DAROVA OD VEZIRA.
Gubernadur cini posljednji pokusaj ne bi li odvratio vezira od namjeravanog poduhvata. To je medjutim, bila iluzija, svakim danom je postajalo sve jasnije da se od vezira moze odbraniti samo naoruzanom desnicom.
Zbunjen mletačkim podozrenjima, gubernadur je bio prinudjen da Vracenu izlozi razloge koji su ga motivisali da trazi vojnu saradnju:
1.Crna Gora i Mletačka republika izgubiće mnogo ukoliko se ostvare zamisli skadarskog vezira.
2.Vezir se ne obazire ni na sultana, ni na mletackog duzda, niti vodi racuna o njihovim odnosima dobrog susjedstva.
3.Ako na kraju dodje do potpunog ostvarenja vojno-strateskog cilja Mahmuta Bušatlije – glavna krivica će pasti na mletačke vlasti u Kotoru.
Po gubernadurovoj ocjeni, veliki rizik koji je na sebe preuzeo pripremajuci se za oruzani otpor, SLUZI NA CAST CRNOJ GORI.
Vracen je poslao poražavajuci odgovor na gubernadurova upozorenja, gdje u 4. tacki odgovara da su Mlečani spremni da kazne sve one Paštroviće koji bi pokazali sklonost da postuju ova uputstva.
Gubernadur je o Vracenovom odgovoru obavijestio kapetane, sudje i citav zbor grbaljski, ukazujuci im na nedolicno drzanje mletackih vlasti. (Gubernadur je preko svojih pouzdanika saznao za Vracenovo misljenje i prije prispijeca njegovog odgovora. Zato je i zurio da o tome blagovremeno obavijesti mletačke podanike u graničnim krajevima s Crnom Gorom, uvjeren u njihovu solidarnost /J.Radonjic zboru grbaljskom, 8/19.V 1785).
......Cim je saznao za vezirov susret u Podgorici sa predstavnicima Bjelopavlica, Kuca, Pjesivaca, Klimenata, Hota, Kastrata, Komana i Ljesnjana,gubernadur je sazvao zemaljski sabor. Na njemu su SAMO KATUNJANI I CEKLINJANI izrazili cvrstu rijesenost da se brane, dok su Pjesivci, Ljesnjani i Crmnicani pokazivali spremnost da se pod izvjesnim uslovima pokore. Tako je ovaj sabor donio samo nove glavobolje gubernaduru. Ubrzo zatim saznao je da je veziru poslo za rukom da PRIDOBIJE I neka brdsko-crnogorska plemena, koja su s Crnogorcima bila u zavadi. Uostalom, oni su pokazali takvu sklonost i prilikom susreta s vezirom u Podgorici.
U junu 1785. obznanjena je odluka mletackog Senata da skadarskom veziru treba dozvoliti da se bez rizika krece s trupama pored mletacko-crnogorske granice i da moze, ako se za to ukaze potreba, koristiti i djelove mletacke pogranicne teritorije. Dok su vlasti u Boki Kotorskoj pokazivale začudjujuću ravnodušnost, žitelje pograninih mletačkih područja hvatala je panika. Narocito Grbljane.
Bez obzira na to sto je bio izvršio sve neophodne pripreme, Bušatlija je pokusao da privoli gubernadura na pregovore, obecavajuci mu uzdrzavanje od pohoda, pod uslovom da Crnogorci plate harač za proteklih 15 godina, da prihvate nekoliko turskih izaslanika da upravljaju Crnom Gorom i da Njegusi, kao osvjedoceni neprijatelji Turske, posalju taoce u Skadar. Vezirova poruka izazvala je zgranutost kod borbenog dijela stanovnistva Crne Gore. Na zemaljskoj skupstini, odrzanoj sredinom juna 1785. na kojoj je uzelo ucesca 1.000 predstavnika svih plemena prisutni su izrazili spremnost da se bore do posljednje kapi krvi.
Nakon napada koji je dan ranije, na prethodnicu osmanske vojske na Sinjcu, na desnoj obali Morače izvela jedna isturena crnogorska jedinica, počeo je pohod skadarskog namjesnika Mahmut-paše Bušatlije ka Cetinju koji je izveden sa oko 18.000 vojnika. U to vrijeme vladika Petar I boravio je u Rusiji, tražeći pomoć u oružju i municiji za odbranu Crne Gore. Glavnina osmanskih trupa stacioniranih u Podgorici potisnula je Crnogorce ka Rijeci Crnojevića, i odatle krenula ka Cetinju, dok se drugi dio pod komandom Ahmet-paše, Mahmutovog brata, uputio ka Velestovu i Čevu koje su 19. juna poharali i popalili. Crnogorci su suprotstavili sa svega 2.000 vojnika Mahmut-paši i sa oko 500 Ahmed-paši, što je bilo nedovoljno da se četiri dana kasnije (23. juna) spriječi njihov ulazak na Cetinje, čije je stanovništvo već bilo evakuisano. Osmanlije su tada po četvrti put spalili Cetinjski manastir. To je bio njihov posljednji udar na crnogorsku prijestonicu, glavni cilj svih njihovih pohoda na Crnu Goru u 18. vijeku, jer je već u sljedećem pohodu 1796. godine. Bušatlijina vojska doživjela teške poraze na Martinićima i Krusima. Na Cetinju se Mahmut-paša zadržao šest dana, a potom krenuo ka Paštrovićima, gdje je napravio najtežu poharu tog kraja u njegovoj istoriji.

1820. Linija razdvajanja Crne Gore i austrijskih posjeda u Dalmaciji određena je radom mješovite crnogorsko-austrijske komisije i obilježena ucrtavanjem znakova krsta na sedam stijena između obale, Grahovske rijeke i brda Goražda između sela Škaljari i Zupci.

1898. Uspostavljen je poštanski saobraćaj između Nikšića i Šavnika.

u svijetu:

1566. Rođen kralj Džejms I Stjuart, koji je kao Džejms VI naslijedio škotsku krunu 1567. godine, a nakon smrti engleske kraljice Elizabete 1603, postao kralj Engleske i pod svojom vlašću sjedinio krune Engleske, Irske i Škotske.

1623. Rođen francuski matematičar, fizičar i filozof Blez Paskal. Konstruisao jedan od prvih kalkulatora i značajno doprinio razvoju matematičkih teorija, posebno teorije vjerovatnoće.

1826. Turski sultan donio odluku kojom je ukinuta janičarska vojska.

1834.U Parizu je rođen Edgar Dega, francuski slikar, grafičar i vajar.

1846. Prva bejzbol utakmica sa uspostavljenim pravilima odigrana u Nju Džersiju.

1862. Američki Kongres zabranio ropstvo na teritoriji SAD.

1885. U Njujork stigao Kip slobode, poklon Francuske.

1885. Rođen je Stevan Hristić, srpski kompozitor i dirigent, član SANU, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu.

1897. Umro engleski kapetan Čarls Kaningem Bojkot, kojem su 1880. zakupci imanja kojim je upravljao odbili saradnju. Takav vid otpora kasnije nazvan bojkot.

1937. Umro škotski pisac Džejms Metju Beri, autor priča o Petru Panu.

1947. Rođen indijski pisac Salman Ruždi, koga je iranski vjerski vođa ajatolah Homeini osudio na smrt 1989. zbog uvrede islama u knjizi "Satanski stihovi". Ruždi je od fatve do 2000. kada se seli u Njujork, živio u Velikoj Britaniji pod zaštitom Skotland Jarda.

1949. Umro hrvatski književnik i političar Vladimir Nazor. Rođen je u Postirama 30. maja 1876. godine.

1953. Džulijus i Etel Rozenberg, osuđeni za špijunažu u korist SSSR-a, pogubljeni na električnoj stolici u američkom zatvoru Sing-Sing.

1961. Kuvajt, pod protektoratom Velike Britanije od 1899, stekao punu nezavisnost.

1961. Otkrivanjem natpisa sa imenom Pontija Pilata na iskopini rimskog hrama u Cezariji (Izrael), prvi put pronađen dokaz da je on postojao.

1965. General Huari Bumedijen zbacio vojnim udarom sa vlasti predsjednika Alžira Ahmeda Ben Belu.

1975. U Meksiko Sitiju održana prva svjetska konferencija o položaju žene.

1991. Međunarodne mirovne snage preuzele su dužnost na Kosovu i u Prištini je istaknuta zastava Ujedinjenih nacija čime je ozvaničen dolazak KFOR-a.

1993. Umro autor Gospodara muva, engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983.

1995. Čečenski pobunjenici oslobodili 1.500 talaca, koje su držali šest dana, i napustili bolnicu u gradu Buđenovsk na jugu Rusije.

1999. U Prištini, na zgradi komande Prištinskog korpusa VJ podignuta zastava UN, nakon što se VJ povukla, a mirovne snage UN preuzele kontrolu nad Kosovom.

2001. U Sarajevu je umro Davorin Popović, vokalni solista i frontmen grupe Indeksi, član i lider ove grupe postao je 1964. i sa njima osvojio brojne uspjehe na festivalima u Opatiji, Zagrebu i Ljubljani. Ostavio je veliki broj pjesama po kojima ga pamte generacije bivše SFRJ.

2003. Turski parlament usvojio paket reformi na planu ljudskih prava, posljednji u nizu zakona koji bi trebalo da poboljšaju šanse Turske za ulazak u Evropsku uniju.

2006. Episkopalna crkva u SAD izabrala na čelo crkve, prvi put u istoriji Anglikanske crkve, ženu biskupa Ketrin Džeferts Skori.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

20. jun

20. jun se u svijetu obilježava kao svjetski dan izbjeglica.Prema podacima UNHCR u svijetu je registrovano 42 miliona osoba koje se vode kao raseljena i izbjegla lica.

U Crnoj Gori:

1115. Umro je Nadbiskup Petar vrhovni, duhovni vladar na terenu cijele Duklje.

1796. Uoči napada Mahmut paše Bušatlije na Crnu Goru, vladika Petar I na Cetinju je sazvao zbor glavara i starješina na kom je usvojena istorijska "Odluka o jedinstvu naroda Crne Gore za odbranu zemlje". Vladika je dobro shvatio značaj ujedinjenja Crne Gore i Brda i na dnevni red zbora stavio je ovo pitanje kao sasvim ostvarljivo. Ujedinjenje crnogorskih nahija nije išlo ni brzo ni glatko, ali vladičini napori nijesu bili bezuspješni, jer su ove njegove težnje značajno pospješivale prijetnje Mahmut-paše. Svijest o "jedinstvenom otečastvu" u (zakletvi) Odluci sa ovog zbora dobila je važnost pravne obaveze da se od napadača brane zajedno Crnogorci i Brđani.
Pored odluke o jedinstvu prihvaćen je i potpisan od strane crnogorskih glavara akt poznat kao „Stega” (zakletva) kojim su se ratnici sa područja Vladikata obavezali da će svaki pojedinačno i svi zajedno braniti svoje otačastvo. Dokument, čiji je duhovni tvorac najvjerovatnije vladika Petar I, u šest tačaka je sažeo suštinu crnogorske ratne etike, osmišljenost i cilj oslobodilačke borbe Crnogoraca. Zaključci Zbora, prvi put izglasani u pisanoj formi, dostavljeni su svim nahijama i potvrđeni 6. avgusta.
Prije same bitke, Petar I je svojim vojnicima održao govor:
Ljubezni vitezi i mila braćo!
Naš zakleti neprijatelj ne šćede na moje molbe od predstojećeg krvoprolića odustati i da se prođe naše nevoljne braće Brđana, no nadanje imam u svevišnjega Boga, da ćete vi danas svirepog vraga stidno sa svoje međe proćerati. On je okupio silnu vojsku, ali mu je vojska jadna i čemerna, a više svega nama će sila božija biti u pomoći. Evo smo došli mili moji vitezi i čestiti junaci, došli smo da s neprijateljem našu krv prolijemo, došli smo da osvetlamo obraz pred svijetom, došli smo da pokažemo neprijatelju naše vjere, našeg imena i naše predrage slobode da smo Crnogorci, da smo narod, narod voljan, narod koji dragovoljno za svoju slobodu bori se do poslednje kaplje krvi i sam najmiliji zivot na međi svojih besmrtnih pradjedova ostavlja, ali prokletog vraga hristjanstva preko sebe živa ne pušta u slobodne nama drage gore, koje su naši prađedovi, naši đedovi, naši oci i mi sami pravednom krvcom oblili. Ima li koji među vama, dražajši sinovi i izabrani cvijetu moje bogom spasajeme i svakom nama srećno slobodne države, koji ne bi dragovoljno ovo svoje dobro, ovu svoju slavu, ovo svoje viteštvo milovao, ljubio, i na opštem svjetskom vidiku krvlju i životom izbavio?! Ima li koji, dični vitezi, da se usteže na krvavom ovom junačkom polju megdan dijeliti? Ja sam, mili sinovi i predraga braćo moja, uvjeren da nema, jer vi sami strašivce ne trpite, jer vi strašivce za poslednje ljude držite jer slobodne gore ne rađaju strašivce, već dične vitezove, koji znadu cijenu narodnog ponosa i slave, koja je vaš i s vama rođeni vijenac.
Vi ste dragi sinovi, slobodan narod, vi nemate nagrade druge za vašu svetu borbu, do odbranu svoje voljnosti ali znate da je nagrada slobodnog junaka obrana slobode i milog otečestva, jer ko se za drugu nagradu bori, ono nije plemeniti junak, već najmeni rob, kog viteštvo nema cijena, koji junačkoga ponosa i svoje slobode nema. Za to su se, mili sinovi i ljubazna braćo moja, naši prađedovi borili, za to se mi borimo, za to će se i naše potomstvo boriti. Zato na oružje i na krvavo polje, mili vitezi; da pokažemo neprijatelju šta su kadre junačke gore; da pokažemo kako gorskije junaka mišica junaštvom nadmašuje na bojnom polju svakog dušmanina!

Epilog bitke u kojoj je učestvovalo 6500 Crnogoraca i 23.000 Turaka je, 132 poginula Crnogorca i 3200 Turaka. Poginuo je i Mahmut-paša, a Petar I je dva puta ranjavan. Turski poraz je bio potpun i strahovit, a Crna Gora se ponovo ujedinila sa otetim Brdima.

1823. Petar I uputio je poslanicu njeguskim glavarima povodom svadje sa kotoranima u kojoj istice da je susjed najveci prijatelj. između ostalog rekao: „Pitali su jednog mudroga i prosvjećenog čelovjeka koji je prijatelj najbolji i koja zemlja jest najbolja. Ovi je odgovorio da je dobar susjed najbolji prijatelj i zemlja da jest najbolja koja se najbliže nahodi. Ja mislim da je pogodio. A vi se nahodite s Kotorom i kotorskom okolinom u najbliže susjedstvo”.

1876. Crna Gora i Srbija sporazumno su objavile rat Turskoj, čime je otpočeo Velji rat koji je trajao do 1878. g. Knjaz Nikola je crnogorsku vojsku podijelio u dva dijela: prvi sa 12000 vojnika, prema Hercegovini i drugi sa 6000 vojnika da od pravca Donje Morače brani zemlju od napada iz Albanije.

1895. Rodjen je Ilija Jelic poznati pravni istoricar Crne Gore i crnogorskih pravnih odredbi. Istoričar koji se bavio problemima brakolomstva, obljube i maloljetničke odgovornosti kod nas. Doktorirao je 1924. na Beogradskom univerzitetu, na temu: „Krvna osveta i umir u Crnoj Gori i sjevernoj Albaniji”. Pisao je o „Vasojevićkom zakonu od dvanaest tačaka”. Prikupljao je pravnu građu kojom je obogatio našu pravnu literaturu. Umro je 20. maja 1936.

1912. U nikšićkom Pjevačkom društvu "Zahumlje" počeo je da radi i Tamburaški zbor, koji je imao 16 članova. Nakon što je za horovođu došao gospodin S. Ćuković krenuo je intenzivni rad entuzijasta i već 13. jula Zahumlje je otvorilo i svoju čitaonicu.

1921. Italijanska vlada je odlučno krenula sa likvidacijom logora crnogorske vojske na svojoj teritoriji i uputila čete karabinjera da opkole logore u
Gaeti kod Napulja. Oficirima i vojnicima je saopšteno "da italijanska vlada želi da održava prijateljske odnose sa jugoslovenskom vladom i novom
susjednom državom Jugoslavijom i da više ne može pomagati vladu Jovana Plamenca". Jasno je stavljeno na znanje da se crnogorske trupe smatraju izbjeglicama koje neće primiti nijedna druga zemlja osim Jugoslavije.

1928. U Narodnoj skupštini Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca radikal iz Andrijevice i poslanik Zetske banovine Puniša Račić izvršio je atentat na Stjepana Radića, šefa Hrvatske seljačke stranke i grupu prvaka te stranke. Ubio je dvojicu i ranio nekoliko poslanika i Radić je 8. avgusta podlegao povredama. Račić je zbog atentata osuđen na 20 godina robije, ali je amnestiran od jugoslovenske vlade, marta 1941. g.

U svijetu:

1459. Turci zauzeli utvrđeni grad Smederevo, posljednje uporište srpske srednjevjekovne države. Srbija i formalno izgubila samostalnost i pala pod vlast Osmanlijskog carstva.

1597. Holandski polarni istraživač Viljem Barenc umro dok je pokušavao da nađe sjeveroistočni pomorski prolaz iz Evrope u Sjevernu Ameriku. Po njemu dobilo naziv Barencovo more u Arktiku.

1789. Poslanici Trećeg staleža novoproklamovane Narodne skupštine u Francuskoj položili zakletvu da se neće razići dok ne donesu novi ustav, što je bio uvod u Francusku revoluciju.

1819. Rođen francuski kompozitor njemačkog porijekla Žak Ofenbah, tvorac francuske operete.

1819. U engleski grad Liverpul uplovio brod Savana, prvi parobrod koji je preplovio Atlantski okean. Putovanje od luke Savana u Džordžiji, SAD, trajalo 27 dana i 11 sati.

1837. Umro britanski kralj Vilijam IV. Naslijedila ga nećaka Viktorija, koja je vladala do smrti, 1901.

1905. Rođena američka književnica Lilijan Helman. Proslavila se dramskim delima koja sadrže oštru kritiku društva u SAD i memoarima u kojima je opisala vrijeme makartizma.

1909. Rođen američki filmski glumac australijskog porijekla Erol Flin.

1923. Ubijen meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, vođa seljaka u revoluciji od 1910. do 1917. Proglašen za nacionalnog junaka 1966.

1933. Umrla njemačka revolucionarka Klara Cetkin, članica međunarodnog radničkog pokreta. 1907. organizovala prvu međunarodnu konferenciju žena. Na njen predlog 8. mart proglašen za Međunarodni dan žena.

1963. SSSR i SAD se dogovorili da uspostave "vruću" telefonsku liniju.

1973. U Argentinu se poslije 18 godina izbjeglištva vratio bivši predsjednik Huan Domingo Peron. Za predsjednika ponovo izabran 1973. godine.

1991. Parlament Njemačke tijesnom većinom izglasao premještanje prijestonice iz Bona, koji je bio glavni grad Zapadne Njemačke, u Berlin. Istočna i Zapadna Njemačka ujedinile se u oktobru 1990.

1992. Predsjedništvo BIH proglasilo ratno stanje, objavilo opštu mobilizaciju i uvelo radnu obavezu.

2000. Francuski sud oslobodio optužbi njemačkog ljekara Hansa Muenka, koji je radio u laboratoriji u logoru Aušvic, uz obrazloženje da je star za sudski proces. Oslobađajuću presudu protiv njega 1947. donio sud I u Krakovu, u Poljskoj, gdje je uhapšen poslije rata, a potom pušten na slobodu.

2003. Predsjednik Italije Karlo Azeljo Ćampi potpisao zakon kojim je petorici italijanskih lidera omogućeno da se kod krivičnog gonjenja pozovu na imunitet. Tim potezom zaustavljeno suđenje premijeru Silviju Berluskoniju zbog korupcije.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

21. jun

Danas je prvi astronomski dan ljeta, a Якутия to racuna kao njihovu novu godinu - staroslovenski praznik ili традиционная встреча лета.
Nacionalni dan Grenlanda, u Kanadi dan aborigena, a u New Hampshiru dan drzavnosti jer je 1788. kao deveta drzava pristupila Uniji.
Danasnji dan se računa i kao Dan evropske muzike i Medjunarodni dan skateboarda.

Iz crnogorske istorije izdvajaju se datumi:

1408. Na inicijativu Balše III i njegove majke Jelene održani su kod Drača mirovni pregovori sa Mletačkom republikom. Rezultat sporazuma bio je prepuštanje Bara i Ulcinja Mlečanima u zamjenu za Budvu, sela Svetomiholjske metohije i Paštroviće sa granicom do Ratačke opatije.

1808. Mirom do konsolidacije - U mjestu Kupiduh, u blizini Žabljaka Crnojevića, potpisan je ugovor o pograničnom miru između Crnogoraca i skadarskih Osmanlija. Sporazumom koji je sa osmanske strane potpisao Tahir-paša, a Petar I ratifikovao nedjelju dana kasnije, izjednačena su prava i obaveze stanovnika s obje strane granice, kako u domenu zaštite životne i imovinske sigurnosti tako i u dijelu zakonske odgovornosti i Osmanlija i Crnogoraca za eventualne delikte. Crnogorskom vladici mir je bio potreban kako bi konsolidovao Crnu Goru nakon Tilzitskog mira, kojim su poništeni ratni uspjesi Crnogoraca u Bokeljskoj provinciji.

1881. Kako je izvijestio „Glas Crnogorca”, na tek završenom prvom kolskom putu u Crnoj Gori, od Cetinja prema Kotoru (austrijskoj granici), građenom od 1879. godine, dugom 26 km, uspostavljena je redovna linija diližansom.1914. u crmničkom selu Brijege, rođen je Pavle Mijović- publicista, naučni i kulturni radnik, političar i diplomata, jedan od osnivača i prvi predstavnik crnogorskog PEN centra. Bio je novinar i urednik Radio Beograda, dopisnik Tanjuga i "Borbe" i predstavljao Jugoslaviju u međunarodnim organizacijama. Posebno su ga interesovali istorija umjetnosti, srednjovjekovna arheologija i kulturologija. Bio je jedan od prvih profesora i prvi dekan Kulturološkog fakulteta na Cetinju. Napisao je oko 200 članaka, studija, naučnih i stručnih rasprava, a najpoznatiji njegovi radovi su: "Ulcinj", "Bokokotorska slikarska škola", "Tragom drevnih kultura Crne Gore", "Gradovi i utvrđenja u Crnoj Gori", "Umjetničko blago Crne Gore", "Od Doklee do Podgorice".

1927. U Cucama je rođen dr Dragoje Živković, istoričar i istoriograf, pionir u oslobađanju crnogorske istoriografije od mitova i velikodržavne ideologije, jedan od najzaslužnijih savremenih crnogorskih intelektualaca, energični borac za istinu o Crnoj Gori i njenim narodima.
Crnogorski naučnik i istoričar, direktor Arhiva Crne Gore, Centralne narodne biblioteke „Đurđe Crnojević”, redovni profesor opšte istorije na Kulturološkom fakultetu na Cetinju. Diplomirao je 1953. na Filozofskom fakultetu u Beogradu, Grupa za istoriju, predavao u srednjim školama (Bileća, Lovćenac, Kotor), bio asistent na Institutu za savremenu istoriju. Nakon opsežnog naučnoistraživačkog rada, 1968. doktorirao na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, iz oblasti revolucionarnih sindikata. Značajno se, kao glavni pokretač osnivanja zajednice arhiva u Crnoj Gori (1980), angažovao na organizovanju arhivske djelatnosti. Objavio je preko 130 radova iz oblasti radničkog pokreta i istorije Crne Gore, te kapitalno, trotomno djelo „Istorija crnogorskog naroda”. Umro je 15. aprila 1994.

