23. januar

Danas je dan Novinara Crne Gore. Za Dan novinara Crne Gore je uzet datum 23. januar 1871. godine, kad je na Cetinju odštampan prvi broj prvog crnogorskog lista "Crnogorac". Nedjeljnik za politiku i književnost izlazio je na četiri strane. Bavio se uglavnom političkim temama, savremenim međunarodnim pitanjima, zbivanjima u zemlji i susjednim krajevima. Imao je istoimeni književni dodatak. Njegova redakcija nalazila se u hotelu Velika Lokanda, a štampala ga je Državna štamparija. Prvi urednici bili su Sima Popović iz Srema i Zadranin Jovan Sundečić. Znatan broj pretplatnika imao je i van Crne Gore: iz Vojvodine, Boke i Hercegovine. Odigrao je krupnu političku ulogu u podržavanju oslobodilačkih težnji porobljenih naroda na Balkanu i izražavao simpatije prema revolucionarnim gibanjima u Evropi. Zbog oštrih stavova prema Austro-ugarskoj i Turskoj i njihovih zabrana da se rastura na njihove teritorije prestao je da izlazi nakon 28 mjeseci, a posljednji broj izašao je 15. februara 1873. godine.
«Crnogorac» je bio popularan i u okruženju i sa simpatijama je pratio sva značajna zbivanja u Evropi i svijetu. Izašlo je 106 brojeva. Dva mjeseca nakon zabrane Crnogorca na Cetinju je 23. aprila 1873. preimenovan u „Glas Crnogorca”. Iako je formalno slovio kao poluzvanični, suštinski je bio zvanični organ crnogorske vlade.
Odlukom Sekretarijata za informisanje Republike Crne Gore 12. jula 1998. dobio je tretman kulturno-istorijske vrijednosti pod zaštitom države.

23. januara 1726. Arsenije Četvrti Jovanović sa brojnom pratnjom krenuo je ka Cetinju, da pokuša da uspostavi prekinute veze Pećke patrijaršije i Crnogorske mitropolije. Vladika Danilo ga nije prihvatio, jer kako je istakao "mala i siromašna Crna Gora ne može da obezbijedi izdržavanje tako velike svite".

1883. Na Cetinje je prvi put došao Petar Karađorđević, sin svrgnutog srpskog kneza Aleksandra, budući zet knjaza Nikole. Iako njegov dolazak nije imao veliki publicitet, posjeta 39-godišnjeg pretendenta za srpski prijesto uznemirila je zvanični Beograd, dobrim dijelom i Petrograd i Austrougarsku. Posjeta je protumačena kao zavjera Cetinja protiv Austrougarske, u koju je umiješana Rusija, a srbijanska opozicija je zatražila da se Karađorđević protjera sa Cetinja. Zvanična Crna Gora to je odbila kao besprimjerno miješanje u unutrašnje poslove jedne suverene zemlje, a kada je objelodanjena Karađorđevićeva vjeridba sa najstarijom kćerkom knjaza Nikole, 18-godišnjom Zorkom, situacija je bila znatno bolja.

1908. u Kotoru je izašao prvi broj nedjeljnog lista, glasnika Boke kotorske. Osnivač je bio Filip Lazarević, a odgovorni urednik Rudolf Sardelić. Ukinut je nakon više od godine dana izlaženja, jer nije bio po mjeri ondašnjih austrougarskih vlasti. Pod imenom „Glas Boke” list se pojavljivao nakon Prvog svjetskog rata – do aprila 1941.

1917. Rođen Dušan Kostić. Poslije srednje škole, studirao književnost u Beogradu, do pred sam Drugi svjetski rat. Objavljivao stihove kao gimnazijalac, i sarađivao u mnogim jugoslovenskim časopisima tog vremena. Učestvovao u NOB od Trinaestojulskog ustanka. Angažovao se na priređivanju partizanske štampe. Poslije oslobođenja, uređivao omladinski časopis „Mladost”, prvi književni časopis u oslobođenoj zemnlji, a potom radio u „Borbi”, Radio Beogradu, „Književnim novinama” i „Politici”. Bio sekretar književnog savjeta „Prosvjete”, upravnik beogradskog Humorističkog pozorišta, član uprave Saveza književnika Jugoslavije. Objavio preko 40 knjiga poezije, romana, putopisa. Djela su mu prevođena na mnoge strane jezike. Dobitnik je Nagrade AVNOJ-a, Trinaestojulske, „Risto Ratković”, „Zmajeve” i mnogih drugih. Nosilac je niza ratnih i mirnodopskih odlikovanja. Bio redovni član CANU. Umro je 19. oktobra 1997.

1991. Na Cetinju je, povodom štampanja prve crnogorske novine "Crnogorac" - na 120. godišnjicu crnogorskog novinarstva održan samit novinara Crne Gore.