1955. umro Savo Čelebić crnogorski komita i učesnik svih ratova u kojima je mogao učestvovati. Nosilac Obilića medalje za hrabrost, aktivista Crnogorske federalističke stranke i jedan od organizatora 13-to julskog ustanka i peti general u novoj Jugoslaviji.

2004. u Parizu je umro Ratko Vujošević, crnogorski pjesnik i novinar. Gimnaziju je završio u Titogradu a Fakultet političkih nauka u Beogradu, radio je kao novinar u Izvršnom vijeću Crne Gore, Titogradskoj tribini i Pobjedi, bio je urednik biblioteke Savremena literatura i u izdavačkim kućama "Pobjeda" i "Ljetopis". Objavio je četiri knjige poezije: "Znak na putovanju", "Pastirica", "Čini" i "Beskonačna dozivanja".

Usvijetu se dogodilo:

1377. Umro engleski kralj Edvard III. 1327. osvojio Škotsku, a zbog pretenzija na francuski prijesto izazvao Stogodišnji rat s Francuskom.

1527. Umro italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli, autor djela "Vladalac", u kome je iznio shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam makijavelizam.

1813. U bici kod Vitorije britanska vojska, pod vođstvom vojvode od Velingtona, porazila snage Napoleonovog brata Žozefa, kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.

1852. Umro njemački pedagog Fridrih Frebel. 1840. osnovao prvi dječji vrtić.

1898. Ostrvo Guam je postalo teritorijom USA.

1905. Rođen francuski pisac i filozof-egzistencijalista Žan-Pol Sartr. Nobelovu nagradu za književnost dobio 1964, ali odbio da je primi.

1908. Umro ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski Korsakov, član muzičke grupe "Velika petorica".

1919. Po naređenju admirala Rojtera, posada njemačke ratne flote potopila većinu svojih brodova, više od 70, koji su, po kapitulaciji Njemačke u Prvom svjetskom ratu, bili stacionirani u britanskoj pomorskoj bazi Skepe Flou u Škotskoj.

1933. Rođena francuska književnica Fransoaz Kuare, poznata kao Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom "Dobar dan, tugo".

1942. Njemački Sjevernoafrički korpus feldmaršala Ervina Romela zauzeo grad Tobruk u Libiji i zarobio 25.000 britanskih vojnika.

1945. Japanske trupe na ostrvu Okinava, gdje je bila posljednja odbrana Japana u Drugom svjetskom ratu, predale se Amerikancima.

1948. Producentska kuća, Kolumbija rekords, proizvela prvu long-plej ploču od vinil plastike.

1963. Kardinal Đovani Batista Montini postao papa Pavle VI, poslije smrti pape Jovana XXIII. Ukinuo indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju, zalagao se za miroljubiva rješenja međunarodnih sporova i normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.

1969. Umrla američka teniserka Morin Konoli, Mala Mo.
1953. postala prva teniserka u istoriji koja je osvojila sva četiri gren-slem turnira.

1970. Umro indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsjednik Indonezije po sticanju nezavisnosti od Holandije i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1970. U finalu Svjetskog fudbalskog prvenstva, Brazil u Sijudad Meksiku pobijedio Italiju 4:1 i postao prvi trostruki osvajač trofeja.

1981. Na opštim izborima u Francuskoj ubjedljivo pobijedili socijalisti i postali najjača partija. Njihov lider Fransoa Miteran u maju iste godine postao predsjednik Francuske.

1990. U Mađarskoj zvanično ponovo otvorena berza, koju su komunističke vlasti zatvorile 42 godine ranije.

2002. Bivši direktor RTS Dragoljub Milanović osuđen na 10 godina zatvora zbog pogibije 16 radnika televizije u NATO-bombardovanju 23. aprila 1999. Po pravosnažnosti presude, 20. maja 2001, Milanović se dva mjeseca krio u Crnoj Gori, gdje je uhapšen i sproveden u zatvor Zabela kod Požarevca.

2003. Na Samitu lidera Evropske unije i zemalja zapadnog Balkana u Porto Karasu usvojena je Solunska deklaracija kojom su definisane aktivnosti zemalja regiona na unapređivanju i razvoju ekonomske i privredne saradnje, suzbijanju organizovanog kriminala i korupcije u regionu.

2007. U Sarajevu predstavljen projekat Istraživačko-dokumentacionog centra (IDC) u kojem se navodi da je u ratu u Bosni i Hercegovini, izmedju 1991. i 1995. poginulo ukupno 97.207 osoba.



Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

22. jun

1624. U Bokokotorski zaliv uplovilo je 13 galija koje su stigle iz Tunisa, sa oko 2.000 pljačkaša koji su poharali Perast. U odsustvu većine Peraštana, koji su bili na pomorskim trgovačkim putovanjima, odveli su u ropstvo 450 osoba.

1718. Venecija je napala Ulcinj koji je tada pripadao Turcima. Bilo je to sjutradan nakon potpisivanja takozvanog Požarevačkog mira kojim je Veneciji dato pravo upravljanja Dalmacijom i Bokom Kotorskom i ulcinjskim gusarima zabranjeno gusaranje na moru. Do 11. avgusta mletačka vojska je Ulcinj držala u opsadi, a tada je poražena i brodovima se vratila u Boku. Zato je ovaj napad bio samo avantura mletačke vojske u kojoj su obje strane imale gubitke, a Ulcinj, vrlo opasno gusarsko uporište, nije osvojen.

1723. Rodjen je doktor crkvenog prava Ivan Antun Nenadic. Kao zupnik crkve skupljao narodne umotvorine i mnogo prije Vuka formulisao kriliticu da treba pisati kako se zbori. Izuzetna ličnost književnog baroka u Boki, pjesnik i dramski pisac, doktor crkvenog prava, generalni vikar kotorskog biskupa, posljednji izdanak peraške porodice Nenada, rođen je u Dobroti. Najpoznatija su djela njegovog raznovrsnog stvaralaštva: epski spjev „Šambek satarisan s božjom desnicom” (objavljen u Veneciji 1757, posvećen epopeji borbe sa piratima), drama „Prikazanje muke Jezusove” i „Nauk krstjanski”. Starao se o izgradnji značajne barokne crkve Sv. Eustahija u Dobroti, čiji je bio župnik, i o nabavci umjetničkih djela iz Venecije. Prepisivao je lirske narodne pjesme i bavio se problemima jezika. Mnogo prije Vuka Karadžića, u predgovoru „Nauka krstajnskoga” (1768 ), proglasio je fonetski princip, riječima: „da se lašnje može štjeti kako se govori, a da se izgovara onako kako se i štije”. Imovinu je testamentom zavještao gradskoj sirotinji. Umro je 13. jula 1784.

1903. U Crnoj Gori je počeo da saobraća prvi poštansko-putnički automobil. Bio je to zapravo prvi automobil u Crnoj Gori, jer druge državne ustanove i nadleštva nijesu imale takvo prevozno sredstvo. Ni privatnici u Crnoj Gori sve do 1907. nijesu imali automobile. Automobil je kupljen u Parizu i koštao je 21.780 kruna, što je bilo visoka cijena za ondašnje prilike. Bio je dugačak četiri, širok 1,85 metara, imao je 10 sjedišta kao i prostor za poštu i manje pakete. Sa autom iz Pariza je došao i šofer - izvjesni Anri, koji je imao zadatak da neko vrijeme boravi u Crnoj Gori i nekolicinu mladića obuči vožnji.

1944. Umro Jovan Joso Ivanisevic, poznati Cetinjski ucitelj, sakupljač narodnog blaga, publicista, novinar, putopisac, rođen 20. maja 1868. godine, u Donjem kraju na Cetinju. Učiteljevao je u školama Katunske nahije. Godine 1893. napustio je Crnu Goru, boravio kratko u Beogradu, potom prešao u Sarajevo, gdje je ostao do smrti. Bio je jedan je od osnivača i višegodišnji predsjednik Novinarskog društva u tom gradu. Pisao je i naučne članke iz istorije prosvjete u Crnoj Gori, pripovijetke, bavio se folkloristikom i karikaturom. Njegovi radovi: „Orao”, „Pokajanje, pokajnici i korota”, „Narodne igre iz Crne Gore”, „O međi Vuka manitoga i Trešnjevskim gradinama” dragocjen su materijal, gotovo izvorna građa prvog reda...

1974. Umro Savo Orovic, istaknuti vojni pedagog i pisac, naučni radnik, folklorista, publicista i prevodilac. Rođen je 1888. godine u Lijevoj Rijeci. Po završetku oficirske škole na Cetinju, zbog sukoba sa zvaničnim režimom, emigrirao je u Južnu Ameriku. Vratio se da bi kao dobrovoljac pomogao otadžbini u I svjetskom ratu. Po kapitulaciji Crne Gore odmetnuo se u komite. Početkom II svjetskog rata, uključio se u pripreme i dizanje Trinaestojulskog ustanka. Prvi je partizanski general, član Vrhovnog štaba NOV i POJ, prvi komandant Oficirske škole Vrhovnog štaba i Vojne akademije Demokratske Federativne Jugoslavije. Napisao je pet knjiga, preko 60 članaka i rasprava. Njegovo stvaralaštvo može se svrstati u nekoliko tematskih oblasti: narodno stvaralaštvo, vojno-istorijska problematika i istorija.

1991. Savez komunista Crne Gore transformisan je u modernu partiju lijeve orijentacije, utemeljenu na principima srodnih evropskih partija, Demokratsku partiju socijalista. Od 1997. napravljen je zaokret u pravcu demokratizacije, otvoranju prema međunarodnoj zajednici, približavanju evroatlantskim integracijama, obnovi državnog identiteta i državnog dostojanstva i pune obnove crnogorske državnosti.

2006. Savjet bezbjednosti UN preporučio je da Crna Gora postane 192. članica svjetske organizacije, o čemu će se izjasniti i Generalna skupština UN. "Radujemo se što će nam se Crna Gora pridružiti kao članica UN i što ćemo tijesno sarađivati sa njenim predstavnicima", rekao je Per Stig Meler, ministar spoljnih poslova Danske, koja predsjedava Savjetom bezbjednosti u junu.

2006. Stalni savjet OEBS-a formalno potvrdio da je Crna Gora postala 56. članica te međunarodne organizacije.

2009. Prvi slučaj novog gripa registrovan i u Crnoj Gori. Oboljeli mladić je 19-godišnji crnogorski državljanin iz Bara, koji je doputovao iz SAD-a gdje studira u američkoj državi Njujork.

2009. Slikar Rajko Todorović, autorski tim prof. dr Goran Radović, prof. Aleksandar Keković i Slavica Stamatović, i Izdavačka kuća CID dobitinici su Trinaestojulske nagrade, saopštio Žiri za dodjelu nagrade.

u svijetu:

1533. Turski sultan Sulejman II Veličanstveni sa Austrijom potpisao ugovor o miru, poslije drugog neuspješnog pohoda na Beč.

1535. U Londonu pogubljen Džon Fišer koji je odbio da prizna kralja Henrija VIII za poglavara novoformirane Engleske crkve.

1757. Rođen britanski istraživač Džordž Vankuver. Plovio s kapetanom Kukom 1772. i 1776. i istraživao Australiju, Kanadu i Island. Po njemu dobili naziv grad i ostrvo u Kanadi.

1633. Inkvizicija počela suđenje Galileu Galileju zbog njegovog učenja. Osuđen na odricanje od svoje teorije, što je on i učinio, bojeći se da ga ne zadesi sudbina Đordana Bruna, spaljenog na lomači po presudi inkvizicije. Galilej je osuđen na dugogodišnju robiju, što je kasnije Papa Urban VIII pretvorio u konfinaciju ( kućni pritvor).

1691. umro je Sulejman II, sultan Osmanlijskog carstva poznat po tome da su mu to carstvo i sultanstvo utrpali silom na sramotu.

1805. U Đenovi rođen italijanski političar i revolucionar Đuzepe Macini, jedna od najznačajnijih ličnosti u pokretu za oslobođenje i ujedinjenje Italije.

1815. Poslije poraza kod Vaterloa, Napoleon Bonaparta abdicirao drugi i posljednji put.

1826. U Panami, na inicijativu južnoameričkog revolucionara Simona Bolivara, održan Panamerički kongres, čiji je cilj bio ujedinjenje južnoameričkih republika.

1846. Belgijski izradjivač muzičkih instrumenata Adolpf Saks izradio prvi saksofon.

1874. Uspostavljena prva telegrafska veza Brazila i Evrope.

1898. Rođen njemački pisac Erih Marija Remark. Postao poznat po antimilitarističkom romanu "Na zapadu ništa novo", koji je u Njemačkoj zabranjen po dolasku Hitlera na vlast.

1910. Prvi let u Hrvatskoj, avionom konstruktora Slavoljuba Penkale izveo je 22./23. juna pilot Dragutin Novak u Zagrebu.

1932. rodila se Soraya Esfandiary Bakhtiari, persijska ljepotica i druga supruga perzijskog šaha Mohammeda Reze Pahlavija.

1940. Francuska u Drugom sjvetskom ratu potpisala kapitulaciju, u Konpjenju, mjestu u kom je francuski maršal Foš 1918. primio kapitulaciju Njemačke poslije Prvog svjetskog rata.

1941. Počela operacija Barbarosa, u kojoj su Hitlerove trupe s više od 150 divizija napale SSSR duž cijele granične linije između Baltičkog i Crnog mora. Italija i Rumunija objavile rat SSSR-u.

1941. CK KPJ uputio proglas s pozivom narodima Jugoslavije na ustanak protiv njemačke okupacije.

1949. Rođena Meril Strip (Mary Louise Streep), višestruko nagrađivana američka filmska, pozorišna i televizijska glumica.

1965. Japan i Južna Koreja u Tokiju potpisali sporazum o uspostavljanju diplomatskih odnosa.

1969. Umrla američka filmska glumica i pevačica Džudi Garland. Kao devojčica proslavila se ulogom u filmu "Čarobnjak iz Oza", za koju je dobila Oskara.

1987. Umro američki filmski glumac i igrač Fred Aster.

1994. Predstavnici Rusije u sjedištu NATO-a u Briselu potpisali program Partnerstvo za mir.

2000. Američka svemirska letjelica "Marsov osmatrač" otkrila naznake o postojanju vode na Marsu.

2001. Njemačka počela isplatu ratne odštete ljudima koje je nacistička vlast tokom Drugog svjetskog rata držala na prinudnom radu.

2001. Ustavni sud Turske zabranio rad glavnoj opozicionoj proislamskoj Partiji vrline, koja je u parlamentu imala 102 poslanika, zbog njene antisekularne aktivnosti.

2003. U okviru druge posjete Bosni i Hercegovini, poglavar Rimokatoličke crkve Jovan Pavle II prvi put posjetio Republiku Srpsku.

2003. Tokom državne posjete Londonu predsjednik Rusije Vladimir Putin bio je i u zvaničnoj posjeti Bakingemskoj palati, što je prva posjeta jednog ruskog zvaničnika dvoru poslije 1874, kada je tamo boravio ruski car Aleksandar II.

2005. Italijanski sud osudio je u odsustvu 10 bivših nacista, oficira, na doživotni zatvor zbog učešća u ubistvu 560 toskanskih seljana iz mesta Sant'Ana di Stacema. To je bio jedan od najstrašnijih masakara u Italiji tokom Drugog svetskog rata.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

23. jun

1785. Turska vojska skadarskog vezira, Mahmud-paše Bušatlije, prodrla u Cetinje i po treći put srušila manastir koji je krajem XV vijeka sagradio Ivan Crnojević. Manastir 1786. obnovio vladika Petar I Petrović Njegoš.

1861. Skupština vođa Hercegovačkog ustanka, u manastiru Kosijerevo, usvojila je proglas usaglašen sa stavovima zvanične politike na Cetinju. Njime je konačno negativno odgovoreno i Međunarodnoj komisiji za rješenje ustaničkog pitanja i na Omer-pašinu proklamaciju, u čiju realizaciju nijesu vjerovali već su iskazali „iskrenu nadeždu pobunjene Hercegovine i Vasojevića u prisajedinjenje k crnogorskom narodu”.

1879. Prvi zvanični popis, obavljen na osnovu uredbe mininistra unutrašnjih djela Knjaževine Crne Gore, vojvode Maša Vrbice, obuhvatio je 40 kapetanija. Rezultati su pokazali da je Crna Gora imala 160.732 stanovnika: 55.732 u 10.559 domaćinstava u Staroj Crnoj Gori i 105.000 u pripojenim djelovima. Popis je vršen radi utvrđivanja realnije osnove za određivanje stopa oporezivanja, na osnovu kojih je trebalo obezbijediti sredstva za finansiranje povećanih potreba samostalne države.

1888. Otvoren je novi kolski put Virpazar- Sutorman. Dionica Sutorman- Bar bila je prokrčena još 1878, a u međuvremenu i rekonstruisana, tako da je komunikacija od Virpazara do Bara, preko Sutormana, dužine 36 kilometara, bila sasvim završena. (Graditelji su isplaćivani u novcu ili u žitu kao i na drugim saobraćajnicama koje su građene u Crnoj Gori)

1913. Rođen Danilo Lekić - Španac, politički radnik, diplomata, general-pukovnik, publicista i vojni pisac, narodni heroj. Potekao je iz ugledne učiteljske porodice iz Gornjeg Polimlja. Osnovnu školu završio u rodnim Kraljama, gimnaziju učio u Podgorici, Beranama, Bitolju i Tetovu. Diplomirao na Filozofskom fakultetu u Skoplju. Kao student, uključio se u antirežimski pokret. Iz Beograda je 1937. otišao kao dobrovoljac u Španiju i bio politički komesar bataljona i v. d. političkog komesara 13. inter-brigade. Poslije pada Španske republike interniran je u francuski logor. Priključio se NOR-u, 1941. godine. Bio je komandant Prve proleterske brigade u bici na Sutjesci, potom 16. divizije i 12. korpusa NOVJ. Poslije rata bio je komandant armije i komandant oblasti. Obavljao je visoke političke funkcije u zemlji i inostranstvu. Umro je 1986. u Beogradu.

1927. U Danilovgradu je rođen Branislav Pešić, ljekar specijalista, epidemiolog, doktor medicinskih nauka, akademik DANU. Gimnaziju je završio u Danilovgradu, a Medicinski fakulet u Beogradu gdje je i specijalizirao i doktorirao. Posebno su ga interesovale epidemiologija, narodno zdravlje, socijalna medicina i ekologija. Za doprinos u zdravstenoj službi i unapređivanju medicinske nauke i zdravstvene kulture dobio je Trinaestojulsku nagradu.

1963. U Nikšiću je osnovana Gorska služba spasavanja GSS, jedna od sekcija Planinarsko smučarskog društva "Javorak" koja je imala zadatak da se bavi pružanjem hitne ljekarske ili druge pomoći unesrećenim na bilo koji način. Svaku njihovu akciju pratio je ljekar, a kadrovi GSS su išli na specijalne kurseve u Sloveniju. Prva trojica koji su položili ovaj kurs bili su dr Mirko Toša Đurović, Miloš Bojanović i pokojni Ratko Gaga Lučić, koji je spasavajući tuđi izgubio svoj život 1967. godine.

1977. Filmski život „Beštija” - Scenario za film proizveden u koprodukciji „Avala filma”, „Filmskog studija” – Titograd, „Dunav filma” – Beograd i „Zeta filma” iz Budve uradili su Dušan Kovačević i Živko Nikolić, režiser filma. Glavne uloge: Radoš Bajić, Bata Živojinović, Dragomir Bojanić, Eva Ras, Viktor Starčić, Mija Aleksić.

2007. Za Crnu Goru je uveden predbroj +382 koji je zamijenio dotadašnji predbroj +381 jer je on bio predbroj za državnu zajednicu Srbiju i Crnu Goru, a nakon raspada te državne zajednice on je pripao Srbiji.

U svijetu:

1501. Portugalski pomorac Pedro Kabral vratio se s putovanja na kom je zaposjeo područje današnjeg Brazila i nazvao ga Ilha da Vera Kruz. Prva naselja na tom području Portugalci osnovali 1521.

1537. Na povratku u Španiju umro španski istraživač Pedro Mendosa. Bio vođa ekspedicije za istraživanje Južne Amerike koja je stigla do područja Rio de la Plata. 1536. osnovao Buenos Ajres.

1611. Engleski istraživač Henri Hadson, poznat po pokušajima da otkrije morski put iz Evrope u Aziju preko Arktika, nestao u Hadsonovom zalivu, gdje ga je ostavila pobunjena posada broda Diskaveri. Tokom istraživanja Sjevernog ledenog okeana otkrio more i moreuz, koji su kasnije po njemu dobili imena.

1668. Rođen italijanski filozof, istoričar i teoretičar prava Đovani Batista Viko, osnivač filozofije istorije i začetnik moderne estetike.

1757. Britanci pobjedom nad francuskim saveznikom, indijskim guvernerom Bengala, kod Plaseja učvrstili vlast u istočnoj Indiji.

1763. Na Martiniku rođena Mari Žoze Roz de la Pageri, Žozefina, kćerka mornaričkog poručnika i žena Napoleona Bonaparte. Krunisana za caricu 1804.

1848. Počeo Junski ustanak pariskih radnika zbog izbacivanja socijalista iz privremene vlade i zatvaranja narodnih radionica. Ustanak za tri dana ugušio general Luj Kavenjak.

1889. Rođena ruska pjesnikinja Ana Ahmatova.

1894. Rođen engleski kralj Edvard VIII. Na prijesto stupio 1936. i iste godine abdicirao u korist brata Džordža VI da bi mogao da se oženi Amerikankom Volis Simpson.

1894. Osnovan Medjunarodni olimpijski komitet. Osnovan je na kongresu u Parizu, pod idejnim vodjstvom barona Pjera de Kubertena. Njegova ideja je bila oživjeti oblik takmičenja poznat u staroj Grčkoj po modelu sportskog međunarodnog takmičenja najvišeg ranga. Na tom kongresu je odlučeno da će domaćin I Olimpijskih igara biti Atina, pa je za godinu održavanja odabrana 1896.

1899. Rođen hrvatski književnik Gustav Krklec.

1937. Rođen Marti Oiva Ahtisari, finski političar i državnik.

1940. Rođena Vilma Rudolf, američka atletičarka. Rođena u brojnoj porodici od 22 djece, u djetinjstvu je bolovala od dječije paralize, tako da je prohodala tek s 12 godina. Već s 16 godina bila je članica štafete SAD na Olimpijskim igrama u Melburnu 1956. godine kada je osvojila bronzanu medalju. Četiri godine kasnije, na Igrama u Rimu, potpuno je dominirala ženskim sprintom s tri osvojena zlata, dva pojedinačno te jedno u štafeti.

1945. Japanski general Micuru Ušiđima izvršio samoubistvo poslije poraza japanske vojske na ostrvu Okinava, gdje je vođena jedna od najkrvavijih bitaka u Drugom svjetskom ratu. Prema zvaničnim podacima, tokom borbi za Okinavu poginula 234.183 vojnika i civila.

1947. Kongres SAD usvojio Taft-Hartlijev zakon, kojim je ograničeno pravo radnika na štrajk. Šef države dobio pravo da na 80 dana suspenduje svaku štrajkačku akciju koju ocijeni opasnom za nacionalnu bezbjednost.

1956. Pukovnik Gamal Abdel Naser izabran za predsjednika Egipta.

1960. Patris Lumumba postao prvi predsjednik vlade nove nezavisne države Demokratske Republike Kongo.

1972. Rođen francuski fudbaler alžirsko-berberskog porijekla, Zinedin Zidan.

1985. Iznad Atlantskog okeana eksplodirao boing 747 kompanije Er Indija. Pogunulo svih 329 putnika i članova posade. Za podmetanje bombe u avion optuženi Siiki separatisti.

1994. Južna Afrika poslije decenije međunarodne izolacije zbog politike aparthejda ponovo zauzela mjesto u Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija.

1995. Umro američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk. 1954. izumio vakcinu protiv dječje paralize.

1996. Umro grčki državnik i ekonomista Andreas Papandreu, prvi socijalistički premijer Grčke, osnivač i lider Svegrčkog socijalističkog pokreta, PASOK.

1998. Umrla američka glumica irskog porijekla Morin O'Saliven.

2001. Vlada Jugoslavije usvojila Uredbu o saradnji s Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu.

2003. Američki Vrhovni sud podržao akciju Univerziteta u Mičigenu o favorizovanju manjina koje se prijavljuju na Pravni fakultet tog univerziteta. Prva zvanična odluka u vezi s građanskim pravima u poslednjih 25 godina.

2004. Međunarodni krivični sud pokrenuo prvu zvaničnu istragu. Predmet istrage bili ratni zločini u Demokratskoj Republici Kongo, od jula 2002, u provinciji Ituri, gde je u sukobima poginulo najmanje 5.000 ljudi. Procenjuje se da je tokom desetogodišnjeg građanskog rata u Kongu stradalo više miliona ljudi.

2005. U Srbiji uhapšen Marokanac Abdelmadžid Bušar i izručen Španiji, u kojoj je osumnjičen za terorističke napade u Madridu 11. marta 2004, kada je poginulo više od 190 osoba.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

24. jun

1823. Crna Gora i Austrija potpisale su ugovor o regulisanju pograničnih odnosa između Njeguša i Kotora kojim su austrijska carevina i Cetinjska mitropolija ozvaničile rad na razgraničenju prema Boki Kotorskoj započet još 1820. godine. Od izuzetne važnosti bile su ukupne aktivnosti Crne Gore na razgraničenju, naročito ugovor zaključen na Cetinju 1838. godine kojim se "utvrđuje stalni mir između nezavisne države Crne Gore i pašaluka BiH", što nedvosmisleno govori da je faktička nezavisnost crnogorske države mnogo starija od međunarodnog priznanja.

1837. Dvostruka misija Ozereckovskog - U Crnu Goru je sa Petrom II Petrovićem Njegošem iz Rusije doputovao Jakov Nikolajevič Ozereckovski, potpukovnik ruske vojske i službenik ruske ambasade u Beču, kojeg je car Nikolaj I poslao da pomogne u sređivanju prilika i rješavanju sporova sa susjedima. Međutim, pravi zadatak Ozereckovskog bio je da objektivno procijeni stanje u svim sferama života u Crnoj Gori kako bi se državni organi Carevine mogli diplomatski, politički i materijalno angažovati u toj državi.

1845. Petar II Petrović Njegoš pismom je izvijestio Simu Milutinovića Sarajliju da mu šalje na korekturu i štampanje „Luču Mikrokozma”, filozofsko-religiozni spjev koji je nastao u „četiri prve neđelje prošloga časnoga i velikoga posta”, odnosno tokom marta i početkom aprila. Uz posvetu svom učitelju Simu Milutinoviću Sarajliji, djelo sadrži šest pjevanja u desetercu sa strofama od po 10 stihova. Oslanjajući se na postavku i povijest o čovjekovoj preegzistenciji, u osnovnu fabulu djela Njegoš je ugradio elemente jednog poetsko-filozofskog mita za koji Biblija ne zna. Knjiga je tipografski oblikovana u knjigopečatnji Kneževine Srbije, a pojavila se iz štampe krajem prve polovine 1846. (iako na naslovnoj strani stoji 1845), u tiražu od 500 primjeraka. Prvo izdanje štampano je nereformisanom ćirilicom predvukovskog perioda, kakvu je i Njegoš koristio. Naredna izdanja priređivana su na osnovu tog prvog, jer ni autorov ni prepisivačev rukopis do danas nijesu pronađeni.

1852. U Nautičkoj školi u Kotoru koja je osnovana 1849. sprovedena je prva reorganizacija. Škola je postala dvorazredna, sa dvogodišnjim tečajem za teorijsku i praktičnu obuku poručnika i kapetana duge plovidbe i šestomjesečnim ljetnjim tečajem za praktičnu obuku kapetana duge i velike obalne plovidbe.

1864. Stimulans za narodni jezik - U jednom od dokumenata Istorijskog arhiva Kotor iz vremena austrijske uprave u Dalmaciji i Boki, zabilježeno je kako Pokrajinski odbor iz Zadra obavještava Opštinu Prčanj da je odredio nagradu od pedeset fiorina učiteljici Đovani Montanji (Giovanna Montagna) za njen doprinos osnovnom obrazovanju i nastavi na narodnom jeziku („...per le sue prestazioni nell’istruzione elementare e nell’insegnamento della lingua slava...”). Dugo godina i nakon pada Mletačke republike u Boki je u adminstarciji bio u upotrebi italijanski jezik koji su zadržali ruska, francuska i austrijska vlast. Pored toga, narodni jezik bio je prisutan u zvaničnoj komunikaciji, a početkom XIX vijeka, tokom vladavine Francuza u Dalmaciji i Boki, njegovo korišćenje bilo je nesmetano i zakonom definisano (francuski Zakon za Kraljevinu Iliriju iz 1810). Nedugo potom, u drugoj polovini XIX vijeka, u škole i administraciju uveden je kao zvaničan jezik narodni, srpsko-hrvatski.

1905. U Virpazaru je osnovano Prvo potrošačko trgovačko društvo. Viđeniji i imućniji ljudi Crmničke nahije i Krajine osnovali su društvo, prvo ove vrste u Crnoj Gori, sa ciljem da se uzajamno potpomažu. Upisom u članstvo formiran je osnivački kapital od 100 hiljada kruna.

U svijetu:

79. Umro rimski car Tit Flavije Vespazijan, osnivač dinastije Flavija. Za njegove vladavine izgrađen amfitetar Koloseum u Rimu, najveća građevina te vrste u Rimskom carstvu.

1497. Engleski moreplovac Džon Kebot otkrio je Kanadu i proglasio Sjevernu Ameriku posjedom Velike Britanije.

1509. Henri VIII, drugi monarh iz dinastije Tjudor, krunisan za kralja Engleske. Tokom vladavine raskinuo je sa Vatikanom i 1534. osnovao Anglikansku crkvu.

1519. Umrla Lukrecija Bordžija, vojvotkinja od Ferare, kćerka pape Aleksandra VI, mecena umjetnika i naučnika u vrijeme italijanske renesanse.

1793. U Francuskoj usvojen prvi republikanski ustav kojim je izvršna vlast podređena skupštini.

1798. Turci u Beogradskoj tvrđavi pogubili grčkog pisca i patriotu Fereosa Konstantinosa Rigasa, poznatog kao Riga od Fere.

1812. Trupe Napoleona Bonaparte (611.000 vojnika) prešle rijeku Njemen i ušle na teritoriju Rusije.

1821. Simon Bolivar sa 8.000 južnoameričkih rodoljuba pobijedio španske rojaliste u bici kod Karaboboa i oslobodio Venecuelu od španske vlasti.

1901. U Parizu otvorena prva izložba 19-godišnjeg španskog slikara Pabla Pikasa, koja je oduševila likovne kritičare.

1908. Umro Stiven Grover Klivlend, predsjednik SAD dva puta. Njegovim izborom 1885. Demokratska stranka prvi put došla na vlast nakon građanskog rata.

1911. Rođen argentinski automobilski as Huan Fanđo, petostruki svjetski šampion u "Formuli 1".

1916. Počela bitka na rijeci Somi u Prvom svjetskom ratu. Nakon pet mjeseci, koliko su trajale borbe, snage Antante osvojile su oko 200 kvadratnih kilometara teritorije, uz gubitke preko milion ljudi na obje strane.

1930. Rođen francuski filmski režiser Klod Šabrol, predstavnik "novog talasa" francuskog filma.

1940. Izašao prvi broj hrvatskog političkog dnevnika Vjesnik, koji je u početku izlazio kao mjesečnik, a od kraja rata kao dnevni list.

1947. Jedan američki pilot izjavio da je na nebu vidio neobičan predmet koji je opisao kao "tanjir koji leti kroz vodu". Poslije ovog događaja počeo je da se koristi termin "leteći tanjir".

1960. Jugoslavija, Grčka i Turska raspustile Balkanski savez, zasnovan na Ugovoru o savezu, političkoj saradnji i uzajamnoj pomoći zaključenom na Bledu 8. avgusta 1954.

1973. Najstariji svjetski državnik Emon de Valera dao je, u 90. godini, ostavku na funkciju predsjednika Irske, na kojoj je bio od 1959.

1986. U Novom Sadu umro Miroslav "Mika" Antić, srpski pjesnik, novinar, bokser, reditelj, dječji pisac.

1989. Smijenjen generalni sekretar KP Kine Džao Cijang, jer se protivio upotrebi sile protiv studenata na trgu Tijenanmen 4. juna.

2001. Jugoslovenska vaterpolo reprezentacija postala šampion Evrope.

2001. U operacijama ruskih snaga bezbjednosti u Čečeniji ubijen vođa čečenskih pobunjenika Arbi Barajev.

2002. Predsjednik SRJ Vojislav Koštunica smijenio je načelnika Generalštaba VJ generala Nebojšu Pavkovića.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

25. jun

1443. U kotorskim izvorima Crna Gora se prvi put pominje pod nazivom „Monte Nigro”. U jednom dokumentu stoji da: „kotorski sud presuđuje, da se od dužnika pokojnog Petra iz Crne Gore (quondam Petrus de Monte Nigro) Ljudevita Draga naplati 75 zlatnih dukata”. Kako je u to vrijeme službeni jezik u Kotoru bio italijanski, Crna Gora se prevodila sa Montenegro ili Monte Negro, pa se taj naziv sretao u svim zapadnoevropskim jezicima. Pod nazivom Montenegro, Crna Gora se u kotorskim spomenicima pominje 1397.

1807. Nakon poraza Rusije od Francuske kod Fridlanda, sklopljen je mir u Tilzitu čime je završen rat između te dvije zemlje i Osmanskog carstva, koje je bilo na strani Francuske. Rusija je morala istupiti iz IV koalicije protiv Napoleona I i prepustiti Francuskoj Jonska ostrva i Bokeljsku provinciju. U ovom ratu, crnogorski Vladikat (ruski saveznik, kao i prije Požunskog mira) doživio je razočarenje, ali je važan rezulat njegovih borbi bio stvaranje osnove crnogorsko-bokeljskog jedinstva.

1909. Na Cetinju je osnovana Hipotekarna banka.

1913. Crnogorci poceli ucesce u Drugom Balkanskom ratu i pomoc Srbiji u bici na Brelegalnici. U tom ratu je poginlo 850 crnogorskih boraca.

1913. u Ljubotinju kod Cetinja rođen je Peko Dapčević, narodni heroj, proslavljeni ratni komandant, rukovodilac i publicista. Učestvovao je u Španskom građanskom ratu i NOR-u i više puta bio ranjavan. Nakon povlačenja iz Španije zatvoren je u koncentracionom logoru u Francuskoj iz kog je 1940. pobjegao u Austriju, potom u Crnu Goru, angažujući se početkom 1941. na organizovanju ustanka u cetinjskom okrugu. Bio je član Vrhovnog štaba NOV i POJ, vijećnik AVNOJ-a, CASNO-a i komandant Druge proleterske divizije. U četvrtoj i petoj ofanzivi bio je komandant Glavnog štaba Crne Gore, potom komandant Drugog korpusa i Prve armije na Sremskog frontu 1941. godine. Poslije rata bio je komandant Četvrte armije, glavni inspektor JNA i načelnik Generalštaba JNA, član SIV-a, potpredsjednik Savezne Skupštine i ambasador . Objavio je više članaka i knjiga a najznačajnije su: "Značaj i snaga manevra" i "Kako smo vodili rat". Bio je odlikovan brojnim domaćim i inostranim odlikovanjima. Umro je 10. februara 1999. godine.

1917. Rođen Đoko Pajković, narodni heroj, jedan od organizatora Trinaestojulskog ustanka u rodnom kraju (Berane), istaknuti političar, nosilac visokih ratnih i mirnodopskih odlikovanja. Kao srednjoškolac, priključio se antirežimskom omladinskom pokretu, postavši član SKOJ-a a potom KPJ, zbog čega je bio osuđen na robiju.Tokom II svjetskog rata obavljao je visoke vojnopolitičke dužnosti. Po oslobođenju, obavljao je značajne političke i društvene funkcije u Srbiji (do 1962), a potom i u Crnoj Gori, gdje se vratio na zahtjev njenog rukovodstva. Među prvima je isticao važnost stvaranja stručnih kadrova u Crnoj Gori, inicirao razvoj njenih visokoškolskih, naučnoistraživačkih i informativnih institucija. Zalagao se da se bolje koriste prirodni resursi, a turizam i poljoprivreda uvrste u prioritetne pravce razvoja Crne Gore. Umro je 17. januara 1980. godine.

1924. Na Cetinju rođen Branko Filipović-Filo, slikar, član CANU. U Herceg Novom je završio Umjetničku školu, a Akademiju likovnih umjetnosti kod Mila Milunovića u Beogradu. Samostalno je izlagao širom Evrope. Napravio je niz izvanrednih slika osmišljavanih mediteranskim koloritom i svjetlošću Crne Gore. Poznate njegove slike su Daleka svjetlost, Kompozicija, Pegaz i druge. Bio je posljednji predstavnik druge Jugoslavije na Venecijanskom bijenalu 1990. godine. Umro je u Beogradu novembra 1997. godine, a sahranjen je u rodnom Cetinju.

1934. U Tomićima kod Cetinja rođen je Pavle Đonović, pisac, sakupljač šala i legendi o ljudima. Školovao se na Cetinju i u Beogradu, pisao je pjesme, priče, bavi se prevođenjem sa mađarskog, rumunskog i slovenačkog jezika. Poznata njegova djela su: zbirka pjesama "Umrli šetač", "Ružni bogovi" i "Mornarske elegije", potom zbirke anegdota i legenda "Dim u dim" i "Drača". Umro je 2002. godine.

1939. U Podgorici je svecano otkriven spomenik štamparu, Božidaru Vukoviću Podgoričaninu.

1950. Skupština FNR Jugoslavije donijela je Zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima kojim su preduzeća predata na upravljanje radnicima. Ovim je ozakonjeno radničko samoupravljanje.

2001. Rukometaši Lovćen osiguranja drugi put zaredom osvojili su titulu šampiona Savezne Republike Jugoslavije i sa 24 uzastopne prvenstvene pobjede, oborili rekord Metaloplastike, koja je do tada držala rekord od 20 uzastopnih pobjeda.

U svijetu:

1847. Oslobođeni robovi iz SAD, osnivači Liberije, proglasili tu afričku državu nezavisnom republikom. Na isti dan 1862. Liberiju priznale i SAD.

1867. Amerikanac Lisjen Smit iz Ohaja patentirao bodljikavu žicu.

1872. Jezuiti izbačeni iz Njemačke, 99 godina pošto je papa Klement XIV ukinuo taj rimokatolički red.

1876. U bici kod Litl Big Horna indijansko pleme Sijuks, pod komandom poglavice Ludog Konja, pobijedilo jedinicu VII konjičke divizije generala Džordža Armstronga Kastera. Poginuli svi vojnici, njih 264, i Kaster.

1903. Rođen engleski pisac Erik Artur Bler, poznat kao Džordž Orvel.

1920. U Vukovaru završen Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije, koji je usvojio novi program i statut i izmijenio naziv partije u Komunistička partija Jugoslavije.

1938. Daglas Hajd inaugurisan za prvog predsjednika Republike Irske.

1950. Napadom sjevernokorejskih trupa na Južnu Koreju počeo Korejski rat.

1950. Skupština FNR Jugoslavije donijela Zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima kojim su preduzeća predata na upravljanje radnicima. Ovim je ozakonjeno radničko samoupravljanje.

1959. SSSR predložio uspostavljanje denuklearizovane zone na Balkanskom poluostrvu i u Jadranskom moru.

1966. Jugoslavija i Vatikan obnovili diplomatske odnose.

1975. Premijerka Indije Indira Gandi proglasila vanredno stanje kako bi zaustavila kampanju za njeno povlačenje sa vlasti. Uhapšeni lideri opozicije, sindikata i intelektualci.

1975. Mozambik poslije 477 godina stekao nezavisnost od Portugalije, prvi predsjednik postao Samora Mašel, lider Fronta za oslobođenje Mozambika.

1988. U Luksemburgu potpisana Deklaracija o uspostavljanju zvaničnih odnosa Evropske zajednice i Savjeta za uzajamnu ekonomsku pomoć.

1991. Slovenija, na referendumu proglasila nezavisnost, uslijedio šestodnevni rat sa Vojskom Jugoslavije koja je na silu htjela da poništi volju naroda. Ubzro potom Slovenija dobila međunarodno priznanje. Marta 2004. godine ušla u NATO, a od 1. maja 2004. godine članica je Evropske Unije.

1991. Hrvatski Sabor donio odluku o samostalnosti i suverenosti. Brionskom deklaracijom od 7. jula, na zahtjev Evropske zajednice da se jugoslovenska kriza rješava mirnim putem, primjena saborske odluke o samostalnosti i suverenosti odložena je za tri mjeseca. Sabor je 8. oktobra 1991. godine, na tajnoj sjednici u podrumu zgrade Industrije nafte INA u centru Zagreba, jer su samo dan prije toga avioni JNA raketirali grad i tadašnju predsjedničku rezidenciju, odlučio da Hrvatska ni jedno tijelo SFRJ ne smatra legitimnim i legalnim i da ne priznaje važnost nijednog pravnog akta bilo kog tijela koje nastupa u ime SFRJ.

1991. Posljednje sovjetske jedinice napustile Čehoslovačku, 23 godine poslije vojne intervencije Varšavskog pakta kojom je prekinuta reformistička politika Aleksandra Dubčeka.

1993. Kim Kembel postala prva žena na čelu Vlade Kanade.

1997. Umro francuski okeanograf Žak-Iv Kusto. Konstruisao ronilački aparat "vodena pluća" i filmsku kameru za podvodno snimanje. Dobitnik tri Oskara, a za film "Svijet tišine", koji je snimio s francuskim režiserom Lujem Malom, 1956. osvojio Zlatnu palmu u Kanu.

1999. SAD ponudile nagradu od pet miliona dolara za informacije koje bi omogućile hapšenje ratnih lidera bosanskih Srba i predsjednika Jugoslavije Slobodana Miloševića, optuženih za ratne zločine.

2001. U Albaniji, vladajuća Socijalistička partija proglasila pobjedu na parlamentarnim izborima, uprkos neredima koji su za posljedicu imali zatvaranje 15 izbornih jedinica.

2003. SAD zamrzle finansijsku imovinu 55 bivših zvaničnika Iraka, uključujući lidera te zemlje Sadama Huseina

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

26. jun

1463. Proglašen je Statut Bratovštine pomoraca Boke. Stoga se 26. jun slavi kao Dan bokeljskih mornara. Bratovštine su postojale sve do početka XIX vijeka, a jedan od ostataka stare kotorske bratovštine je poznata Bokeljska mornarica. Na ovaj dan Bokeljska mornarica nastupa sa cjelokupnim odredom, uz predaju raporta admiralu prima ključeve grada Kotora i igra tradicionalno kolo na Trgu od oružja. Bokeljska, ranije zvana Kotorska mornarica, po tradiciji svoj nastanak vezuje za IX vijek. Njen prvi arhivski spomen datira iz XIV dok njen prvi sačuvani statut potiče iz XV vijeka, što ovu asocijaciju pomoraca svrstava među najstarije na svijetu. Srednjovjekovni spomeni godišnjih proslava Bokeljske mornarice vezani su za 3. februar, Dan Svetog Tripuna, zaštitnika grada Kotora.

1877. U oslobodilačkom ratu Crne Gore i Srbije protiv Turske (1876-78 ) Crnogorci su kod Spuža potukli tursku vojsku koju je predvodio zapovjednik Skadra Sulejman-paša.

1926. potpisan Firentinski protokol o granicama sa Albanijom. Tim aktom konačno su definisane granice između Crne Gore i Albanije na Skadarskom jezeru i rijeci Bojani. Korekcija granične linije od 1912. bila je određena i Londonskim protokolom (1913), ali dvije međunarodne komisije nijesu, zbog početka I svjetskog rata, mogle okončati posao.

1927. Položen je kamen temeljac za izgradnju Doma "Kosovka Djevojka" u Nikšiću koji je već naredne godine bio završen. Nikšićani ovaj objekat i danas zovu tim imenom, a nalazi se u Ulici Ivana Milutinovića br. 3.

1929. Rodjen Petar Tomas, prvak Crnogorskog narodnog pozorista i njegov doživotni počasni član.

1936. Na Belvederu kod Cetinja došlo je do masovnih demonstracija zbog masovnih hapšenja i zvjerskih mučenja komunista. U sukobu sa policijom ubijeno je šest, ranjen veliki broj, a uhapšeno 74 demonstranta, dok je protiv 47 lica podignuta optužnica. Njih 30 Sud za zaštitu države u Beogradu osudio je na kazne zatvora od 6 mjeseci do 4 godine.

1965. Osnovana prevozna firma Zetatrans. Specijalizovana firma razvila se iz Poslovnog udruženja Javnog drumskog saobraćaja i remonta. Njene osnovne djelatnosti su međunarodna i unutrašnja špedicija, transport, javna i carinska skladišta, spoljna i unutrašnja trgovina. Među dopunske djelatnosti spadaju: specijalni kombinovani transport, pomorsko-agencijski i putničko-agencijski poslovi i zastupanje stranih firmi. U prvim godinama djelovanja razvila je široku poslovnu mrežu i kvalitetne veze sa ino-partnerima, stavljajući akcenat na stvaranje pouzdanog i stručnog kadra i gradnju prepoznatljivog poslovnog imidža.

2006. Razmijenjene note kojima su zvanično uspostavljeni diplomatski odnosi između Crne Gore i Ruske Federacije, odnosno Crne Gore i Poljske, na nivou ambasada.

u svijetu:

1541. U borbi za vlast španskih konkistadora, u Limi je ubijen osvajač Perua i osnivač grada Lime (1535) Fransisko Pisaro.

1810. Umro francuski pronalazač Žozef-Mišel Mongolfje, koji je s bratom Žakom Etjenom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrijanim vazduhom.

1836. Umro francuski oficir Klod-Žozef Ruže de Lil, koji je 1792. napisao riječi i komponovao francusku himnu "Marseljeza".

1843. Hongkong proglašen britanskom kraljevskom kolonijom, sa Henrijem Potindžerom kao prvim guvernerom.

1858. Potpisivanjem mirovnog ugovora u Tjencinu završen britansko-kineski rat. Kina se ugovorom obavezala da otvori nove luke za evropsku trgovinu i da legalizuje uvoz opijuma.

1876. Poslije gotovo četiri vijeka sa beogradskih tvrđava skinuta je turska zastava.

1881. Srpski knez Milan Obrenović zaključio je sa Austro-Ugarskom Tajnu konvenciju kojom se Srbija obavezala da će prestati sa agitacijom u Bosni i Hercegovini i da neće zaključiti nijedan međunarodni sporazum suprotan interesima Beča. Za uzvrat je dobio podršku u proglašenju kraljevine i nezavisnost Srpske pravoslavne crkve od Carigradske patrijaršije.

1892. Rođena američka književnica Perl Bak, koja je u svojim romanima opisala život u Kini, gdje je odrasla kao kćerka misionara. Nobelovu nagradu dobila 1938. godine.

1898. Rođen njemački konstruktor aviona i industrijalac Vilhelm Meseršmit, koji je napravio prvi avion na svijetu sa brzinom od 1.000 kilometara na sat (1941).

1906. U francuskom gradu Le Manu održana prva automobilska Gran pri trka.

1941. Finska se pridružila Njemačkoj u Drugom svjetskom ratu i objavila rat SSSR-u u kojem je učestvovala tri godine.

1945. U San Francisku je osnovana Organizacija ujedinjenih nacija, međunarodna organizacija država za očuvanje mira u svijetu i miroljubivu saradnju među narodima...predstavnici 50 zemalja, uključujući Jugoslaviju, potpisali Povelju o osnivanju UN, koja je stupila na snagu 24. oktobra.