2006. Lokalni elektromotorni voz broj 6103, koji je saobraćao na relaciji Bijelo Polje - Podgorica, iskliznuo je iz šina i na izlasku iz tunela nadomak Bioča, survao se u moračke ambise, odnoseći sa sobom živote 47 putnika. Toga dana je bilo povrijeđeno 222 putnika od čega 75-oro djece.
Vjetar je tog ponedjeljka u kanjonu Morače bio leden i jak. Mrak je brzo pao. Helikopter je kružio reflektorima osvjetljavajući nepristupačno mjesto nesreće dok su se spasioci borili sa lošim vremenom i stijenama i šibljem i dok su sjekirama pokušavali da razbiju prozore kako bi izvukli unesrećene. Veoma brzo su angažovane sve specijalne jedinice crnogorske policije i hitne pomoći. Vojni sanitet je pola sata poslije nesreće bio u mobilnom stanju. Vatrogasci su bili na licu mjesta i prije svega su raščišćavali put do povrijeđenih i omogućavali da spasioci uđu u skršene vagone. Spasilačku operaciju su, međutim, otežavali loše vrijeme i težak i nepristupačan teren. Na poziv da se da krv odazvao se veliki broj građana, među njima i evropski posrednik Miroslav Lajčak, tako da je te noći bilo dovoljno krvi za veliki broj operacija. Pomoć su odmah ponudile susjedne zemlje, među prvima Srbija i Hrvatska.

2009. Počelo je privođenje devet bivših pripadnika MUP-a Crne Gore koje Odjeljenje za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina tereti za deportaciju Muslimana i Srba iz Crne Gore vlastima Republike Srpske.

U svijetu se 23. januara dogodilo:

1516. Umro Fernando II, kralj Aragonije od 1479, koji je sa ženom Izabelom I, kraljicom Kastilje od 1474, ujedinio te dvije glavne pirinejske države od kojih je kasnije nastala Španija. Tokom njihove vladavine osvojena je Granada 1492, posljednje mavarsko uporište, iste godine protjerani su Jevreji, a 1480. uspostavljen je inkvizicijski sud. Opremili su ekspediciju Kristofera Kolumba koja je otkrila Ameriku.

1556. Zemljotres u Šensi provinciji u Kini, prouzrokovao smrt 830.000 ljudi. To je po broju žrtava bila jedna od najvećih prirodnih katastrofa u istoriji čovječanstva.

1719. Ujedinjenjem Vaduza i Šelenberga stvorena kneževina Lihtenštajn.

1783. Rođen francuski pisac Mari Anri Bejl, poznat kao Stendal, začetnik francuskog realizma, jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana.

1832. Rođen francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma i najznačajnijih slikara druge polovine XIX vijeka.

1891. Rođen italijanski revolucionar i teoretičar Antonio Gramši, osnivač Komunističke partije Italije 1921.

1898. U Rigi, današnja Litvanija, rođen ruski filmski režiser Sergej Ejzenštejn, jedan od najvećih teoretičara i stilista svjetskog filma. Umro 11. februara 1948. godine u Moskvi.

1928. Rođena francuska glumica Žana Moro, koja se proslavila u filmovima francuskog 'novog talasa'.

1931. Umrla ruska balerina Ana Pavlovna Pavlova, najveća baletska umjetnica klasičnog stila početkom XX vijeka.

1937. Prva grupa od tridesetak građana Kraljevine Jugoslavije otišla u Španiju kako bi se borila protiv snaga generala Franka. Ukupno otišlo oko 1.300 ljudi i poginulo 670.

1944. Umro norveški slikar Eduard Munk, začetnik ekspresionizma, autor čuvene slike 'Krik'.

1957. Rođena princeza Karolina od Monaka.

1968. Mornarica Sjeverne Koreje zarobila u teritorijalnim vodama američki brod 'Pueblo', ploveću špijunsku stanicu sa uređajima za prisluškivanje i dešifrovanje.

1989. Umro katalonski i španski slikar Salvador Dali, ekscentrik visokog stila, jedan od najvećih umjetnika 20. vijeka. Bio futurist i kubist, kasnije najistaknutiji nadrealistički slikar. Sahranjen u kripti ispod staklene kupole u Dalijevom muzeju u mjestu Figueras u Kataloniji.

2000. Više od milion demonstranata prošlo kroz centar Madrida protestujući zbog eskalacije nasilja baskijske separatističke grupe ETA u čijim je nasilničkim akcijama tokom 32 godine ubijeno oko 800 ljudi.

2003. U Italiji umro Đovani Anjeli, koji se na čelu poznate auto-kompanije Fiat nalazio oko 30 godina i koji je uspio da tu porodičnu auto kuću, koju je 1899. godine osnovao njegov đed, pretvori u veliki industrijski konglomerat.

2004. Evropski satelit 'Mars ekspres' poslao snimke leda na južnom polu Marsa.


Uredio Hari Krisna