1967. Izrael Jerusalim proglasio jedinstvenim gradom i svojom teritorijom, kao i teritorije koje je osvojio.

1970. Aleksandar Dubček, lider čehoslovačkog reformističkog pokreta ("Praško proljeće"), isključen iz Komunističke partije Čehoslovačke.

1977. Američki pjevač Elvis Prisli održao svoj posljednji koncert u Indijanapolisu. Umro je dva mjeseca kasnije.

1992. Tokom rata u Bosni generalni sekretar UN Butros Butros Gali pozvao bosanske Srbe da u roku od 48 sati zaustave ofanzivu na Sarajevo, a bosanske Muslimane da deblokiraju sarajevski aerodrom.

2000. Naučnici iz 18 zemalja dekodirali su 85 odsto ljudskog genoma, čime je otvorena nova era u ljudskoj medicini. U naučnim krugovima u svijetu ocijenjeno da dešifrovanje ljudskog genoma predstavlja najveće otkriće u istoriji čovječanstva.

2001. Predstavnici sedam zemalja Balkana (SRJ, BiH, Albanije Bugarske, Hrvatske, Makedonije i Rumunije) potpisali, u okviru Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, Memorandum o razumijevanju o slobodnoj trgovini. BiH, SRJ i Hrvatska potpisale sporazum kojim se obavezuju da riješe problem 1,2 miliona izbjeglih i raseljenih lica tokom ratova u bivšoj SFRJ (1991-95).

2004. Poslije 14 godina prekida, u hrvatski grad Split stigao je prvi voz iz Beograda.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

27. jun

1901. Na Cetinju je rođen Vido Latković, pisac. Osnovnu školu i Gimnaziju završio je na Cetinju, a fakultet u Beogradu, doktorirao je na temu "Simo Matavulj u Crnoj Gori", radio je kao profesor Gimnazije i Učiteljske škole na Cetinju, profesor Velike medrese u Skoplju i profesor Filološkog fakulteta i Šeste muške gimnazije u Beogradu. Predavao je teoriju književnosti i na Visokoj novinarskoj diplomatskoj školi u Beogradu i bio šef Katedre za istoriju jugoslovenske književnosti. Znao je ruski, njemački i engleski jezik. Poznata njegova djela su: "Petar Petrović Njegoš", "Teorija književnosti", "Stjepan Mitrov Ljubiša", "Članci iz književnosti" i druga.

1906. Vlada Knjaževine Crne Gore i Barsko društvo, u Baru potpisali Ugovor o gradnji i eksploataciji slobodnog barskog pristana sa slobodnom zonom i željeznicom od Pristana do Skadarskog jezera, kao i o plovidbi po Skadarskom jezeru. U ime crnogorske države ugovor je potpisao ministar finansija i građevina Andrija Radović, a u ime Barskog društva Robert Paganini. Barsko društvo (Campagnia di Antivari) osnovano je 1905. godine kao akcionarsko društvo italijanskog kapitala, sa sjedištem na Cetinju i sa ciljem izgradnje i eksploatacije luke u Baru i željeznice u unutrašnjosti Knjaževine Crne Gore. Ugovorom iz 1906. godine, Barsko društvo je dobilo koncesiju za eksploataciju pristaništa, slobodne zone i željeznice na 60 godina, kao i pravo plovidbe Skadarskim jezerom. Rok početka korišćenja koncesionih prava bio je 1. jul 1909. godine kada se planirao završetak radova. 1946. godine, nakon presude Vrhovnog suda NR Crne Gore, konfiskovana je cjelokupna imovina društva.

1908. U Crnoj Gori završeno suđenje zaverenicima protiv knjaza Nikole I Petrovića, "bombaška afera". Od 52 optužena četvorica osuđena na smrt, ostali na tri do 20 godina zatvora.

1917. u Nikšicu umro Maksim Šobajic. Književnik, učitelj, samouki etnograf, trgovac, kulturni poslenik i narodni pjesnik. Rođen je 1836. u Zeti. Zbog nemaštine, njegova porodica se u dva navrata selila u Srbiju, ali se nakon drugog boravka, takođe zbog nerodnih godina u Valjevskom kraju gdje je boravila, ponovo vratila u Crnu Goru. Tokom tog perioda napisao je dvije knjige („Besmrtni junak” i „Mladi Crnogorac”), dok među njegova značajnija ostvarenja nastala u Crnoj Gori spadaju istorijsko-etnografski spis „Starine u Zeti” i pjesme „Nevesinjski ustanak”. U rukopisu je ostalo nekoliko radova, takođe iz domena etnografije.

1924. Rođen Branko Filipović Filo. Slikarsko školovanje počeo je, po pozivu Mila Milunovića u Umjetničkoj školi na rodnom Cetinju kod profesora Petra Lubarde, a potom u Beogradu pohađao Školu primijenjene umjetnosti.Krajem 1950. odlazi u Herceg Novi gdje završava Umjetničku školu, a 1955. i Akademiju likovnih umjetnosti u Beogradu i specijalni tečaj kod Mila Milunovića. Na umjetničkom usavršavanju bio je u Francuskoj i Italiji.Zbog osobenog doživljavanja prirode neki strani kritičari su ga, ne bez osnove, dovodili u vezu sa zen-budizmom. Začetnik je poslijeratnog modernizma u SFRJ. Mnogi likovni stručnjaci smatraju ga jednim od najznačajnijih jugoslovenskih predstavnika enformela. Njegovo slikarstvo osobene lirske fantazije sažima se u tri ciklusa: „Planine”, „Oluje”, „Horizonti”. Svaki je od njih specifična, zaokružena cjelina. Imao je veliki broj samostalnih i kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu, a 1990. učestvovao na 44. Venecijanskom bijenalu. Dobitnik je Trinaestojulske nagrade i Nagrade likovnog salona Cetinje a posthumno i nagrade „Petar Lubarda“. Bio je redovni član CANU. Umro je u Beogradu, 7. novembra 1997. godine, sahranjen je u rodnom Cetinju.

1933. Iz njemačkog brodogradilišta u Hamburgu ka Tivtu je krenuo u svoju prvu plovidbu školski brod "Jadran" Jugoslovenske ratne mornarice. Nabavljen je kreditima iz ratne reparacije a dijelom i od prikupljenih sredstava.

1941. Poginuo je arhimandrit Nikodim Janjusevic, crnogorski komita i komandat crnogorske vojske u Bozićnoj pobuni.
Rođen je 5. decembra 1875. Završio je bogosloviju na Cetinju. Bio je nastojnik manastira Sv. Luke u Nikšićkoj župi i komandir crnogorske vojske. Jedan je od organizatora pobune u nikšićkom kraju protiv odluka Podgoričke skupštine. Komitovao je od 1918. do 1920, nakon čega se priključio crnogorskim odredima stacioniranim u Gaeti, na obali Tirenskog mora. Sa protojerejom Ilijom Kapom činodejstvovao je u crkvenom obredu na pogrebu kralja Nikole. Poslije raspuštanja vojske u Gaeti, odselio je za Ameriku i službovao u crnogorskoj crkvi „Sv. Vasilije Ostroški”. U rodne Ozriniće kod Niksića se vratio 1926. Ubijen je iz koristoljublja.

1968. Starom nerentabilnom prugom Zelenika-Hum prošao je posljednji voz. Toga dana prestao je redovni višedecenijski saobraćaj "ćire" koji je dva puta dnevno sa tri vagona saobraćao između Zelenike i Huma. Zbog uspona, nije mogao da podnese opterećenje veće do 90 tona niti da razvije brzinu veću od 50 - mjestimično jedva 18 kilometara na sat.

U svijetu:

1693. Džon Danton u Londonu objavio prvi ženski časopis, Lejdis Merkuri.

1801. Britanske i turske trupe porazile Francuze i zauzele Kairo.

1829. Umro engleski hemičar Džejms Smitson. Njegovim zavještanjem 1846. osnovan institut Smitsonijan, jedna od najvećih institucija u svijetu koja se bavi popularizacijom nauke i kulture.

1844. Džozef Smit, američki vjerski reformator i osnivač mormonske crkve, linčovan u zatvoru u državi Ilionis.

1905. Pobunjeni ruski mornari preuzeli krstaricu Potemkin u Crnom moru. Prvi masovan izliv nezadovoljstva u ruskoj carskoj armiji tokom revolucije, od 1905. do 1907.

1932. U Sijamu, na Tajlandu, poslije državnog udara proglašen Ustav i uspostavljena Ustavna monarhija.

1943. Avioni SAD bombardovali grčku prijestonicu Atinu, pod njemačkom okupacijom.

1946. Ministri spoljnih poslova SSSR, SAD, Velike Britanije i Francuske odlučili da Grčkoj pripadnu Dodekaneska ostrva, uključujući Rodos, pod italijanskom upravom do kapitulacije Italije 1943, a potom pod njemačkom do 1945. Odluka potvrđena mirovnim ugovorom u Parizu 10. februara 1947.

1950. U Jugoslaviji donijet Zakon o radničkom upravljanju privredom, koji se smatra početkom Samoupravnog modela, po kom se jugoslovenski socijalizam razlikovao od sovjetskog modela.

1954. U Obninsku kod Moskve u rad je puštena prva nuklearna električna centrala - bila je to prva nuklearka na svijetu.

1976. General Antonio Ramaljo Janeš izabran za predsjednika Portugala na prvim predsjedničkim izborima poslije poluvjekovne fašističke diktature Antonija de Oliveire Salazara.

1986. Međunarodni sud u Hagu presudio da su SAD prekršile međunarodno pravo pomažući pobunjenike u Nikaragvi.

1991. Dva dana pošto je Slovenija proglasila nezavisnost, JNA zaposjela granične prelaze prema Italiji, Mađarskoj i Austriji. Počeo šestodnevni rat s jedinicama slovenačke Teritorijalne odbrane. Prema podacima Crvenog krsta Jugoslavije, poginulo 49 osoba, među njima najviše regruta JNA.

1993. SAD krstarećim raketama tomahavk napale sjedište iračke obavještajne službe u Bagdadu. Ispaljene 23 rakete.

1997. Na konferenciji u Briselu predstavnici 95 zemalja saglasili se o zabrani upotrebe nagaznih mina.

1999. U cilju okončanja sedmogodišnjeg nasilja, tokom kog je ubijeno oko 100.000 ljudi, Vlada Alžira, na inicijativu predsjednika Abdelaziza Buteflike, odobrila nacrt zakona o amnestiji muslimanskih ekstremista.

1999. U 80. godini umro bivši lider grčke vojne hunte Georgos Papadopulos. Na hiljade Grka bilo uhapšeno i podvrgnuto torturi tokom vladavine hunte, od 1967. do 1973.

2000. Na sastanku u glavnom gradu Poljske predstavnici 106 zemalja usvojili Varšavsku deklaraciju o perspektivama razvoja demokratskog poretka u svijetu. Konferencija održana na inicijativu Poljske i SAD, a poziv nije upućen Kini, Burmi, Iraku, Jugoslaviji i još nekim zemljama, u kojima se, prema ocjeni organizatora, ne poštuju ljudska prava. Jugoslavija pristupila Varšavskoj deklaraciju 2001, poslije pada režima Slobodana Miloševića.

2000. Ujedinjene nacije objavile da je sida usmrtila 19 miliona ljudi u svijetu, procjenjujući da će od iste bolesti umrijeti polovina tinejdžera najsiromašnijih afričkih zemalja.

2001. Više od milion ljudi okupilo se da čuje govor pape Jovana Pavla II na kraju njegove petodnevne posjete Ukrajini.

2004. Za predsjednika Srbije izabran lider Demokratske stranke Boris Tadić.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

28. jun.

1589. Prvi put se u jednom dokumentu dubrovačkog arhiva pominje Bijelo Polje, pod imenom Bieklo Poglie.

1870. rodjen Spasoje Gardasevic, poznati ratnik balkanskih ratova i komita.

1876. 43 Ljubotinjanina, trojica Građana i dvojica Dobrljana, herojski su poginula na samim vratima Podgorice, u Zagoriču i Doljanima, hrabro jurišajući na Turke. U borbi bez šansi, sa daleko brojnijim neprijateljem, oni su tada svjesno pošli u smrt i za slobodu dali sve što su mogli i imali - svoje živote. Njih četrdeset osmorica. Kralj Nikola je ljubotinjskim junacima posvetio svoje čuveno "Ljubotinjsko kolo", a o tom dirljivom događaju pjevao je svaki guslar i svaki Crnogorac onoga doba.
Kralj Nikola nikad nije zaboravio ljubotinjske junake. To najbolje govori spomenik ispod Gorice, na kome su uklesani kraljevi stihovi, koje mnogi Ljubotinjani, i dan danas, znaju napamet...

"Ovaj spomenik podiže njegovo visočanstvo, naš uvaženi gospodar knjaz Nikola Petrović - Njegoš, Ljubotinjanima, Dobrljanima i Građanima, koji pogiboše u Zagoriču, 28. juna 1876. godine, i ispjeva im ove stihove januara 1892. godine:

S poštovanjem pristupite
grobu ovih mučenika
u kom leže
48 ljubotinjskih ubojnika".

Slijede zatim imena i prezimena ovih junaka:
pop Joko Drecun, podkomandir garde, Prele Kruška, potkomandir bataljona, pop Filip Kaluđerović, pop Ilja Jovetić, Vuko Mićov Kusovac, barjaktar, Filip Stevov Drecun, Mato Perišin Jovetić, Marko Mitrov Vujović, Joko Ivašev Kolinović, Petar Đurov Sjekloća, Milo Perov Đongaz, Periša Mitrov Popović, Ilija Perov Šoć, Andrija Ilijin Smokovac, Luka Perišin Šoć, Ilija Nikolin Šoć, Savo Perišin Šoć, Ilija Nikolin Drecun, Mićan Nikolin Drecun, Filip Nikolin Drecun, Lazar Milanov Šoć, Andrija Jokov Vukićević, Joko Golubov Šoć, Savo Nikolin Vukićević, Bogdan Perišin Jovetić, Ilija Ivov Vukićević, Đuro Ilijin Jovetić, Niko Andrijin Đurašević, Andrija Savov Jovetić, Mićun Petrov Đurašević, Joko Petrov Marković, Zrno Đurov Markišić, Joko Ilijin Smokovac, Prele Đurov Pejaković, Mato Nikolin Smokovac, Savo Ilijin Pejaković, Joko Markov Smokovac, Ivo Đukanov Kaluđerović, Petar Markov Smokovac, Mitar Đukanov Kaluđerović, Mićo Popov Jovetić, Marko Dragov Đurović, Ilija Gigov Duletić, Marko Kojov Kusovac, Pero Pejanov Vujović, Nikola Mitrov Popović, Ivo Jovov Šaban i Nikola Ivašev Kolinović.

Na spomeniku, koji je obnovljen i 1976. godine, dopisano je:
"Po odobrenju njegovog veličanstva kralja Nikole,
ovdje počivaju i kosti popa Maša Kusovca, poginulog na Fundini, 1876. godine".

1884. U Ljubotinju kod Cetinja rođen je Pero Šoć, publicista, bibliograf, naučni i kulturni radnik i ministar u više vlada u egzilu. Školovao se na Cetinju i u Francuskoj gdje je i doktorirao 1916. godine, Kao učesnik Prvog svjetskog rata povlačio se preko Albanije i Italije. U Francuskoj je bio najpoznatiji mason u crnogorskoj emigraciji. Bavio se političkom publicistikom, kulturom i istorijom Crne Gore. Umro je u Beogradu 1966. god.

1908. Na Cetinju je počeo da izlazi «Cetinjski vjesnik». Politički list, poluzvanični organ crnogorske vlade, pokrenut je na Cetinju sa ciljem da suzbije kampanju inostrane štampe, posebno srpske, protiv crnogorske državne politike, dinastije i kralja Nikole, nakon „Bombaške afere“ i suđenja zavjerenicima koji su uz pomoć srpske tajne policije imali namjeru da likvidiraju crnogorskog suverena. List je pod navedenim imenom izlazio do septembra 1913. a odgovorni urednik i vlasnik bio je Božo Novaković.

1912. U Kotoru je rođen Slavko Mijušković, crnogorski istoričar, član CANU. Gimnaziju je završio u Kotoru, a fakultet u Beogradu i specijalizaciju u Parizu. Najduže je radio u kotorskom Državnom arhivu gdje se intenzivno bavio proučavanjem srednjovjekovne istorije i smatran je jednim od najistaknutijih jugoslovenskih stručnjaka za latinsku paleografiju. Bio je direktor Državnog odnosno Istorijskog arhiva u Kotoru, predsjednik Naučnog vijeća Istorijskog instituta Crne Gore, član i saradnik mnogih uglednih stručnih i naučnih udruženja u zemlji i inostranstvu, te admiral Bokeljske mornarice. Objavio je veliki broj naučnih radova i više knjiga, od kojih su najznačajnije monografija „Kotorska mornarica” i prevod „Ljetopisa popa Dukljanina”. Dobitnik je vrijednih priznanja i nagrada, među kojima i Trinaestojulske. Umro je 15. decembra 1989.

1991. Ukinut je Crnogorski leksikografski zavod čime je odgođena i realizacija nekih vrlo važnih njegovih projekata: Enciklopedije Crne Gore, Istorije crnogorskog naroda, Istorije crnogorske književnosti, Istorije pozorišta u Crnoj Gori ...

1996. Dragan Vugdelic imenovan za pocasnog konzule Velike Britanije u Crnoj Gori.

2006. Crna Gora Rezolucijom UN postala 192. članica.

u svijetu:

1098. Krstaši u Prvom krstaškom ratu pobijedili Turke u bici kod Antiohije.1389. Na Kosovu polju zbila se bitka između turske i srpske vojske u kojoj su oba komandanta poginula. Murat Prvi sa sinovima Bajazitom i Jakubom i oko 40 hiljada vojnika došao na Kosovo gdje ga je blizu Prištine dočekao knez Lazar. Pobjedom u ovoj bici Turci su počeli ozbiljniji prodor na Balkansko poluostrvo, a Srbija je već krajem te godine postala turski vazal.

1491. Rođen engleski kralj Henri VIII. Tokom vladavine, od 1509, proširio vlast na Vels, Škotsku i Irsku.

1577. Rođen flamanski slikar Peter Paul Rubens. Njegove velike kompozicije smatraju se najvišim dometom flamanskog baroknog slikarstva i autentičnim izrazom baroknog duha.

1629. Mirom u Aleu okončana pobuna protestanata u Francuskoj, ali nastavljeni progoni protestanata, kulminirali u Vartolomejskoj noći, 1572, kada je po naređenju Katarine Mediči ubijeno njih više od 20.000. Punu ravnopravnost s katolicima protestanti stekli poslije Francuske revolucije.

1712. U Ženevi rođen francuski filozof Žan-Žak Ruso.

1867. Rođen italijanski pisac Luiđi Pirandelo, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934, jedan od najzačajnijih dramskih pisaca XX vijeka.

1902. SAD od Francuske za 40 miliona dolara kupile koncesiju za gradnju Panamskog kanala.

1914. pripadnik "Mlade Bosne" Gavrilo Princip u Sarajevu je izvršio atentat na austrougarskog nadvojvodu Franca Ferdinanda. Bio je to povod za početak rata i već 28. jula Austrougarska je Srbiji objavila rat optužujući je za atentat.

1919. Potpisan Versajski mirovni ugovor Njemačke i saveznika, čime je formalno završen Prvi svjetski rat.

1919. Osnovana Medjunarodna Organizacija Rada.

1921. Donesen je prvi Ustav Jugoslavije - tada Kraljevine SHS - poznat kao Vidovdanski ustav... Taj akt definisao je Kraljevinu kao ustavnu, parlamentarnu i nasljednu monarhiju pod vlašću dinastije Karađorđevića. Kralj je bio neprikosnovena ličnost sa velikim učešćem u zakonodavnoj, izvršnoj i sudskoj vlasti i marginalizovao ulogu parlamenta. Kraljevina SHS kao država unitarističko-centralističkog uređenja negirala je pojam crnogorskog nacionalnog bića.

1948. Na sastanku u Bukureštu, KPJ isključena iz Informacionog biroa komunističkih partija. Formalan raskid odnosa sa zemljama komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije i kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koje su uslijedile, trajale do 1955.

1956. U poljskom gradu Poznanj ugušena pobuna radnika, uz mnogo žrtava. Jedan od prvih izraza krize u istočnoevropskim zemljama poslije Staljinove smrti.

1976. Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu, poslije 160 godina, stekla nezavisnost od Velike Britanije.

1989. Na Gazimestanu je obilježena 600 godišnjica od Kosovske bitke. Pred oko milion ljudi, govorio je Slobodan Milošević, predsjednik Srbije, koji je narod pozvao da se bore za ideale "nebeske Srbije". Skup je nagovijestio njegov munjevit političkih uspon, a i jos mnogo sto sta.

1992. U organizaciji opozicionog DOS, u Beogradu, ispred zgrade Skupštine Jugoslavije, počeo Vidovdanski sabor. Učesnici dotad najvećeg opozicionog skupa u Srbiji, koji je trajao neprekidno osam dana, zahtijevali ostavku predsjednika Srbije Slobodana Miloševića, raspuštanje Skupštine i formiranje vlade nacionalnog spasa.

1997. Kubanski i argentinski forenzičari našli šest kostura blizu bolivijskog grada Valgranda. Kasnije utvrđeno da su među njima ostaci Ernesta Čea Gevare.

1997. Mike Tyson u boks mecu sa Evanderom Holyfieldom odgrizao mu dio ušne školjke.

2001. Bivši predsjednik Jugoslavije, Slobodan Milošević, izručen Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu, kao prvi šef države predat međunarodnom sudu. Milošević 27. maja 1999. optužen za zločine protiv čovječnosti, kršenje zakona i pravila rata i genocid tokom ratova u Hrvatskoj i BiH i sukoba na Kosovu 1999.

2001. Umro američki filmski i pozorišni glumac Džek Lemon.

2004. SAD predale vlast Iračanima, dva dana prije roka i sedam mjeseci prije izbora. Lideri privremenih iračkih vlasti položili zakletvu.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

29. jun

1783. Crnogorski zbor donio odluku o zavladicenju Petra I Petrovica Njegosa. Na opštecrnogorskom zboru na Cetinju odlučeno je da arhimandit Petar I Petrović bude proizveden za crnogorskog mitropolita, pa su tim povodom, istog dana, glavari iz Katunske, Crminčke i Riječke nahije uputili pismo Karlovačkom mitropolitu Mojsiju Putniku kojim su ga obavijestili o namjeri da na zavladičenje u Sremske Karlovce pošalju Petra I Petrovića, koji je trebalo da zamijeni Arsenija Plamenca, već ostarjelog nasljednika mitropolita Save.

1785. Mahmut paša Bušatlija, poslije pohare Cetinja, poharao i Pastroviće. Nakon što je napustio poharano i razoreno Cetinje, Mahmut-paša Bušatlija je krenuo na Paštroviće. U Lastvi je pozvao paštrovske prvake da mu izraze poslušnost. Odbivši da mu budu pokorni, Paštrovići su doživjeli do tada najkrvaviju odmazdu od strane jednog osmanskog vojskovođe.

1815. Rođen Vilhelm Ebel - Njemački naučnik, jedan od prvih botaničara koji je posjetio Crnu Goru. Doktorirao je 1840, sa disertacijom iz botanike, u kojoj je obradio sistematiku roda „Armeria”, i u to vrijeme imao je zvanje „privatdocent”. U botaničkoj literaturi prilično su oskudni podaci iz njegove biografije. Poznato je da je jedan od novih biljnih taksona iz 1901. dobio ime u njegovu čast (Rosa pendulina var. ebelii). U namjeri da obogati botaničku građu istraživanjima na lokalitetima koji su do tada bili gotovo nepoznati evropskim istraživačima, 1841. posjetio je Crnu Goru i tokom dvanaestodnevnog boravka bilježio svaki detalj na putu od Kotora, preko Njeguša, Cetinja, Crmnice, do Sutormana i Vrsute, i u povratku – sa Skadarskog jezera i Rijeke Crnojevića. Sa tog putovanja, naredne godine objavio je knjigu: „Dvanaest dana u Crnoj Gori” a dvije godine potom u drugoj, pod istim naslovom, prezentirao botaničku građu navodeći 494 biljne vrste među kojima i šest novih taksona, kao i novu vrstu „Fritillaria gracilis” koju je pronašao na Sutormanu. Umro je 19. decembra 1884. u Hoheneku.

1891. U Nikšiću je rođen Petar Šobajić, antropogeograf, geograf i etnolog. Nakon završetka osnovne škole u rodnom Nikšiću, školovanje je nastavio u Beogradu i po završetku gimnazije, pod uticajem Jovana Cvijića, poznatog geografa sa kojim je bio u rodbinskoj vezi, upisao se na filozofski fakultet (grupa za geografiju). Tokom studija obavio je niz istraživanja, posebno na području Crne Gore i Hercegovine, o plemenima i plemenskom životu. Zbog materijalnih razloga prekinuo je studije i vratio se u Nikšić, gdje je radio kao nastavnik u gimnaziji. Tokom I svjetskog rata bio je interniran u Mađarsku, a nakon oslobođenja okončao studije geografije i geologije. Bio je jedan od prvih saradnika Etnografskog instituta SANU. Ostavio je značajno etnogeografsko nasljeđe: „Crna Gora i Crnogorci”, „Bjelopavlići i Pješivci”, „Nikšić–Onogošt”, „Dabarsko polje u Hercegovini”, „O postanku dinarskih plemena” i druga. Umro je u Beogradu, 14. novembra 1957. godine.

1913. Samo mjesec dana od okončanja Prvog balkanskog rata i zaključenja mira u Londonu Bugarska je iznenada napala Srbiju i Grčku što je označilo početak Drugog balkanskog rata. Vise detalja o Balkanskim ratovima na crnogorskoj enciklopediji

2006. Stalni savjet OEBS-a odlučio da se otvori nova misija u Crnoj Gori, dok je bivša misija u sada razdvojenoj državnoj zajednici Srbija i Crna Gora preimenovana u misiju OEBS-a u Srbiji. Ova odluka prati nedjelju dana prije donijetu odluku da se nezavisna Crna Gora prihvati kao 56. zemlja članica Stalnog savjeta, glavnog pregovaračkog i odlučujućeg tijela organizacije.

U svijetu:

1798. Rođen italijanski pisac Đakomo Leopardi, najveći lirski pjesnik italijanskog romantizma.

1855. U Londonu izašao prvi broj lista "Dejli telegraf".

1873. U Stričićima, u Bosanskoj krajini, rođen je pisac Petar Kočić, autor satira "Jazavac pred sudom" i "Sudanija".

1886. Rođen francuski državnik Rober Šuman, premijer. Na njegov predlog ("Šumanov plan") osnovana 1952. Evropska zajednica za ugalj i čelik, iz koje je kasnije nastala Evropska unija.

1900. Rođen francuski pisac Antoan de Sent Egziperi, autor bestselera "Mali princ", jednog od najljepših dječjih romana u svjetskoj književnosti. Nestao u julu 1944. nad Mediteranom kao pilot savezničkog aviona u Drugom svjetskom ratu.

1939. Slijetanjem aviona "Diksi kliper" na aerodrom u Lisabonu obavljen prvi komercijalni let iz SAD u Evropu.

1949. Južna Afrika politiku aparthejda proglasila državnom doktrinom.

1974. Izabela Peron zamijenila oboljelog muža Huana Perona na mjestu predsjednika Argentine.

1980. Vigdis Finbogadotir izabrana za predsjednicu Islanda. To je bilo prvi put da je za šefa države u Evropi izabrana žena na neposrednim izborima.

1992. Snage bosanskih Srba napustile sarajevski aerodrom "Butmir" nakon dvomjesečne opsade i predale ga pod kontrolu mirovnih trupa UN (UNPROFOR). Time je omogućeno dostavljanje humanitarne pomoći stanovništvu Sarajeva.

1995. Više od 500 ljudi poginulo u Seulu (Južna Koreja) kada se srušila petospratna robna kuća.

1995. Umrla američka filmska glumica Lana Tarner, holivudska zvijezda pedesetih godina 20. vijeka.

1998. Bivši gradonačelnik Vukovara Slavko Dokmanović, osumnjičen za ratne zločine u Hrvatskoj 1992, izvršio samoubistvo u zatvoru u Ševeningenu, blizu Haga.

1999. Turska osudila na smrt vođu kurdskih pobunjenika Abdulaha Odžalana.

2000. Umro Vitorio Gasman, jedan od najvećih italijanskih filmskih i pozorišnih glumaca.

2001. U Beču ministri inostranih poslova SRJ i četiri bivše jugoslovenske republike potpisali sporazum o sukcesiji, čime je okončan dugogodišnji spor oko nasljeđa bivše SFRJ.

2001. Premijer SRJ Zoran Žižić podnio ostavku dan nakon izručenja Slobodana Miloševića Haškom tribunalu.

2001. Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan (63), ponovo izabran na novi petogodišnji mandat u svjetskoj organizaciji.

2002. Leka I, sin kralja Zoga, koji je vladao Albanijom od 1928. do 1939, vratio se u zemlju poslije 63 godine progonstva.

2003. Polaganjem zakletve, Beatris Merino, ugledni advokat bez političkog iskustva, postala je prva žena premijer u istoriji Perua.

2003. U 96. godini umrla čuvena holivudska glumica Ketrin Hepbern, koja je osvojila četiri Oskara.

2004. Haški tribunal osudio bivšeg lidera Srba u Hrvatskoj Milana Babića na 13 godina zatvora, za zločine protiv čovječnosti nad hrvatskim civilima u bivšoj Republici Srpskoj Krajini (RSK) 1991-1992. godine. Babić je 5. marta 2006. izvršio samoubistvo u pritvorskoj ćeliji u Ševeningenu.

2004. Na samitu u Briselu za šefa evropske diplomatije izabran Visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu politiku Havijer Solana

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

30. jun

1497. U Veneciji je uhapsen Djuradj Crnojevic i pusten iz zatvora nakon intervencije drugih vladara.

1859. Jedan od bokeljskih pomoraca koji su dozivio najvecu slavu, kapetan Ivo Vizin oplovio svijet. Bokeljski pomorac (Prčanj 1806.- 17. avgust 1868. )uplovio je brodom „Splendido“ u luku Trst postavši prvi južnoslovenski pomorac koji je oplovio svijet. Nošen idejom da upozna trgovinu pomorskih zemalja drugih kontinenata, 46-godišnji kapetan na taj put je krenuo 1852. iz belgijske luke Antverpen pod austrijskom zastavom, sa 11 članova posade i prilično nepouzdanim kartama, sam navigavajući brod. Za taj nautički i istovremeno trgovački poduhvat odlikovan je „Ordenom viteza reda Franja Josifa“ i počasnom zastavom „Merito Navali”.

1871. Povodom rođenja prvog sina knjaza Nikole, crnogorski narod je na Cetinje donosio vrijedne darove, a knjeginja Milena odlučila je da ih pretvori u novac kojim će se sagraditi kuća za potrebe naroda. Tako je nastala ideja o izgradnji prve crnogorske bolnice - Danilo Prvi na Cetinju.
Ubrzo su iz Hercegovine počeli da dolaze ranjeni i bolesni i bolnica ni izdaleka nije mogla zadovoljiti potrebe jer su u njoj pomoć tražili i iz stare Srbije, Albanije i Boke Kotorske. Zato je uz postojeći objekat dograđeno i desno krilo, a prvi ljekari u njoj su bili iz Francuske i Rusije, ubrzo i ljekari sa područja Jugoslavije. Najpoznatija imena prve decenije bili su: Teodoridis, Tomić, Batut, Miljanić i Perazić.

1920. U Sarajevu je umro Ferdinand Velc, akademski slikar, nastavnik crtanja u Sarajevu, značajan za bibliografiju BiH i Crne Gore, porijeklom Čeh.
U Crnu Goru je došao 1911. godine i pored brojnih problema sa nesređenom građom uspio je da sakupi čak 5070 bibliografskih jedinica o Crnoj Gori i obradi ih na 14 svjetskih jezika. Nažalost, nije uspio da izbori štampanje sakupljenog materijala. Rukopisi Bibliografije Crne Gore Ferdinanda Velca čuvaju se u Akademiji nauka BiH.

1924. Milos Miljanić, ljekar i humanista, rođen je u Beogradu, u porodici čuvenog crnogorskog ljekara Nika Miljanića, čiji je otac Petar takođe bio značajna ličnost crnogorskog zdravstva. Gimnazijsko školovanje prekinuto Aprilskim ratom 1941. završio je 1945. u Beogradu, gdje je u jesen 1946. upisao Medicinski fakultet. Godine 1948. isključen je sa fakulteta zbog toga što je branio svoje drugove za koje je smatrao da su lažno optuženi da su na liniji Informbiroa, ali mu je dvije godine potom, odobren nastavak studija, koje je okončao 1956. Poslije ljekarskog staža zaposlio se na Balneoklimatološkom institutu čijem je razvoju, kao i razvoju zdravstva u Beogradu i Srbiji dao veliki doprinos. Značajno se angažovao i na organizaciji i unaprijeđenju banjskih lječilišta u Srbiji (Niška, Mataruška, Vrnjačka banja, Zlatibor) i Instituta „Dr Simo Milošević” u Igalu. Bio je aktivan u Naučnom društvu Srbije i zalagao se za obnovu kulturnih veza sa Francuskom. Umro je 21. avgusta 1995. godine.

1956. Predstava „Snaha je doputovala” premijerno je izvedena u Titogradskom narodnom pozorištu, radjena po tekstu Veljka Mandića, u režiji Ilije Nikolića. Bila je svojevremeno i najposjećenije pozorišno ostvarenje u Crnoj Gori. Glavne uloge: Petar Begović, Nada Prvulović, Petar Perišić, Ljubica Šarkić...

u svijetu:

1470. Rođen Šarl VIII, kralj Francuske. Ženidbom sa Anom od Bretanje dobio u miraz Bretanju, posljednju neujedinjenu francusku oblast.

1520. Tokom španskog osvajanja Meksika, u Tenočtitlanu, gdje je kasnije izgrađen Sijudad Meksiko, ubijen posljednji car astečkog carstva Montesuma II Ksokojocin.

1828. U Beču je rođena kćerka Vuka Karadžića, Mina Vukomanović Karadžić, slikarka. Slikala je uglavnom portrete, a poznati su Crnogorac sa kapom, Mladi Crnogorac, Autoportret, Dimitrije Karadžić, Djevojka sa vinovom lozom.... Poslije smrti oca sasvim je batalila slikarstvo i posvetila se sređivanju njegove zaostavštine.

1859. Na konopcu razapetom iznad Nijagarinih vodopada Čarls Blondin pred 25.000 gledalaca prešao iz SAD u Kanadu.

1893. Rođen lider njemačkih komunista Valter Ulbriht. 1960. postao predsjednik Državnog vijeća Demokratske Republike Njemačke.

1908. U istočni Sibir pao meteor od čije se eksplozije osjetilo podrhtavanje tla i u centralnoj Evropi.

1930. Velika Britanija priznala nezavisnost Iraka, koji je na međunarodnoj konferenciji u San Remu 1920. proglašen za britansko mandatno područje.

1934. Uz podršku vojnih krugova, Hitler, pod optužbom da su pripremali zavjeru, likvidirao na stotine svojih bliskih saradnika, među njima Ernsta Rema i Gregora Štrasera. Događaj nazvan Noć dugih noževa.

1936. Etiopski car Haile Selasije I uputio, u sjedištu Lige naroda, apel za pomoć povodom invazije Italije na Etiopiju. Liga naroda odredila sankcije protiv Italije, ali one nijesu poštovane.

1948. Jugoslovenska štampa objavila Rezoluciju Informacionog biroa komunističkih i radničkih partija o stanju u KPJ i odgovor CK KPJ, kojim se odbacuju optužbe iznijete u Rezoluciji. Uslijedila hapšenja i zatvaranja članova KPJ koji su se opredijeli za stavove Informbiroa.

1950. Predsjednik SAD Hari Truman izdao naređenje trupama SAD stacioniranim u Japanu da pomognu Republici Koreji da odbije napad Sjeverne Koreje.

1960. Republika Kongo, Zair, proglasila nezavisnost od Belgije. Za prvog predsjednika izabran Džozef Kasavubu, za premijera Patris Lumumba.

1971. Tri sovjetska astronauta poginula pri prizemljenju sovjetskog vasionskog broda Sojuz II, koji je u orbiti oko Zemlje proveo rekordnih 570 časova i 22 minuta.

1974. Tokom molitve u crkvi ubijena Alberta King, šest godina poslije ubistva njenog sina Martina Lutera Kinga, lidera crnaca u SAD u borbi za ravnopravnost i dobitnika Nobelove nagrade za mir 1964.

1974. Ruski baletski igrač Mihail Barišnjikov tokom turneje u Kanadi napustio ansambl baleta Boljšoj teatra i ostao da živi na Zapadu.

1995. Bošnjačka vlada u Sarajevu prekinula sve kontakte sa specijalnim izaslanikom Ujedinjenih nacija Jasušijem Akašijem, optužujući ga za popustljiv stav prema bosanskim Srbima.

1996. Pod snažnim pritiskom međunarodne zajednice i predsjednika Srbije Slobodana Miloševića, predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić prenio predsjednička ovlašćenja na potpredsjednicu RS Biljanu Plavšić.

1997. Kina je zvanično preuzela kontrolu nad Hong Kongom, nakon 156 godina britanske kolonijalne uprave.
1999. Škotska poslije skoro 300 godina ponovo dobila parlament.

2003. Umrla je Ketrin Hepbern, sjevernoamerička filmska glumica, jedna od najvećih u svijetu, dobitnica Oskara. Ostvarila je više glavnih uloga, a igrala je u filmovima Ladolež, Marija Stjuart, Afrička kraljica, Dugo putovanje u noći...

2004. Predstavnik međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Pedi Ešdaun smijenio predsjednika parlamenta RS Dragana Kalinića i zabranio mu svaki javni i politički rad. Sa dužnosti u RS smijenjeno još 60 osoba, zbog nesaradnje s Haškim tribunalom.

2005. Predsjednik SAD Džordž Buš potpisao ukaz o dodjeljivanju trgovinskih preferencijala Srbiji i Crnoj Gori, čime je ukinut i posljednji deo paketa sankcija uvedenih Jugoslaviji 1992.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

1. jul

1. jula svake prestupne je tacno polovina godine. Kad nije prestupna, tada je Dan emancipacije na Antilima, Dan republike Gane i Somalije, praznik Canada Day i Svjetski dan arhitekture.
Toga dana su se radjali danski kraljevi Christian II (1481.) i Friedrich II (1534.), njemački filozof i mislilac Gottfried Wilhelm Leibniz, 1646. godine, a 1872. pionir francuskog vazduhoplovstvaLuj Blerio. Napravio je avion sa tri cilindra, i 1909. preletio kanal Lamanš, leteći na visini od 50 do 100 metara,
na liniji od 40 kilometara. Let je trajao 37 minuta. 1961. rodjen je američki atletičar Carl Lewis, a 1967. Pamela Anderson. Kasnije se rodio i jos poneko ali bolje da ćutim ....

1. jul u crnogorskoj istoriji je znacajan po tome da su:


1878. Okončane odluke Berlinskog kongresa o Crnoj Gori. Sadržane su u tekstu od 27. do 33. člana Ugovora. U 28. članu prikazane su granice Crne Gore koje su obuhvatile Kolašin, Plav, Gusinje, Nikšić i Podgoricu i Luka Bar sa obalom. Berane i Ulcinj ostali su u Turskoj a Spič Austrougarskoj. Članom 29. Crnoj Gori je ograničen suverenitet u Luci Bar koju je kontrolisala Austrougarska.

1888. Na snagu je stupio Opšti imovinski zakonik za Knjaževinu Crnu Goru, koji je, nakon 16 godina rada, izradio dr Valtazar Bogišić. Zakonom su normirani imovinski odnosi porodice i njenih članova sa spoljnim svijetom i starateljstvo za osobe koje žive van porodice, za odsutna lica i samohrane udovice. Opšti imovinski zakonik je imao 1.031 član koji su raspoređeni u 6 djelova. Prvi dio su uvodna pravila i naređenja, drugi dio- o vlaštini i drugim vrstama prava ukorijenjenim u stvari, treći dio je O kupovini i drugim glavnijim vrstama ugovora, četvrti O ugovorima uopšte, kao i o drugim poslovima, djelima, prilikama od kojih dugovi potječu. Peti dio je O čovjeku i o drugim imaonicima kao i o svojevlasti i uopšte o raspolaganju u imovinskim poslovima i šesti dio Zakonika su Objašnjenja, određenja, dopune.

1895. poceo svakodnevni prevoz postanskih posiljki Cetinje - Kotor. Crna Gora je, na osnovu sporazuma od 10. aprila sa austrougarskom upravom pošta, uvela svakodnevni prevoz pošiljki i putnika na relaciji Cetinje–Kotor. Austrougarska je učestvovala u tom prevozu sa dotacijom od 8000 fiorina godišnje. Nedugo potom, 6. septembra počeo je prevoz pošte kolima i na relaciji Cetinje–Podgorica–Nikšić.

1907. Uspostavljen telefonski saobracaj u Crnoj Gori. Na pocetku slizbeni, a tri godine kasnije i javni telefonski saobracaj. Telefonske stanice otvorene su u deset crnogorskih varoši: na Cetinju, Rijeci Crnojevića, u Podgorici, Baru, Ulcinju, Nikšiću, Žabljaku, Kolašinu, Andrijevici, Grahovu. U početku su služile samo za zvaničnu upotrebu. Tri godine kasnije, uveden je i javni telefonski saobraćaj, koji je regulisan Pravilnikom o uređenju telefonske službe u unutrašnjem saobraćaju. Prije uvođenja telefonske službe, prvim aparatima korišćenim na dvoru na Cetinju, Rijeci i Podgorici, razgovor je obavljan po jednožičnoj liniji.

1927. na Cetinju stampan prvi broj casopisa za knjizevnost Zapisi. Pojava časopisa za nauku i kniževnost predstavljala je značajan događaj u kulturno-istorijskoj sferi u međuratnoj Crnoj Gori. Prva serija od 70 svezaka, pod uredništvom Dušana Vuksana (od 1927. do 1933. g.) štampana na Cetinju, dosegla je nivo uglednog naučnog i književnog časopisa jugoslovenskog značaja, kako po sadržaju i temama, tako i po broju saradnika iz svih krajeva Jugoslavije. Od januara 1935. u podnaslovu „Zapisa”, koji su se ograničili na istoriju, etnografiju i folklor, kao izdavač se javlja „Cetinjsko istorijsko društvo”, a poslije II svjetskog rata časopis je (1948) obnovljen pod nazivom „Istorijski zapisi”.

1972. osnovan ZAMTES, Zavod za medjunarodnu naucnu, prosvjetno-kulturnu i tehnicku saradnju. Republički zavod za međunarodnu naučnu, prosvjetno-kulturnu i tehničku saradnju, preko kojeg su stotine mladih ljudi iz Crne Gore sticali nova znanja u renomiranim obrazovnim i naučnim institucijama širom svijeta. Tokom više od tri decenije realizovao je veliki broj kulturno-naučnih projekata i sadržaja u inostranstvu. Njegova djelatnost odnosi se i na planiranje i programiranje, ostvarivanje, usklađivanje i evidenciju međunarodne naučne, prosvjetno-kulturne i tehničke saradnje Crne Gore sa drugim državama, regionalnim zajednicama i međunarodnim organizacijama

1988. Nakon eksperimentalne faze rada, počeo je sa radom Radio Budva, jedan od najbolje opremljenih javnih servisa u Crnoj Gori.

2008. Svečano otvoren put Meljine-Petijevići, dionica međudržavnog puta prema Trebinju, odnosno granici Republike Srpske. Rekonstrukcija i izgradnja 12,5 km puta realizovana je putem koncesije po BOT aranžmanu i to je prvi projekat te vrste u Crnoj Gori. Projekat je afirmisao model javno-privatnog partnerstva, gdje se privatnim kapitalom obezbjeđuje izgradnja, a nakon isteka koncesionog roka ustupa na korišćenje opštini.

u svijetu:

1535. Tomas Mor, engleski filozof i rodonačelnik utopijskog socijalizma, osuđen na smrt zbog odbacivanja crkvenih reformacija i odbijanja da prizna kralja za crkvenog poglavara.

1646. Rođen Gotfrid Vilhelm Lajbnic, njemački filozof i mislilac.

1804. Rođena francuska književnica Žorž Sand, preteča feminizma, autorka sentimentalnih, socijalnih i seoskih romana, priča i memoara.

1867. Ontario, Kvebek, Nova Škotska i Nju Branzvik proglasile federalnu uniju Kanada, koja je "Sjeverno-američkim zakonom" britanskog Parlamenta dobila status dominiona.

1872. Rođen francuski inženjer i pilot Luj Blerio, utemeljivač francuske avio-industrije. Prvi avionom preletio kanal Lamanš 1909. godine.

1876. Umro ruski revolucionar, anarhist Mihail Aleksandrovič Bakunjin. Zbog širenja liberalnih ideja, ruski Senat ga je 1844. lišio plemićke titule i osudio na robiju u Sibiru odakle je uspio da pobegne u zapadnu Evropu gde je nastavio revolucionarne aktivnosti.

1896. Umrla američka književnica Herijet Bičer Stou, koja je romanom "Čiča Tomina koliba" pridobila brojne savremenike za oslobađanje Crnaca od ropstva.

1916. U Tokiju rođena američka filmska glumica Olivija de Hevilend.

1921. Prvi put je primijenjena vakcina za zaštitu djece od tuberkuloze (BSG).

1921. Na tajnom sastanku u Šangaju osnovana Komunistička partija Kine, koja je 1949. preuzela vlast.

1935. Rođen poznati hrvatski televizijski voditelj Oliver Mlakar.

1942. Njemačke trupe su, poslije osmomjesečne opsade, zauzele Sevastopolj, najvažniju rusku crnomorsku luku na poluostrvu Krim.

1946. SAD izvršile probu atomske bombe na atolu Bikini u Pacifiku.

1960. Gana postala republika, s prvim predsjednikom Kvame Nkrumahom.

1961. Rođen američki atletičar Karl Luis, jedan od najuspješnijih sportista 20. vijeka. Na Olimpijskim igrama 1984. osvojio četiri zlatne medalje.

1961. Rođena Dijana Spenser, poznata Ledi Di, prva supruga Čarlsa, princa od Velsa.

1966. Održan Brionski plenum CK SKJ, na kojem su iz rukovodstva partije uklonjeni Aleksandar Ranković, Svetislav Stefanović, što je značilo i uklanjanje sa državnih funkcija. Kao odgovorni za rad SDB, optuženi su za prisluškivanje predsjednika SFRJ Josipa Broza Tita i za šovinističku politiku prema Albancima na Kosovu.

1974. Umro argentinski general i političar Huan Peron, osnivač Peronističkog pokreta. Kao predsjednik Argentine vladao je oslanjajući se na vojsku, radničke sindikate i izuzetnu popularnost supruge Eve, koja ga je zamijenila na mjestu predsjednika.

1991. U Pragu lideri istočnoevropskih zemalja ukinuli vojni savez Varšavski pakt, osnovan 1955.

1994. Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat vratio se u Palestinu, poslije 27-godišnjeg izbjeglištva.

1997. Nakon 99 godina vladavine Velike Britanije, Hong Kong vraćen Kini.

1999. Umro južnorodezijski političar Džošua Nkomo, borac protiv rasističke vladavine bijelaca u Južnoj Rodeziji (Zimbabve) i lider pokreta za nezavisnost.

2003. SAD ukinule vojnu pomoć za oko 50 zemalja, uključujući i SCG. Te zemlje nijesu do određenog roka potpisale sa Vašingtonom bilateralni sporazum o neizručivanju državljana SAD Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu.

2004. Umro američki glumac Marlon Brando, jedan od najuticajnih glumaca svoje generacije i dobitnik Oskara za uloge u filmovima "Kum" i "Na dokovima Njujorka".

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

2. jul

1451. Gospodar Zete, Stefan (Stefanica) Crnojević, zatražio je od Mletačke republike posredovanje u cilju oslobađanja svog sina Ivana, koji je u vrijeme pohoda bosanskog vojvode Stjepana Vukčića Kosače na Zetu (1441) postao zatočenik Kosača.I u ranijim pregovorima sa Mlečanima Stefan je postavljao isti zahtjev, kao uslov da bi priznavao vlast Mletačke republike. Na drugoj strani, Herceg Stjepan je, znajući koliko Stefan voli sina, gajio nadu da će privući na svoju stranu zetskog vojvodu, ali i strahovao da će ga, u koliko mu vrati sina, vojvoda napasti. Ivan Crnojević je kao talac proveo kod Kosača oko 10 godina. Nakon što se njegov otac početkom februara 1452. zakleo na vjernost Republici, na odlučno zalaganje Mlečana, Stjepan Vukčić je ipak krajem oktobra 1452. oslobodio Ivana, i poslao ga u Veneciju, odakle se on vratio svom ocu.

1820. Strah od kuge - Vladika Petar I izvijestio je glavare Riječke i Katunske nahije da je uspio kod carske austrijske uprave izdejstvovati dozvolu za ponovne odlaske Crnogoraca u trgovinu u primorske gradove koja im je bila uskraćena zbog pojave „čumne bolesti”. Uslov za nesmetanu komunikaciju bio je obavezan pregled i karantin za sve koji su iz tih dviju nahija, kao i Crmničke, odlazili u Carigrad u kojem je bilo kuge.

1876. U ranu zoru sa Cetinja su telegrafske žice preko Kotora Turskoj prenijele vijest da joj je Crna Gora objavila rat. Porta je bila iznenađena ovom viješću, jer je prethodnog dana veliki vezir knjazu Nikoli zahvalio na neutralnom držanju u hercegovačkom ustanku prethodne godine iako je tamo već bio upućen Peko Pavlović da organizuje vojsku po istom principu kao i u Crnoj Gori.

1876. Hrabrost i velikodušnost - Pozdravljajući crnogorsku vojsku pred dvorom na Cetinju uoči odlaska u Hercegovinu i stupanja u oslobodilački Velji rat protiv osmanskog caratva, knjaz Nikola je od nje zahtijevao časno držanje i poštovanje humanih principa. Tim povodom je rekao: „Ja vam neću preporučivati da budete hrabri. Vaša hrabrost poznata je u svem svijetu. Ja vam preporučujem da budete velikodušni. Štitite nezaštićene: starce, žene, djecu i ranjene. Zabranjujem vam da kidate turske glave kao što ste do sada radili. Ko ne posluša, biće kažnjen”.

1901. U Kolašinu je rođen Mirko Kujačić, slikar i grafičar. Osnovnu školu završio je u Danilovgradu, srednju u Sremskim Karlovcima i Beogradu, glumačko-baletsku i umjetničku u Beogradu, a slikarstvo u Parizu. U Drugom svjetskom ratu dospio je u italijanski koncentracioni logor, a poslije oslobođenja bio je profesor Umjetničke škole u Herceg Novom. Radio je pretežno pejzaže iz okoline Herceg Novog, kao i dekoracije u tehnici freske.

1925. Na Cetinju je počela «Zetska olimpijada», sportska priredba imala je odjeka i izvan zetske banovine, a obuhvatila je atletiku i fudbal.

1976. iz Elektroindustrije Obod sa Cetinja američkom tržištu je upućen prvi izvozni kontigent od tri hiljade frižidera i 500 ledara. Izvoz je obezbijedila titogradska Industrijaimport i očekivalo se da će cetinjski proizvođač u SAD izvesti još 20 hiljada komada svojih proizvoda.

1992. Umro je Borislav Pekić. Autor značajnih romana, pripovijesti, drama i filmskih scenarija rođen je u Podgorici, 4. februara 1930. Studirao je eksperimentalnu psihologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Od 1958. do 1964. radio je kao dramaturg i scenarista u filmskoj industriji, a prema njegovom tekstu „Dan četrnaesti”, snimljen je film koji je predstavljao Jugoslaviju na festivalu u Kanu 1961. Njegov prvi roman, „Vreme čuda” iz 1965, izazvao je pažnju široke čitalačke publike, nakon čega su uslijedila djela: „Hodočašće Arsenija Njegovana”, „Generali ili srodstvo po oružju”, „Kako upokojiti vampira”, „Besnilo”, „Atlantida”, „Godine koje su pojeli skakavci” i druga. Napisao je tridesetak djela za film, pozorište, radio i televiziju. Za kapitalno sedmotomno djelo „Zlatno runo” dobio je (1987) Njegoševu nagradu. Od 1971. živio je i radio u Londonu. Djela su mu prevođena na mnoge strane jezike.

U svijetu:

1489. Rođen je engleski vjerski reformator, Tomas Krenmer. Kao kenterberijski nadbiskup (od 1533) omogućio je kralju Henriju VIII da se proglasi poglavarom engleske državne crkve. U vrijeme restauracije katolicizma pod Marijom Tjudor spaljen je na lomači. Uveo je bogosluženje na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik".

1566. Umro je francuski astrolog Nostradamus, autor knjige "Proročanstva". Bio je lični ljekar francuskog kralja Šarla IX i dvorski astrolog Katarine Mediči.

1714. Rođen je njemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Gluk. Reformisao je operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji ("Orfej i Euridika", "Alcest", "Paris i Helena", "Ifigenija na Tauridi"").

1778. Umro je francuski filozof i pisac Žan Žak Ruso, čije je djelo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX vijeka ("Emil", "Rasprava o porijeklu i osnovama nejednakosti među ljudima", "Pismo Dalamberu", "Ispovijesti").

1798. Napoleon Bonaparta zauzeo je Aleksandriju. Nakon nekoliko pobjeda nad Mamelucima ušao je u Kairo i nastavio pohod u dolinu Nila i Siriju. Francuska vojska povukla se iz Egipta 1801.

1850. Umro je Robert Pil, britanski premijer, osnivač Konzervativne partije. Kao ministar unutrašnjih poslova organizovao je 1829. londonsku policiju, a po skraćenici njegovog imena Bob policajci su dobili nadimak Bobi.

1853. Prelaskom ruske vojske preko reke Prut i napadom na turske trupe počeo je Krimski rat.

1860. Rusi su osnovali grad Vladivostok na obali Amurskog zaliva, koji je kasnije postao najznačajnija sovjetska luka (pomorska i vazdušna baza) na sovjetskom Dalekom istoku.

1877. Rođen je njemački pisac Herman Hese, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1946. ("Igra staklenih perli", "Stepski vuk", "Demijan", "Sidarta").

1881. U Vašingtonu je izvršen atentat na predsednika SAD Džejmsa Ejbrama Garfilda. Od posledica ranjavanja umro je 19. septembra.

1890. Na Međunarodnoj konferenciji u Briselu usvojen je dokument kojim je zabranjena trgovina robljem iz Afrike.

1900. Grof Ferdinand fon Cepelin izvršio je prvi let dirižablom nad Bodenskim jezerom u južnoj Njemačkoj. Kasnije je konstruisao nekoliko takvih vazduhoplova koji su po njemu dobili naziv Cepelin.

1915. U emigraciji, u Parizu umro je meksički general i predsjednik Porfirio Dijas.

1925. Rođen je kongoanski političar Patris Lumumba, osnivač Kongoanskog nacionalnog pokreta i prvi premijer nezavisnog Konga, ubijen pod nerazjašnjenim okolnostima. Postao je simbol borbe protiv kolonijalizma afričkih naroda.

1940. Pogođen torpedom s njemačke podmornice, potonuo je brod "Arandora star" koji je prevozio njemačke i italijanske zarobljenike u Kanadu. Nastradalo je više od 750 zarobljenika i članova posade.

1949. Umro je bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, jedan od osnivača Komunističke partije Bugarske, prvi predsjednik bugarske vlade poslije Drugog svjetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943.

1961. Američki pisac Ernest Hemingvej izvršio je samoubistvo. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1954. ("Zbogom oružje", "Za kim zvona zvone", "Starac i more").

1964. Predsjednik SAD Lindon Džonson potpisao je "Akt o građanskim pravima", kojim je zabranjena rasna diskriminacija.

1966. Francuska je izvršila prvu od šest proba atomske bombe na pacifičkom atolu.

1976. Proglašeno je ujedinjenje Sjevernog i Južnog Vijetnama u jednu državu sa glavnim gradom Hanojem.

1989. Umro je ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, šef sovjetske diplomatije od 1957. do 1985, kada je postao predsjednik Vrhovnog sovjeta SSSR. Na mestu ministra spoljnjih poslova zamijenio ga je Eduard Ševardnadze.

1992. Umro je Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih jugoslovenskih književnika u drugoj polovini 20. vijeka. Kao član ilegalne organizacije Savezne demokratske omladine Jugoslavije, poslije Drugog svjetskog rata bio je nekoliko godina u zatvoru. Jedan je od osnivača Demokratske stranke 1989, prve poslijeratne opozicione partije u Srbiji ("Vreme čuda", "Kako upokojiti vampira", "Zlatno runo").

1997. Umro je američki filmski glumac Džejms Stjuart, dobitnik Oskara 1940. za film "Filadelfijska priča".

1999. Umro je Mario Puzo, autor bestselera "Kum" prema kojem je Frensis Ford Kopola (Francis, Copolla) snimio istoimeni film.

2001. Prvo usađivanje mehaničkog srca izvršeno je u SAD. Sedmočasovnu operaciju izveli su hirurzi Univerziteta Luizvila Leman Grej (Grey) i Robert Dauling (Dowling).

2002. Američki milioner i avanturista Stiv Foset postao je prvi čovjek koji je balonom obišao svijet, preletivši 31.380 kilometara.




Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

3. jul

1281. Kotorani su iz Dubrovnika preuzeli čuvenu ostavu ikona i drugih predmeta primijenjene umjetnosti župana Dese, sina kralja Vladislava i njegove majke Belosave. Dragocjenosti su čuvane u nekoliko srebrnih kutija, a pored crkvenih, tu su bili i predmeti za ličnu upotrebu (srebrni ripidi, umjetnički vezovi zlatom na svili, srebrni okovi Jevanđelja sa dragim kamenjem, kristalom i emajlom, 22 knjige) i dvadesetak ikona, potom dvije stavroteke, relikvije koje su hodočasnici donosili sa Hristovog groba i druge.

1911. U Veljem Brdu ( Piperi) rođen je Jagoš Jovanović, profesor, istoričar i publicista. Školovao se u Kotoru, Podgorici i Beogradu. Do Drugog svjetskog rata radio je kao profesor u Podgorici i Dubrovniku, a za vrijeme rata obavljao je razne političke i partijske dužnosti. Po oslobođenju bio je prvi direktor Više pedagoške škole na Cetinju, potom direktor Istorijskog instituta Crne Gore, odgovorni urednik redakcije "Enciklopedija Jugoslavije za Crnu Goru", prvi predsjednik Naučnog društva Crne Gore i predsjednik Kulturno-prosvjetne zajednice Crne Gore. Pisao je pjesme, reportaže i članke a najznačajnija njegova djela su: "Stvaranje crnogorske države i razvoj crnogorske nacionalnosti", "Istorija Crne Gore od početka osmog vijeka do 1918. godine", "Marko Miljanov - književna i istorijska studija" i "Na visinama čojstva". „250-godišnjica veza Boke sa Rusijom”,te romansirana biogafija Vukašina Markovića „Orao na Janiku”. Bio je prvi predsjednik Naučnog društva Crne Gore (1950–1958 ) jedan od inicijatora obnavljanja časopisa „Zapisi” pod novim imenom „Istorijski zapisi” i direktor Istorijskog instituta Crne Gore. Umro je 12. marta 1999.

1948. Osnovan Istorijski institut Crne Gore. Na inicijativu uglednih istoričara (Rista Dragićevića, Nika Martinovića, Jagoša Jovanovića, Jevta Milovića...), članova Istorijskog društva NR Crne Gore, formiranog 10. oktobra 1947. na Cetinju, Vlada Crne Gore donijela je uredbu o osnivanju Instituta za proučavanje istorije crnogorskog naroda, sa sjedištem na Cetinju, u cilju istraživanja građe od istorijsko-naučnog značaja o događajima iz političkog, društvenog, privrednog i kulturnog života crnogorskog naroda od najdalje prošlosti do najnovijeg vremena. Novom uredbom iz 1958, ustanova čiji je prvi direktor bio Niko S. Martinović dobila je naziv Istorijski institut Narodne Republike Crne Gore. Preseljena je 1959. u Titograd. Kao samostalna ustanova, objavljuje rezultate naučnoistraživačkog rada, prikuplja, sređuje i čuva građu, izvore i literaturu važnu za izučavanje crnogorske prošlosti, razvija saradnju sa odgovarajućim ustanovama i institucijama kod nas i u svijetu i okuplja veliki broj saradnika.

1986. Umro Boško Pušonjić, istaknuti crnogorski novinar, putopisac, esejista, književnik i književni kritičar. Rođen je 6. aprila 1933. u Crljenicama, kod Pljevalja. Završio je studije svjetske i jugoslovenske književnosti. U novinarstvu je iskazao istančani senzibilitet i briljantan reporterski duh. Bio je predsjednik Udruženja novinara Crne Gore. Objavio je niz zbirki pjesama, prevedenih na strane jezike i sjajnih reportaža od kojih su neke štampane u školskim čitankama. Među vrijednim priznanjima dobijenim za stvaralaštvo je i nagrada za životno djelo „Veljko Vlahović”, Udruženja novinara Crne Gore.

2007. U kasarni Masline je, rezanjem prvog tenka T-55 od predviđenih 61, koji predstavljaju višak teškog naoružanja, započeo program demilitarizacije Crne Gore MONDEM, projekat koji Ministarstvo odbrane realizuje u saradnji sa OEBS-om i UNDP-om. Vrijednost cjelokupnog programa demilitarizacije iznosiće oko 6,2 miliona dolara , a rezanje tenkova trajaće do 23.jula, nakon čega slijedi period verifikacije, tokom kojeg se sve članice Dejtonskog sporazuma i OEBS-a mogu na licu mjesta uvjeriti da su tenkovi uništeni. Djelovi tenkova će zatim biti prevezeni do Željezare u Nikšić, gdje će biti pretopljeni, a sredstva dobijena od prodaje metala biće uplaćena na račun UNDP-a za dalje uništavanje viška municije.

2008. Za projekte u oblasti saobraćaja u narednih 10 godina Vlada bi, ne računajući sredstva iz privatno-javnog partnerstva, trebalo da izdvoji 1,97 milijardi eura. To je gruba procjena vrijednosti strategije razvoja saobraćaja koju je usvojila Vlada Crne Gore.

od ostalih dogadjaja, 3. jula je:

321. Rimski car Konstantin II, hrišćanin, proglasio nedjelju za dan odmora i vjerskog obreda.

1423. Rođen je francuski kralj Luj XI, koji je tokom vladavine (1461-83), dajući gradovima privilegije, podstakao razvoj zanatstva i trgovine. Modernizovao je stare i podigao nove visoke škole.

1556. Umro Ignacio Lojola, osnivač Družbe Isusove, religijskog reda Rimokatoličke crkve, direktno potčinjenog Papi, čiji se članovi zovu jezuiti.

1583. Ruski car Ivan Grozni ubio, u nastupu gnijeva, sina. Ovaj autokrata sproveo je značajne reforme u Rusiji, a zbog okrutnog odnosa prema boljarima dobio je naziv Grozni.

1608. Francuski istraživač Samiel de Šamplen osnovao je kanadski grad Kvebek.

1642. Umrla francuska kraljica Marija Mediči, koja je, posijle ubistva kralja Anrija IV vladala kao regentkinja. Za nju je građena Palata Luksemburg u Parizu čije su dvorane bile ukrašene 21 Rubensovom slikom koje se sada nalaze u Luvru.

1775. General Džordž Vašington, kasnije izabran za prvog predsjednika SAD, zvanično preuzeo komandu nad vojskom kolonista u Američkom ratu za nezavisnost.

1849. Francuske trupe ušle u Rim savladavši otpor snaga Đuzepea Garibaldija i ponovo ustoličile poglavara rimokatoličke crkve papu Pija IX.

1881. Pod pritiskom Velike Britanije, Turska je potpisala konvenciju s Grčkom kojom su Grci dobili Tesaliju i djelove Epira.

1883. Rođen austrijski pisac Franc Kafka. Njegova djela, među kojima su najpoznatiji romani "Proces" i "Zamak" i pripovijetka "Metamorfoza", imala su presudan uticaj na evropsku književnost XX vijeka.

1900. Konstruktori vazdušnih brodova Ferdinand Cepelin, Ludvig Dir i Hugo Ekener izveli su prvo letenje, prvo uspješno upravljanje vazdušnim brodom. Kasnije su ovi brodovi usavršavani i nazivani su cepelini.

1904. Umro Teodor Hercl, osnivač i lider cionističkog pokreta. Organizovao je prvi cionistički kongres u Bazelu 1897. i bio je prvi predsjednik Svjetske cionističke organizacije. U djelu "Jevrejska država" iznio plan za osnivanje jevrejske države u Palestini.

1940. Britanci onesposobili veliki dio francuske flote stacionirane u Oranu, u sjevernoj Africi da ne bi došla u posjed Njemačke. Francuzi nijesu pristali da, nakon kapitulacije Francuske, predaju flotu dobrovoljno, pa je najveći dio uništen, a poginulo je preko 1.000 francuskih mornara.

1944. Sovjetske trupe oslobode glavni grad Bjelorusije Minsk, i zarobile 100.000 njemačkih vojnika.

1954. U Velikoj Britaniji je ukinuto racionisano snabdijevanje hranom uvedeno tokom i po završetku Drugog svjetskog rata.

1962. Alžir je stekao nezavisnost poslije 132 godine francuske kolonijalne vlasti.

1962. U Sirakjuzu rođen Tom Kruz, američki filmski glumac i producent. Na filmu se prvi put pojavljuje 1981. u ostvarenju Franka Zefirelija "Ljubav bez kraja", a prvu veću ulogu imao je 1983. u filmu „Rizičan posao". Slijede „Top gan", „Boja novca", „Kišni čovek", „Rođen 4. jula", „Intervju sa vampirom", „Nemoguća misija", „Džeri Magvajer" i drugi. Tri puta je nominovan za Oskara kao najbolji glavni glumac i to za: Rođen 4. jula, Džeri Magvajer i Magnolija.

1969. Jedan od osnivača engleske rok grupe "Rolingstons", Brajan Džons, utopio se u svom bazenu pod dejstvom prekomjerne količine droge.

1971. Umro Džim Morison, američki pjevač.

1972. Indija i Pakistan potpisali mirovni sporazum, čime je okončan sukob izazvan 1971. građanskim ratom u Istočnom Pakistanu (Bangladeš).

1987. Ratni zločinac iz Drugog svjetskog rata Klaus Barbi, lokalni šef Gestapoa, nazvan "kasapin iz Liona", osuđen je u Francuskoj na doživotnu robiju.

1988. Raketa sa američkog ratnog broda "Vensen" oborila iznad Persijskog zaliva, u posljednjoj sedmici iransko-iračkog rata, iranski putnički avion "Erbas A 300". Poginulo je svih 290 ljudi u letjelici.

1995. Jugoslovenski košarkaši postali evropski šampioni na prvenstvu u Atini.

1996. Predsjednik Rusije Boris Jeljcin pobijedio u drugom izbornom krugu komunističkog kandidata Genadija Zjuganova, i time započeo drugi predsjednički mandat.

2001. Na prvom pojavljivanju pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu, bivši predsjednik SRJ Slobodan Milošević izjavio da ne priznaje taj sud i odbio da se izjasni o optužnici koja ga tereti za progon, deportaciju i ubijanje kosovskih Albanaca 1999.

2001. Ruski avion "Tupoljev 154" srušio se kod Irkutska. Poginulo je svih 145 putnika i članova posade.

2004. Manastir Visoki Dečani uvršten na listu svjetske baštine UNESKO-a kao peti spomenik iz Srbije. Na listi UNESKO-a nalazi se preko 750 spomenika iz cijelog svijeta.

2004. Umro je Andrijan Nikolajev, ruski kosmonaut koji je 1962.godine postavio rekord u boravku u svemiru kružeći oko Zemlje 64 puta za ukupno 96 sati.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

4. jul


1490. Umro je Ivan Crnojević. Gospodar Crne Gore, drugi sin Stefana (Stefanice) Crnojevića, rođen 1442, postao je legendarna ličnost ponajviše učešćem u borbama protiv Osmanlija. Crnom Gorom je vladao od 1465. do 1490. Bio je zatočenik Kosača oko deset godina, ali kasnije i njihov zet oženivši se u drugom braku Marom, kćerkom Stjepana Vukčića Kosače. U početku vladavine nije poštovao očev ugovor sa Mletačkom republikom, kojim su se obje strane obavezale da žive u miru, pa je Sinjorija zbog Ivanovih aspiracija na Paštroviće i Grbalj 1465. njegovu glavu ucijenila na 10 hiljada mletačkih lira. Uočavajući opasnost od Osmanlija, gospodar Zete je godinu dana potom, sa Mletačkom republikom obnovio ranije veze. Bio je istovremeno i njen vazal i saveznik, ali je na drugoj strani morao da sultanu plaća godišnji harač do trenutka kada su Osmanlije zaposjele istočne djelove Gornje Zete. U vrijeme prodora Osmanlija pod vođstvom Mehmeda II Osvajača na Albaniju i Zetu, 1474. njegove snage su prilikom osmanske opsade Skadra pružile snažan otpor na brdu Sv. Marko, i sa mletačkom vojskom doprinijele odbrani tog grada. Kada su Osmanlije iste godine počeli da grade utvrđenja u Podgorici, naredne je, ne osjećajući se sigurnim napustio Žabljak i prešao na Obod – Riječki grad. Nakon pada Žabljaka a potom i Skadra u ruke Osmanlija (1479) i njihove nove ofanzive na Zetu, Ivan je otišao u Italiju da zatraži pomoć u organizovanju otpora Osmanlijama. Kada je 1481. umro Mehmed II, vratio se u Zetu, obnovio vlast i povratio izgubljene teritorije. Novi sultan Bajazid II prihvatio ga je kao gospodara Zete, uz obavezu davanja harača. Ivan je 1482. na Cetinju izgradio dvor, zatim 1484. Cetinjski manastir i preselio Mitropoliju sa Vranjine na Cetinje. Bio je samostalan u pogledu pravoslavne crkve i postavio prvog cetinjskog mitropolita Visariona. Slao je monahe u Italiju da izučavaju tipografski zanat, što je kasnije uticalo da se pojava prve štamparije na južnoslovenskim prostorima vezuje za njegovo ime iako je taj poduhvat realizovan nakon njegove smrti. Umro je upravo u vrijeme kada su svatovi iz Mletaka njegovom sinu Đurađu dovodili nevjestu Lizbetu (Jelisavetu) Erico. Sahranjen je na Cetinju, u svom manastiru na Ćipuru.

1810. Za vrijeme francuske uprave u Dalmaciji i Boki kao i u svim ilirskim oblastima, donesen je Zakon za Kraljevinu Iliriju koji je slovenskom stanovništvu u tim krajevima dozvoljavao slobodnu upotrebu maternjeg jezika.
Proglašen je, po naredbi Dandola, glavnog francuskog zapovjednika za Dalmaciju i Boku Kotorskoj, koje su uz Sloveniju i Hrvatsku nakon Napoleonovih osvajanja i Požunskog mira (1805) došle pod francusku upravu. Tim zakonom je, uz stimulisanje privrednog života, slovenskom stanovništvu u toj oblasti nazvanoj Napoleonova Ilirija (Ilirske provincije), dozvoljena slobodna upotreba maternjeg jezika i otvaranje većeg broja škola i čitaonica.

1895. Na Petrovoj glavici u Nikšiću postavljen je kamen-temeljac za buduću Sabornu crkvu, hram posvećen Sv. Vasiliju Ostroškom i hercegovačkim i crnogorskim junacima. Knjaz Nikola je lično postavio kamen temeljac, a taj svečani čin pratili su plotuni iz topova sa zidina Onogošta.

1918. Američki predsjednik Vudro Vilson u odgovoru na pismo kralju Nikoli ja malo slagao, a napisao je: "Uvjeren sam da vaše veličanstvo i blagodarni junački narod Crne Gore neće biti potlačen, nego da će vjerovati, da su SAD odlučne da vide da će konačnom pobjedom koja će doći, biti osiguran i priznat integritet i pravo Crne Gore".

1919. tokom drzavne parade americki vojnici su nosili i crnogorsku zastavu kao znak nezavisne drzave i vojnog saveznika.

1941. Milovan Đilas učestvuje na sastanku Politbiroa CK KPJ, kada je određen za opunomoćenog delegata CK za Crnu Goru. Na njega se prenose izvanredna ovlašćenja po partijskoj i vojnoj liniji, s pravom smjenjivanja rukovodstva u republikama i s pravom kažnjavanja. Kao član Politbiroa, automatski je izabran i za člana Vrhovnog Štaba. Odmah je otišao u Crnu Goru i učestvovao u organizaciji ustanka. Za vrijeme ustanka u 1941. godini stalno se nalazi sa Vrhovnim Štabom.

1978. Zvanično je počeo probni rad u Željezarnim pogonima Bluming - valjaonice.

U svijetu:

1190. Engleski kralj Ričard Lavljeg Srca i francuski kralj Filip II krenuli su u Treći krstaški rat. Njima se u tom ratu pridružio i njemačko-rimski car Fridrih I Barbarosa.

1631. U Parizu je otvorena agencija za zapošljavanje, prva u svijetu.

1753. Rođen je francuski pronalazač Žan Pjer Fransoa Blanšar, koji je 1785. s Džonom Džefrisom prvi preletio kanal Lamanš balonom.

1776. Na Kontinentalnom kongresu u Filadelfiji potpisana je američka Deklaracija o nezavisnosti. Taj dan slavi se u SAD kao Dan nezavisnosti.

1799. Rođen je švedsko-norveški kralj Oskar I, koji je tokom vladavine (1844-59) vodio politiku švedske neutralnosti i ujedinjenja skandinavskih zemalja.

1807. Rođen je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa pokreta za nezavisnost i ujedinjenje Italije. Legendarnim pohodom sa svojim dobrovoljcima ("hiljadu crvenih košulja") oslobodio je 1860. Siciliju od vlasti Burbona i u septembru trijumfalno ušao u Napulj. Izabran je za poslanika Rima 1874, ali je odbio počasti kralja Viktora Emanuela, titule vojvode i maršala.

1826. U istom danu umrli su bivši predsjednici SAD Džon Adams (1797-1801) i Tomas Džeferson (1801-09).

1848. Objavljen je "Komunistički manifest" Karla Marksa i Fridriha Engelsa.

1848. Umro je francuski pisac i diplomata Fransoa Rene Šatobrijan. Smatra se tvorcem francuskog modernog književnog stila i jezika. Rafinirani stilista u djelu "Memoari s onu stranu groba", u političkim spisima negira tekovine francuske buržoaske revolucije i racionalizam u filozofiji.

1900. Rođen je legendarni američki džez muzičar, trubač i pjevač Luj "Sačmo" Armstrong. Mnogobrojne turneje širom svijeta donijele su mu nezvaničnu titulu ambasadora dobre volje.

1903. Pušten je u rad prvi pacifički telegrafski kabl, između San Franciska i Manile.

1927. Rođena je italijanska filmska glumica Đina Lolobriđida, prva zvijezda italijanske kinematografije poslije Drugog svjetskog rata ("Fanfan Lala", "Lepotice noći", "Hleb, ljubav i mašta", "Provincijalka").

1934. Umrla je francuska naučnica poljskog porijekla, Marija Kiri Sklodovska. Otkrila je radioaktivne elemente radijum i polonijum. Prvu Nobelovu nagradu za fiziku podijelila je 1903. sa suprugom Pjerom i Bekerelom, a drugu za hemiju dobila je 1911.

1943. Pod nerazjašnjenim okolnostima u avionskoj nesreći u Gibraltaru poginuo je poljski general i političar Vladislav Sikorski, šef vlade u emigraciji i tokom Drugog svjetskog rata vrhovni komandant Poljskih oružanih snaga na Zapadu.

1946. Filipini su stekli nezavisnost nakon 47 godina vladavine SAD.

1976. Izraelski komandosi upali su na aerodrom Entebe u Ugandi i oslobodili 102 taoca iz francuskog putničkog aviona koji su oteli arapski ekstremisti. Poginuli su četiri komandosa, sedam od 10 otmičara i oko 20 ugandskih vojnika.

1979. Bivši predsjednik Alžira, Ahmed Ben Bela, pušten je nakon 14 godina iz kućnog pritvora. Bio je prvi predsjednik nezavisnog Alžira (1963), a sa vlasti ga je uklonio Huari Bumedijen državnim udarom 1965.

1997. Američka vasionska sonda "Patfajnder" spuštena je na Mars.

1999. Alžirski predsjednik Abdelaziz Buteflika amnestirao je hiljade muslimanskih vojnih zatvorenika.

2000. Umro je jedan od najslavnijih poljskih pisaca i antikomunista, Gustav Herling-Grudzinski (81).

2001. U cilju okončanja 18-godišnjeg građanskog rata, tokom kojeg je živote izgubilo blizu dva miliona ljudi, sudanska vlada prihvatila je libijsko-egipatsku mirovnu inicijativu. Međutim ona nije dovela do prekida rata.

2001. U avionskoj nesreći u Sibiru poginulo je 145 ljudi.

2003. U terorističkom napadu na šiitsku džamiju u pakistanskom gradu Keta, za vrijeme molitve, poginule su 53 osobe.

2006. Najmanje 40 osoba poginuo u nesreći podzemne željeznice u španskom gradu Valensija.

2007. Međunarodni olimpijski komitet odlučio da se Zimske olimpijske igre 2014. godine održe u Sočiju.

2008. Avion kineske kompanije sletio je na međunarodni aerodromu Taojuanu na sjeveru Tajvana, čime je zvanično, posle skoro šest decenija, uspostavljen avionski saobraćaj između Kine i Tajvana. Politički sukobi između Kine i Tajvana traju od 1949. kada su pristalice starog režima "otcijepile" Tajvan od komunističke Kine.



Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

5. jul

1472. Iz jednog, ćirilicom ispisanog pisma, koje je vladika Sava Petrović uputio vanrednom providuru u Kotoru, saznajemo za pokušaj vladičinog uključivanja u pomorsku privredu, u cilju sticanja prihoda za manastir. U pismu sačuvanom u IAK vladika je tražio dozvolu da proda jedan brod dat u zakup Paštrovićima „u vrijednosti od trista cekinah zlata” pomorcima Boke, pošto je zakupac pao u neprilike.

1903. Na zahtjev Jovana Popovića, upravnika Crnogorskih pošta, iz Francuske u Crnu Goru stigao je prvi automobil koji je, umjesto diližanse, počeo organizovani i redovni prevoz pošte u Crnoj Gori. Automobil jačine 15 konjskih snaga mogao je da primi i devet putnika.

1912. Prodat je postanski automobil privatniku, a dalja sudbina tog automobila nije poznata.

1944. Od strane četnika ubijen Petar Katnić, jedan od organizatora 13-julskog ustanka.
Njegova dva brata su poginula na Sutjesci.

1978. U Crnoj Gori je osnovan Institut za strane jezike, samostalna institucija za izučavanje stranih jezika, a prvi njen direktor bio je prof. dr Nikola Sekulić.- Skupština Univerziteta „Veljko Vlahović” u Titogradu u cilju ostvarenja programa razvoja Univerziteta, a u skladu sa cjelokupnim razvojem Crne Gore i sve većim potrebama za učenjem stranih jezika, donijela je odluku o osnivanju Instituta za strane jezike u Titogradu. Time je Institut je postao samostalna organizacija od posebnog društvenog interesa u obrazovanju i naučnoistraživačkom radu u oblasti izučavanja stranih jezika. Institut obavlja nastavu stranih jezika na fakultetima i akademijama Univerziteta Crne Gore, organizuje postdiplomski specijalistički studij za prevođenje i kurseve stranih jezika za građanstvo i institucije, bavi se izdavačkom djelatnošću i saradnjom sa drugim institucijama..Prvi direktor i dekan Instituta bio je prof. dr Vladimir Sekulić.

1990. Osnovana Socijalistička partija Crne Gore - U početku se zalagala za očuvanje jugoslovenske državne zajednice, mirno rješenje konflikata, demokratiju i tržišni razvoj ekonomskog sistema, neprikosnovenost građanskih i sloboda i prava čovjeka. Na izborima za Skupštinu Crne Gore 1990. nastupala je u okviru Saveza reformskih snaga Jugoslavije za Crnu Goru. Nakon raspada SFRJ, smatrala je da Crna Gora treba da povrati svoj državni subjektivitet. Godine 1993. ujedinila se sa Socijaldemokratskom partijom reformista Crne Gore u Socijaldemokratsku partiju Crne Gore. Prvi predsjednik SP Crne Gore bio je dr Ljubiša Stanković.

1993. Umro Vojin Dajović, stručnjak iz oblasti matematike, redovni član CANU. Rođen je 25. septembra 1914. u Nikšiću. Poslije završene gimnazije upisao se na Filozofski fakultet u Beogradu, Grupa za teorijsku matematiku, i kao apsolvent nastavio studije na Grupi za fizičku hemiju. Poslije oslobođenja i okončanja studija, predavao je na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu, gdje je doktorirao sa tezom iz teorije analitičkih funkcija, postavši potom docent, profesor i šef Katedre za matematiku na tom fakultetu. Stručno se usavršavao na Mehaničko-matematičkom fakultetu Univerziteta Lomonosov. Učestvovao je u osnivanju asocijacija matematičatra i fizičara i prezentirao naučna saopštenja na svjetskim matematičkim kongresima. Napisao je više elaborata i studija o naučnom i nastavnom radu u oblasti matematike i objavio 46 naučnih radova, 30 studija, tri srednjoškolska i jedan univerzitetski udžbenik. Dobitnik je visokih društvenih priznanja.

2003. Umro Miro Miranović, crnogorski pozorisni i filmski glumac.

u svijetu:

1596. Engleski pomorci opustošili špansku obalu i opljačkali Kadiz, pomorsku luku koja je otkrićem Amerike dobila prvorazredni značaj.

1687. Isak Njutn objavio svoje kapitalno djelo Philosophiae Naturalis Principia Mathematica.

1811. Venecuela postala prva južnoamerička država koja jeproglasila nezavisnost od Španije.

1830. U pohodu na Alžir, Francuzisu zauzeli grad Alžir. Alžir je ostao pod francuskom upravom do 1962, kada je ta sjevernoafrička zemlja stekla nezavisnost.

1857. Rođena Klara Cetkin, njemačka revolucionarka.

1865. U Velikoj Britaniji je donijet prvi zakon u svijetu o ograničenju brzine vožnje - dvije milje na sat.

1879. Rođen američki teniser i političar Dvajt Dejvis, ministar rata. Osnovao je 1900. tenisko takmičenje "Dejvis kup".

1889. Rođen francuski pisac, slikar i režiser Žan Kokto. Prošao kroz sve faze moderne umjetnosti - kubizam, dadaizam, nadrealizam, a po raznolikosti opusa smatra se korifejem francuskog duha.

1891. Rođen hrvatski pjesnik Avgustin Tin Ujević, koji je svojom lirikom, ali i boemskim životom, obilježio razdoblje između dva svjetska rata u jugoslovenskoj književnosti.

1911. Rođen Žorž Pompidu, predsednik Francuske od 1969-1974. Kao blizak saradnik De Gola, šef njegovog kabineta i premijer od 1962. do 1968, uglavnom je slijedio ideje slavnog prethodnika.

1922. U Ženevi je sklopljena Konvencija o izbjeglicama kojom je uvedena takozvana Nansenova putnica, - pasoš za izbjeglice uveden na inicijativu Fritjofa Nansena, inicijatora i ove Konvencije. Pravo na Nansenovu putnicu, (potvrdu o identitetu izbjeglice) koristili su u prvom redu izbjeglice nakon Oktobarske revolucije. Ženevsku konvenciju potpisale su 53 države, a kasnije je konvencija proširena na još neke kategorije izbjeglica: Asirske, Sirijske, Kurdske, Turske i druge.

1932. U Portugalu premijer postao Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1933. zaveo profašističku diktaturu, okončanu tek 1974, četiri godine poslije njegove smrti.

1943. Njemačkom ofanzivom iz pravca Orela i Harkova na sovjetske položaje počela je Kursko-orelska bitka, jedna od najvećih bitaka u Drugom svjetskom ratu.

1959. Predsjednik Indonezije Ahmed Sukarno raspustio parlament, suspendovao Ustav iz 1950. i zaveo diktatorski režim.

1969. Rolingstonsi održali čuveni koncert u londonskom Hajd Parku.

1969. Umro čuveni njemački arhitekta Valter Gropius, koji je pred Hitlerom pobjegao u SAD.

1975. Američki teniser Artur Eš postao je prvi crnac pobjednik turnira u Vimbldonu.

1977. U Pakistanu izvršen vojni udar kojim je general Mohamad Zija ul Hak zbacio s vlasti premijera Zulfikara Ali Buta.

1980. Švedski teniser Bjorn Borg pobijedio peti put uzastopno na turniru u Vimbldonu.

2001. Makedonske vlasti i albanski pobunjenici postigli dogovor o primirju. Mirovni sporazum kojim su okončani višemjesečni sukobi u Makedoniji, potpisan je 13. avgusta u Ohridu.

2004. U Indoneziji održani prvi direktni predsjednički izbori, šest godina nakon što je okončana 32-godišnja diktatura bivšeg predsjednika Suharta.


Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

6. jul

1845. Njegoš je Simu Milutinoviću- Sarajliji dao na čitanje Luču Mikrokozmu.

1873. Umro Luka Vukalović, glasoviti hercegovački vojskovođa i junak rođen je 1823. (Zubci, Trebinje). Kao plemenski kapetan, bio je na čelu hercegovačkih ustanika 1852. i u više bojeva nanosio teške poraze Osmanlijama. Zbog ratnih zasluga, knjaz Danilo ga je imenovao vojvodom, ali se zbog samostalne politike koju je vodio u Hercegovini sukobio sa vojvodom Mirkom Petrovićem, koji mu je to zvanje oduzeo i uklonio ga sa položaja vođe ustanka. Knjaz Nikola se izmirio sa njim i vratio mu 1862. vojvodske znake. Nakon vojnih neuspjeha te godine, osjetivši se napuštenim, u septembru, i pored protivljenja zvaničnog Cetinja, potpisao sa Osmanlijama sporazum kojim je za hercegovačka plemena izdejstvovana izvjesna autonomija. Ubrzo izigran od Turaka, emigrirao je u Rusiju i nedugo potom umro.

1875. Ustanak u Vasojevićima. Gotovo naporedo sa izbijanjem pobune protiv osmanske vlasti u Hercegovini, počeli su prvi, mjestimični okršaji sa Osmanlijama i u Vasojevićima. Prilikom gradnje jednog osmanskog utvrđenja na imanju Sava Perova Maslovarića u Podima, sukobili su se sa osmanskim graditeljima vlasnik imanja i njegovi rođaci, i tom prilikom ubili nekoliko Osmanlija i porušili tvrđavicu. Taj događaj pokrenuo je opšti ustanak, koji je nedugo potom, pod vođstvom vojvode Miljana Vukova, dobio široke razmjere.

1879. Zbog "gladne godine", koja je zahvatila Crnu Goru, kralj Nikola naredio da se kupi žito od Rusije.

1900. Umro Jovan Sundečić, sekretar knjaza Nikole i autor teksta prve zvanične crnogorske himne „Ubavoj nam Crnoj Gori”, rođen 24. jula 1825. u bosanskom selu Golinjevu, blizu Livna. U Crnu Goru došao je 1864. godine. Na Cetinju je pet godina potom obnovio Bogosloviju koja je kasnije prerasla u Bogoslovosko-učiteljsku školu. Bio je vlasnik i izdavač lista „Crnogorac”, urednik godišnjaka „Orlić” i časopisa „Prosvjeta”. Bio je veliki pobornik jedinstva južnoslovenskih naroda. Objavio je desetak zbirki pjesama, mahom rodoljubivih i na temu južnoslovenstva. Učestvovao je, u ime Crne Gore, i u realizaciji nekoliko konvencija i ugovora sa Austrougarskom i Vatikanom. Poslije penzionisanja zadržao je titulu knjaževog sekretara. Bio je počasni član mnogih naučnih i kulturno-prosvjetnih institucija. Za života je dobio nekoliko visokih odlikovanja.

1910. Na Fundini rodjen Ljubomir Rasovic, pisac preko 200 naucnih i strucnih radova, i jedan od najpoznatijih stručnjaka iz oblasti hirurgije na prostorima SFRJ. Osnovnu školu završio je u rodnoj Fundini, a gimnaziju u Podgorici. Diplomirao je na Medicinskom fakultetu u Beogradu, i specijalizirao hirurgiju. Krajem II svjetskog rata stupio je u Jugoslovensku armiju, a 1945. postavljen za njenog glavnog hirurga. Jedan je od pionira grudne hirurgije u Srbiji, član mnogih uglednih međunarodnih asocijacija iz te oblasti, u kojoj je djelovao 30 godina, redovni profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i redovni član CANU. Publikovao je preko 200 naučnih i stručnih radova. Umro je 28. februara 1994.

2000. Nelegalna i nelegitimna Skupština SRJ u Beogradu, bez predstavnika Crne Gore u Vijeću republika usvojila je izmjene Ustava iz 1992. godine. Faktički donesen je novi ustav, jer je izmjenama ukinut princip ravnopravnosti država članica prilikom konstituisanja najviših saveznih državnih organa - skupštine i predsjedništva republike. Ukinut je i princip zastupanja republika članica i državno-pravni status članica savezne države. Crnoj Gori oduzeta je državnost, a njeno ime trebalo je samo da služi kao opravdanje za upotrebu imena Jugoslavija. Skupština Crne Gore odbila je da prihvati i prizna Ustav Savezne skupštine u čijem Vijeću republika su Crnu Goru predstavljali građani kojim je još 1998. godine bio istekao mandat. Izmjene ustava SRJ imale su odraza na izborima od 24. septembra kada je u CG izašlo svega 24 odso biračkog tijela, uglavnom pristalica opozicije, ali je i u Srbiji na izborima aktuelni režim doživio poraz.

2005. Iz Ulcinja ka Dubrovniku i Splitu krenula prva redovna autobuska linija iz Crne Gore prema Hrvatskoj, poslije 14 godina prekida zbog rata u bivšoj Jugoslaviji.

2006. Predstavnici Crne Gore, evropske zajednice i još devet zemlja popisali su multiratelarni Sporazum o uspostavljanju zajedničkog evropskog vazduhoplovnog područja (ECAA). Potpisnice Sporazuma su osim Crne Gore i Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Hrvatska, Makedonija, Island, Norveška, Rumunija, Srbija, kao i Misija privremene uprave Ujedinjenih nacija na Kosovu. Sporazum omogućava zemljama potpisnicama slobodan pristup svim evropskim tržištima.

u svijetu:

1415. Češki reformator Jan Hus spaljen kao jeretik na lomači u Konstanci zbog svog teološko-polemičkog djela "O crkvi". Bio je rektor univerziteta u Pragu, reformisao češki jezik i pravopis.

1533. Umro Lodoviko Ariosto, autor viteškog epa "Bijesni Orlando". Smatra se najvećim pjesnikom italijanske renesanse.

1535. Engleski humanista i pisac Tomas Mor pogubljen kao izdajnik, zbog neslaganja sa crkvenom politikom kralja Henrija VIII. 1935. godine katolička crkva ga je proglasila za sveca. Autor je političko-filozofskog djela "Utopija" u kojem je iznio ideju o idealnoj ljudskoj zajednici.

1885. Francuski biolog i hemičar Luj Paster prvi put je uspješno primijenio vakcinu protiv bjesnila na ljudskom biću, devetogodišnjem Žozefu Majsteru iz Alzasa.

1893. Umro francuski pisac Gi de Mopasan, jedan od najznačajnijih autora kratke forme u svjetskoj književnosti.

1908. U Turskoj počela "mladoturska revolucija" pod vođstvom mlađih oficira i intelektualaca nezadovoljnih vladavinom sultana Abdula Hamida II.

1912. U Francuskoj je vrijeme počelo da se bilježi od 1 do 24 sata. Od tada nije više bilo npr. tri ure popodne nego 15, 16, 17, ... i 22 sata i tako dalje.

1919. Prvi vazduhoplov koji je preletio Atlantik, britanski dirižabl "R-34" spustio se na Ruzveltovu poljanu u Njujorku.

1923. Zvanično proglašeno osnivanje SSSR (Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika), na osnovu odluke Prvog svesaveznog kongresa sovjeta krajem 1922.

1928. U Njujorku održana premijera filma "Svijetla Njujorka", prvog zvučnog filma u istoriji kinematografije.

1946. U Njujorku je rodjen Silvester Stalone (engl. Sylvester Enzio Stallone), američki filmski glumac, režiser, producent i scenarista. Najpoznatiji je po filmskim serijalima Roki i Rambo. Poznat i po ulogama u „Svjetlost dana", „Sudija Dred", „Atentantori", „Specijalista", „Alpinista", „Razbijač", „Tango i Keš".

1962. Umro Vilijam Fokner, jedan od najznačajnijih modernih američkih pisaca. Njegov književni opus najvećim dijelom predstavlja priču o sudbini američkog Juga. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1949.

1965. U Skoplju rođen srpski novinar, esejist i politički komentator Teofil Pančić.

1971. Umro legendarni američki džez muzičar, trubač i pjevač Luis "Sačmo" Armstrong, najznačajnija ličnost u istoriji džeza.

1990. Predsjednik Bugarske Petar Mladenov podnio ostavku zbog optužbi da je naredio da se tenkovima rasture antivladini protesti.

1999. Pripadnici međunarodnih mirovnih snaga u Bosni uhapsili u Banjaluci lidera Narodne stranke i poslanika u Skupštini Republike Srpske Radoslava Brđanina i izručili ga Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu.

2000. Talas vrućina koji je zahvatio Jugozapadnu Evropu, sa temperaturama vazduha i do 45 stepeni Celzijusa, prouzrokovao je smrt 25 ljudi i mnoge požare.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

7. jul

1252. Povodom dolaska u Dubrovnik predstavnika Barske nadbiskupije zbog rješavanja spora o pravima Barske crkve, komes grada apelovao je na sugrađane da gostima ne pričinjavaju neprijatnosti zaprijetivši im da će ih, u suprotnom, novčano kazniti. Tokom jedne od ranijih, istim povodom upriličenih posjeta Dubrovčana Baru (1247), Barani su iskazali priličan revolt prema gostima.

1469. Gospodar Zete Ivan Crnojević, nakon smrti prve žene Gojsave, kćerke Đorđa Arijanita Komnina, arbanaškog velikaša, postao je zet Kosača, bosanske velikaške porodice u čijem je zatočeništvu proveo oko 10 godina. Oženio je Maru, kćerku Stjepana Vukčića Kosače. Uprkos stalnim teritorijalnim pretenzijama jednih ka drugima, stvaranje političkih i drugih veza između gospodara srednjovjekovnih država, često se uspostavljalo putem sklapanja brakova.

1807. Porazi ruske vojske u ratovima sa Napoleonom primorali su Aleksandra I da u Tilzitu sklopi mir. To je imalo velikog odraza na rusku balkansku politiku, u prvom redu prema Crnoj Gori. Zapravo ovaj mir onemogućio je izvršavanje glavnog zadatka ruske sredozemne ekspedicije i akcije prema Crnoj Gori, pa je Boka prepuštena Francuskoj, a Crnoj Gori obustavljena redovna novčana pomoć koju inače Aleksandar I nikada nije ni obnovio.

1891. Svečano je otvoren put Rijeka Crnojevića-Podgorica dužine 30 kilometara. Građen je godinu i po dana i to kao i svi koji su do tada u Crnoj Gori izgrađevni isključivo ručno. Tada je bila obaveza svakog Crnogorca od 17 do 60 godina da 16 dana provede radeći na izgradnji puteva ili da plati u novcu. Rad na izgradnji puteva plaćan je uglavnom u žitu.

1906. U Crnoj Gori je izašao Zakon o izborima narodnih poslanika za Narodnu skupštinu koja je, po Ustavu, sazivana svake godine na Lučindan. Po tom aktu utvrđeno je da se Narodna skupština bira na četiri godine a da za poslanika može biti izabran svaki crnogorski državljanin star najmanje 30 godina, stalno nastanjen u Crnoj Gori i koji plaća određeni porez. Glasanje na izborima bilo je tajno, a zakon je sadržavao precizne odredbe o biračkim spiskovima i glasačkim mjestima. Tim zakonom, koji je stupio na snagu 5. januara 1907. data je pravna infrastruktura za realizaciju javnog političkog života u Crnoj Gori. Poslije donošenja Ustava iz 1905. učinjen je značajan korak u sprovođenju državnih reformi.

1991.Usvojena je Brionska deklaracija o mirnom rješenju jugoslovenske krize, kojom se vlada SFRJ obavezala da povuče JNA iz Slovenije, a Vlada
Slovenije da demobiliše svoje vojne jedinice, na tri mjeseca suspendovane su odluke o nezavisnosti Slovenije i Hrvatske i prihvaćena odluka da u te dvije bivše republike SFRJ dođu posmatrači Evropske zajednice.

1992. Osnovana Socijaldemokratska partija reformista Crne Gore - Objedinila je Partiju socijalista Crne Gore (osnovanu 27. jula 1990) i Savez reformista Crnogorskog primorja (osnovan 14. jula 1991) kao političke organizacije koje su utemeljile programske pravce SDPR Crne Gore. U novembru 1992. pridružila joj se i Nezavisna organizacija komunista iz Bara (osnovana 28. maja 1990) kao i Stranka nacionalne ravnopravnosti Plava. Socijaldemokratska vizija Crne Gore, antiratna politika, civilizovana rješenja društvenog razvoja i puno razumijevanje međunacionalnih odnosa, uz snažno zalaganje za suverenu i otvorenu državu Crnu Goru – bila su temeljna opredjeljenja SDPR.

1999. pocelo Vilusko kulturno ljeto dramom Potonja ura Njegoseva.

2007. Crnogorski olimpijski komtet primljen u punopravno članstvo Međunarodnog olimpijskog komiteta. Generalna Skupština MOK-a, na svom zasjedanju u Gvatemala Sitiju primila COK u svjetsku olimpijsku porodicu.

u svijetu:

1572. Umro Sigismund II August, posljednji poljski kralj iz dinastije Jageloviča. Tokom njegove vladavine (od 1548 ) stvorena je unija Poljske, Litvanije i Zapadne Prusije (Lublinska unija 1569). Proglasio je 1572. opštu slobodu vjeroispovesti.

1752. Rođen Žoze Mari Žakar, francuski pronalazač, izumitelj razboja za tkanje.

1807. U Tilzitu potpisan mirovni ugovor kojim je završen rat Francuske i Rusije. Ugovor, koji je ostao na snazi do Napoleonove invazije na Rusiju 1812, podrazumijevao je i savezništvo, a Napoleon se, pored ostalog, obavezao da neće progoniti Crnogorce zbog njihove borbe protiv Francuske.

1815. Savezničke snage (Šesta koalicija protiv Napoleona) ušle su u Pariz nakon abdikacije Napoleona Bonaparte.

1854. Umro njemački fizičar Georg Simon Om. Po njemu je dobila ime jedinica za mjerenje eletričnog otpora u međunarodnom sistemu mjera.

1860. Rođen austrijski kompozitor Gustav Maler, posljednji od velikih bečkih simfoničara. Umro je 18 maja 1909.

1887. Rođen francuski slikar i grafičar rusko-jevrejskog porijekla Mark Šagal. Veći dio života proveo u Parizu, ali se inspirisao ruskim folklorom i uspomenama iz djetinjstva. Ilustrovao je Gogoljeve "Mrtve duše" i Bibliju i oslikao parisku Operu, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN u Njujorku i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1893. U Zagrebu rođen hrvatski pisac Miroslav Krleža, jednaod najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti Jugoslavije između dva rata i u poratnom periodu. Kritičar, buntovnik, polemičar, dominantno dramski pisac. Bio glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije.

1901. Rođen italijanski filmski reditelj Vitorio de Sika.

1922. Rođen francuski modni creator Pjer Karden.

1930. Umro engleski pisac Artur Konan Dojl, ljekar po zanimanju. Svjetsku popularnost stekao pričama o detektivu Šerloku Holmsu.

1937. Sukobom japanskih i kineskih trupa kod mosta Marko Polo blizu Pekinga počeo je japansko-kineski rat.

1940. Rođen Ringo Star, član čuvenih "liverpulskih buba", Bitlsa.

1941. U Srbiji počeo ustanak protiv njemačke okupacije, pod vođstvom komunista.

1943. Rođen italijanski pjevač, Salvatore Toto Kotunjo.

2000. U Beogradu umro jugoslovenski kompozitor i muzikolog Nikola Hercigonja. Njegova muzika inspirisana je nacionalnim istorijama i folklorom (scenski oratorijum "Gorski vijnac", simfonijski ples "Linđo", ciklusi pjesama za glas i orkestar, muzika za film).

2000. Cio tiraž knjige "Hari Poter i vatreni pehar", četvrti nastavak avantura dječaka mađioničara, rasprodat je u pretplati, prije nego što je izašao iz štampe.

2003. Odlukom visokog predstavnika međunarodne zajednice u BiH Pedi Ešdauna zamrznuti su bankovni računi 14 osoba u BiH, među kojima su i članovi porodice haškog optuženika Radovana Karadžića.

2005. U seriji eksplozija u podzemnoj željeznici i gradskom autobusu u Londonu život je izgubilo 56 lica, a preko 700 je povrijeđeno. Odgovornost za napade preuzela je islamistička teroristička grupa Al Kaida za Evropu.

2007. Venus Vilijams osvojila četvrti naslov Vimbldonskog teniskog turnira.

2008. Za predsjednika koalicione Vlade Srbije izabran ekonomista Mirko Cvetković.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

8. jul


1851. Rođen je Artur Džon Evans, engleski arheolog i novinar. U istraživanjima na Kritu otkrio je gradove Knosos i Festos i ostatke kulture trećeg milenijuma prije nove ere. Kao dopisnik londonskog Mančester Gardijana, sa crnogorskom vojskom je došao na naše prostore gdje je istraživao rimske natpise i ostatke rimskih puteva. Reknogosciranjem arheoloških ostataka vjerovao je da se naselje Anderba nalazi na mjestu gdje su se u nikšićkoj regiji ukrštali glavni putevi rimskog perioda Skadar-Narona, Risan-Nikšić i Duga-Gacko. Uradio je niz značajnih skica Nikšića i okoline, saznanja o Nikšiću ostavio je u knjigama "Lirska pisma" i "Pješke kroz BiH tokom ustanka 1875. godine".

1879. Još jedna gladna godina - Zbog velike suše koja je uzrokovala nerodnu godinu, što je Crnu Goru, ionako iscrpljenu Veljim ratom, dovelo u težak položaj, knjaz Nikola je naložio vojvodi Božu Petroviću da u Rusiji kupi veću količinu žita sa rokom plaćanja od tri hiljade dana, naglašavajući da Crna Gora „nema nikakvog ni spoljnjeg ni unutrašnjeg duga”.

1899. Umro je Valerije Mikieli Tomić, prvi bolnički ljekar u Crnoj Gori, upravnik bolnice „Danilo I”. Rođen je 18. oktobra 1841. u Pučišču na Braču. Osnovnu školu završio je u rodnom mjestu, gimnaziju u Splitu i Rijeci, a studije medicine u Gracu. Nakon izbijanja Hercegovačkog ustanka (1875) dobrovoljno se uputio na ratište da pritekne u pomoć svojim sunarodnicima. Nesebičnost, požrtvovanost i humanost, iskazao je i u vrijeme velike gladi u Crnoj Gori 1873–74, kada je prodavao sopstvene namirnice da bi novac dijelio siromašnima. Po pozivu knjaza Nikole došao je na Cetinje da organizuje glavnu crnogorsku bolnicu. U Crnoj Gori ostao je do 1879, kada se iz porodičnih razloga vratio u zavičaj. Odlikovan je Danilovim orednom III reda. Povodom njegove smrti „Glas Crnogorca” je napisao da je „dr Tomić ostavio lijepo ime kod Crnogoraca, kao dobar brat i valjan ljekar”.

1913. Završena je Bregalnička bitka, započeta 30. juna iznenadnim noćnim napadom bugarske vojske na srpske položaje, kojom je zapravo otpočeo Drugi balkanski rat. I u ovoj bici učestvovala je crnogorska vojska, sa oko 12.800 boraca, pod komandom serdara Janka Vukotića. Bregalnička bitka, odlučujuća u Drugom balkanskom ratu. Snage Srbije, Crne Gore i Grčke izvojevale su pobjedu nad Bugarima. Poslije se pojavila ona epska krilatica "za Kosovo Kumanovo za Slivnicu Bregalnicu" a sto su tamo Crnogorci ginuli niko ne zna, ako nijesu onako iz navike.

1941. Odluka o organizovanju ustanka donesena je na današnji dan, na sastanku Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru održanom u Stijeni Piperskoj. Sa odlukom o početku oružane borbe protiv okupatora odmah su upoznati okružni partijski komiteti, odnosno preko sastanaka mjesnih komiteta svi članovi Komunističke partije kojih je tada u Crnoj Gori bilo oko 1.800.

1956. U Titogradu je osnovano Udruženje književnika Crne Gore. Radilo je u okviru Saveza književnika Jugoslavije, a imalo je zadatak da afirmiše nacionalnu književnost, intenzivira izdavačku djelatnost i štampa časopise i listove.

1996. Umro Mitar Pešikan, redovni član SANU i dopisni član CANU. Rođen je 8. novembra 1927. u Trešnjevu kod Cetinja. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu i doktorirao na temu „Starocrnogorski srednjekatunski i lješanski govor”. Bio je naučni savjetnik u Institutu za srpskohrvatski jezik i učestvovao u izradi Rečnika srpskohrvatskoga književnog i narodnog jezika. Objavio je oko 200 naučnih radova, među kojima deset knjiga.

1998. U Zagrebu umro jedini Oskarovac sa bivših jugoslovenskih prostora Dušan Vukotić, reditelj, scenarista, srtač-animator i filmski pedagog. Nakon što je 1961. godine dobio Oskara za kratki animirani film "Surogat", Vukotić je dobio i poziv Volta Diznija da u njegovoj filmskoj industriji uradi TV seriju od 32 filma na temu Surogat. Zhvalio je na pozivu riječima da sve što je imao da kaže na ovu temu- govori "Surogat". Dobio je, potom, odgovor: "Zašto koljete kokošku koja može da nosi zlatna jaja". Intelektualac i vrhunski stvaralac, ipak, novcu je pretpostavio umjetnost.

u svijetu:

70. Rimljani su u Judejskom ratu osvojili i razrušili Jerusalim. Od ruševina je ostao samo zapadni zid velikog jevrejskog hrama ("zid plača").

1497. Vasko da Gama, portugalski moreplovac i istraživač, krenuo na svoje dugo putovanje oko južnog rta Afrike. Na tom putu, on je otkrio Indiju.

1519. U nezajažljivoj potrazi za zlatom, beskrupulozni španski pustolov Ernan Kortes i njegovi konkistadori uništili su stotinama godina staru meksičku civilizazaciju Asteka i gotovo sve njihove gradove i svetilišta. Ubijeno je oko 240.000 ljudi, sistematski porušio i sa zemljom sravnio čitava naselja, hramove i palate i na njihovim ruševinama gradio nove gradove.

1621. Rođen je Žan de Lafonten, francuski pjesnik i basnopisac. Pisao je pjesme, novele, romane i komedije...

1709. Ruska vojska pod komandom cara Petra Velikog pobijedila je u bici kod Poltave (Ukrajina) trupe švedskog kralja Karla XII. To je bio kraj švedske vojne moći.

1809. Rođen je hrvatski pisac i reformator jezika Ljudevit Gaj, vođa Ilirskog panslovenskog pokreta.

1819. Rođen je hrvatski kompozitor Vatroslav Lisinski, najpoznatiji muzičar Ilirskog preporoda i utemeljitelj hrvatskog nacionalnog izraza u muzici.

1882. Persi Šeli, jedan od najznačajnijih pjesnika engleskog romantizma, udavio se u brodolomu na jedrenju kod Livorna (Italija).

1858. Velika Britanija proglasila pobjedu nad indijskim ustanicima, nakon čega je ukinuto Carstvo mogula i likvidirana Istočnoindijska kompanija, a Indija stavljena pod neposrednu upravu britanske krune.

1885. Rođen njemački filozof Ernst Bloh. Bavio se problemima filozofije, istorije, religije, prava, etike, a posebno mesto u njegovom radu ima analiza fenomena utopijskog.

1894. Rođen je ruski fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, od 1935. direktor Instituta za fiziku Sovjetske akademije nauka u Moskvi, a od 1955. glavni organizator programa vještačkih Zemljinih satelita ("Sputnjik"). Najpoznatiji njegovi radovi su iz područja magnetizma i fizike niskih temparatura. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978.
1956. U Beogradu emitovan prvi eksperimentalni TV prenos, povodom proslave stogodišnjice rođenja Nikole Tesle. Građani su program pratili na četrdesetak prijemnika smještenih u izlozima prodavnica.

1967. Umrla britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li. Svjetsku slavu stekla je ulogom Skarlet O'Hare u američkom filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je nagrađena Oskarom. Drugi Oskar dobila je za ulogu u filmu "Tramvaj nazvan želja".

1994. Umro Kim Il Sung, komunistički lider Severne Koreje, koji je upravljao zemljom od njenog osnivanja 1948. do smrti.

1997. NATO uputio poziv na članstvo Češkoj, Mađarskoj i Poljskoj.

2002. Okružni sud u Prokuplju osudio na osam godina zatvora bivšeg rezervistu VJ Ivana Nikolića za zločin protiv civilnog stanovništva počinjen na Kosovu za vrijeme NATO bombardovanja SRJ 1999.

2004. Skupština Kosova usvojila amandmane kojima je Ustavni okvir za privremenu samoupravu na Kosovu preimenovan u "privremeni Ustav Kosova", a privremene institucije u "demokratske institucije".

2006. Na Vimbldonskom teniskom turniru, u ženskom finalu pobijedila Ameli Morezmo.

Uredio Hari Krisna

[zvoncica]

9. jul

1403. Nedugo nakon smrti gospodara Zete Đurađa II Stracimirovića Balšića, i formalno je prestala vladavina predstavnika crnogorske dinastije Balšića nad ostrvima Hvarom i Korčulom, koji su od 1396. bili pod upravom Đurađa II. Te posjede od kojih je ubirao prihod sa kneževskih imanja, ustupio mu je hrvatsko-ugarski kralj Žigmund kada se, prilikom bjekstva preko Jadranskog mora, nakon neočekivanog poraza od Osmanlija kod Nikopolja iste godine, sastao sa gospodarom Zete. U vrijeme krize Žigmundove vlasti, uprava nad ostrvima ponovo je postepeno vraćena domaćim kneževima.

1856. Pohara Kuča- Zbog odmetanja od crnogorske vlasti i izjavljivanja pokornosti skadarskom paši jednog broja kučkih glavara i dijela stanovništva Kuča, knjaz Danilo Petrović je u taj pogranični kraj poslao vojne snage od nekolike hiljade ljudi pod vođstvom svog brata vojvode Mirka. Očekivanja da će prisustvo brojne vojske zastrašiti Kuče i natjerati ih da se okrenu zemaljskoj vlasti, nijesu se ispunila. Kuči su, na poziv da polože oružje otvorili vatru, nakon čega je uslijedio surov odgovor: u sukobu je ubijeno oko 200 ljudi, popaljeno nekoliko sela, zaplijenjeno nekoliko stotina komada oružja i odvedeno 4000 grla sitne i krupne stoke. Godinu dana ranije, u Kuče je zbog istih razloga, kao i zbog njihovog upada na teritorije Pipera i Bratonožića i pokušaja podbunjivanja tih plemena protiv knjaževe vlasti, upućena slična kaznena ekspedicija. Tokom njene „posjete“ stradalo je oko 80 Kuča.

1855. U Perastu je rođen Spiridon Gopčević, publicista, novinar i putopisac. Sa Crnogorcima se borio protiv Turske 1875. izvještavao je o crnogorskim borbama 1880. bavio se i astronomijom, napisao je veliki broj raznovrsnih članaka o našim narodima i njihovoj istoriji.

1858. Na osnovu odluke iz februara iste godine o likvidaciji „Družbe bratinske pomorske sigurnosti” nakon devet godina postojanja, u Dobroti je održana posljednja skupština tog osiguravajućeg društva. Čista dobit iz poslovanja, oko 3.537 forinti, podijeljena je akcionarima, dok je iznos od oko četiri hiljade forinti potraživan od opštine na ime duga za lokalne investicije.

1905. Nastavljeni su radovi na izgradnji kolskog puta Podgorica - Kolašin - Andrijevica, započeti marta 1902. godine. Put je bio najvažnija komunikacija voćarskog kraja Crne Gore sa najvećim potrošačkim centrima: Podgoricom, Cetinjem i Nikšićem.

1907. Ukazom knjaza Nikole raspuštena je Skupština Crne Gore izabrana na period 1906-1910. godina. To je još više uzburkalo politički život u Crnoj Gori, jer je kulminirala borba klubaša i pravaša. Klubaši su nastojali da ograniče knjaževu vlast i da spoljnu i unutrašnju politiku Crne Gore prilagode više u interesu Srbije nego države Crne Gore, a knjaz se tome protivio. Podjele iz Skupštine prenesene su i u narod, a novi izbori zakazani su za 21. novembar.

1913. Okončana Bregalnička bitka - Najveća operacija u Drugom balkanskom ratu, započeta krajem juna iste godine između Srbije i Bugarske zbog obostranih pretenzija na teritorije u Makedoniji, završena je pobjedom srpske vojske, koja je u toj bici imala pomoć oko 12.000 crnogorskih vojnika iz sastava Dečanskog odreda.

1943. Kod sela Vrbnice blizu Foče četnici su uhvatili i strijeljali pjesnika Ivana Gorana Kovačića i doktora Sima Miloševića, profesora Medicinskog fakulteta u Beogradu.

1977. Na Babinom kuku, na Durmitoru, umro je narodni heroj Danilo Jauković. Rođen je na Žabljaku 1918. Gimnaziju je završio u Nikšiću, a pravo u Beogradu. Učestvovao je u NOR-u i bio ranjen u bitkama na Pljevljima i Sutjesci. Obavljao je mnoge dužnosti u vojsci, partiji, Skupštini SFRJ-a...., a Crna Gora ga pamti po izgradnji puteva.

2007. Uz neviđene svjetlosne efekte na ovim prostorima , "Rolingstonsi" su na budvanskoj plaži Jaz, počeli koncert pjesmom "Start me up" i odmah "odvojili" od zemlje publiku, koja ih je pratila u tempu do kraja koncerta. Oko 70 hiljada ljudi iz Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Albanije i drugih krajeva ovacijama su ispratili svaki pokret Mika Džegera, koji je i sam rekao da je publika fantastična, i to na crnogorskom jeziku.

2009. Crnogorska Skupština je, usvajanjem Deklaracije o prihvatanju Rezolucije Evropskog parlamenta o Srebrenici, koju su predložile DPS-SDP, osudila zločin u Srebrenici, kao i sva zlodjela počinjena tokom sukoba na prostorima bivše Jugoslavije. Prilikom usvajanja Deklaracije izostao je konsenzus: SNP je bila uzdržana, a NOVA protiv. Ove partije zamjerile su vladajućoj koaliciji da je "apostrofirala samo jedan narod kao žrtvu".

u svijetu:

1386. U bici kod Zempaha savez švajcarskih kantona potukao nadmoćniju vojsku Leopolda III Habsburga. Ova bitka zabilježena je u istoriji ratovanja kao prva pobjeda pješadije nad konjicom.

1441. Umro flamanski slikar Jan van Ajk. Prvi je u evropskom slikarstvu prevladao srednjevekovne šeme i uveo novi likovni izraz, zbog čega se svrstava u najznačajnije ličnosti u istoriji slikarstva.

1519. Španski konkvistador Ernan Kortes iskrcao se na obalu Meksičkog zaliva, osnovao grad Vera Kruz i počeo osvajanje Meksika koje je završio 1521. godine uništenjem carstva Acteka.

1762. Abdicirao ruski car Petar III Fjodorovič Romanov, nekoliko mjeseci nakon što je preuzeo presto. Car je potom uhapšen i ubijen po naredbi njegove supruge, buduće carice Katarine II Aleksejevne, poznate kao Katarina Velika.

1810. Napoleon Bonaparta anektirao Holandiju.

1877. Održan prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1916. Rođen engleski državnik Edvard Hit, lider Konzervativne partije od 1965. do 1975. Kao premijer uveo Veliku Britaniju u Evropsku ekonomsku zajednicu (Evropska unija).

1922. Američki plivač, kasnije filmski glumac ("Tarzan") Džoni Vajsmiler postao prvi plivač koji je za manje od jednog minuta (58,6 sekundi) preplivao 100 metara.

1932. Umro američki pronalazač King Kemp Džilet, izumitelj nožića za brijanje, kod nas poznatog kao "žilet", prema francuskoj verziji njegovog prezimena.

1940. Početak Bitke za Britaniju.

1956. Rođen Tom Henks, američki filmski glumac i producent

1960. Sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov upozorio SAD da ne intervenišu protiv Kube, jer će u tom slučaju SSSR podržati kubanski narod.

1993. Koristeći genetičku metodu DNK fingerprintinga, britanski naučnici identifikovali su posmrtne ostatke ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, koji su ubijeni u ljeto 1918. u Jekaterinburgu.

1996. Rusija nastavila ofanzivu na čečenske separtiste, nakon što je Boris Jeljcin ponovo izabran za predsjednika.

1997. Bokser Majk Tajson kažnjen je zabranom bavljenja sportom na godinu dana i novčanom kaznom od tri miliona dolara zato što je tokom meča za svjetskog šampiona, protivnika, Ivandera Holifilda, ugrizao za uho.

2001. Apelacioni sud u Santjagu suspendovao proces protiv bivšeg čileanskog diktatora Augusta Pinočea proglasivši ga mentalno nesposobnim. Pinoče je uhapšen 1998. u Londonu zbog zločina počinjenih u Čileu nakon dolaska na vlast vojnim udarom 1973.

2006. Svjetsko prvenstvo u fudbalu osvojila reprezentacija Italije.

2006. Na Vimbldonskom teniskom turniru u muškom finalu pobijedio Rodžer Federer.

2005. Pedesetogodišnjak osuđen u Nigeriji na smrt kamenovanjem nakon što je priznao homoseksualni čin.

Uredio Hari Krisna