9. mart

1835. U pohodu crnogorskih ratnika na utvrđenje na Skadarskom jezeru, koje je bilo pod kontrolom Osmanlija, Žabljak Crnojevića je oslobođen prvi put. Napad je bio odgovor na nasilje koje su Osmanlije nekoliko dana ranije počinili nad stanovništvom u jednom od prigraničnih područja (ubistvo dvadesetak kučkih čobana). Izveli su ga Ceklinjani, Ljubotinjani i Kuči. Ipak, nakon osam dana, tokom kojih se akcija proširila i na okolne predjele nastanjene osmanskim podanicima, Crnogorci su po nalogu Petra II, koji je nastojao da ostvari trajniji mir sa Osmanlijama, morali napustiti nekadašnju prijestonicu Crnojevića. Prilikom odstupanja, na Cetinje su odnešena i dva demontirana topa („Krnjo” i „Zelenko”) i poklonjena Njegošu.

1879. Osam mjeseci nakon potvrde državne nezavisnosti Crne Gore na Berlinskom kongresu, pokrenute su reforme organa vlasti koju je do tog vremena oličavao Senat, objedinjujući sudsku, upravnu i zakonodavnu funkciju. Ukidanjem Senata, ustanovljeni su Državni savjet (vlada), resorna ministarstva i Veliki sud. Državni savjet činili su svi ministri i ona lica koja je imenovao knjaz. U nadležnosti su mu bile i funkcije zakonodavnog tijela. Formirana su ministarstva spoljnih poslova, unutrašnjih poslova, pravde, finansija i vojske. Nešto ranije, 3. marta, za prvog ministra spoljnih poslova knjaz Nikola je imenovao Stanka Radonjića. Ove su promjene ozvaničene 2. aprila iste godine, na posljednjoj skupštini narodnih glavara.

1889. Umro vojvoda Anto Daković, senator i znameniti crnogorski junak, sin poznatog grahovskog vojvode Jakova Dakovića. Anto je rođen 1824. godine. Poslije očeve pogibije (1853.) imenovan za vojvodu od strane knjaza Danila. Istakao se predvodeći Grahovljane u mnogim bojevima, posebno u bici u Dugi 1861. godine. Zbog sukoba sa knjazom Nikolom 1869. godine, emigirirao je u Rusiju, ali se ubrzo vratio i uključio u nove oslobodilačke akcije, posebno u Veljem ratu, kada mu je knjaz Nikola odao priznanje i imenovao ga za brigadira. Napisao je „Memoare”, značajan dokument iz tog perioda borbi sa Turcima. Njegovom smrću ugasila se loza vojvode Jakova jer je Anto još za života ostao bez oba sina – Jakše (Jakova) i Perka (Pera). Opjevan je u mnogim narodnim pjesmama.

1960. u Parizu je u 70. godini umrla princeza Ksenija, osma kćerka kralja Nikole i kraljice Milene. Umrla je u krajnjoj patnji i nemaštini nakon 44-godišnjeg teškog egzila. Rođena je na Cetinju 1881. godine. Bila je desna ruka svome ocu, njegov najsavjesniji sekretar. Znala je zadiviti protivnike kada se raspravljalo o pitanju Crne Gore. Pisala je memoare i uspješno se bavila fotografijom. Bila je prva žena na Balkanu koja je vozila automobil. Nije se udavala, iako su za brak sa njom bili zainteresovani srpski kralj Aleksandar Obrenović i bugarski car Ferdinand. Princeza Ksenija je sahranjena u ruskoj pravoslavnoj crkvi u Kanu, pored svojih sestara Milice i Ane i njihovih muževa, ruskih kneževa Nikole i Petra. Njeni zemni ostaci preneseni su 1989. godine, zajedno sa ostacima njenih roditelja i sestre Vjere, na Cetinje i sahranjeni u dvorskoj crkvi na Ćipuru.

1962. U Podgorici je ,rođen Ivan Brajović, potpredsjednik Socijaldemokratske partije i poslanik u Skupštini Crne Gore.

2006. Ambasador Srbije i Crne Gore pri OEBS-u u Beču, Vesko Garčević, uručio je zvaničan poziv toj organizaciji za praćenje crnogorskog referenduma. On je na sjednici Stalnog savjeta OEBS-a uručio poziv svim državama članicama te organizacije, kao i Kancelariji za demokratske institucije i ljudska prava, ODIHR, kao i nevladinim organizacijama i ostalim zainteresovanim za posmatranje referenduma.

U svijetu:

495. Tokom opsade Napulja, u vojsci francuskog kralja Šarla III pojavila se epidemija sifilisa, koja se brzo proširila na ostale evropske zemlje. Smatra se da su, dotad nepoznatu bolest, doneli Kolumbovi moreplovci s Novog kontinenta.

1074. Boreći se protiv kršenja celibata, papa Grgur VII naredio je da svi oženjeni rimokatolički sveštenici budu ekskomunicirani.

1454. Rođen Amerigo Vespuči, italijanski moreplovac iz Firence, savremenik Kolumbov. Od 1490. bio je u službi španskog i portugalskog kralja. Preduzimao je više putovanja u Novi svijet i stigao na obale Srednje i Južne Amerike. Po Vespučijevom latinskom imenu (Americus), njemački geograf M. Valdzemiler nazvao je zemlje novog svijeta - Amerika, što je kasnije i usvojeno.

1661. Umro je kardinal Žil Mazaren, francuski političar italijanskog porijekla. Poslije smrti kardinala Rišeljea, 1642. postao je ministar za vrijeme regentstva kraljice Ane i kao jedan od najvještijih diplomata svoga doba učvrstio temelje na kojima je Luj XIV gradio hegemonističku politiku Francuske prema Evropi.

1796. Napoleon Bonaparta oženio se Žozefinom d'Boarne, udovicom bivšeg francuskog oficira koji je giljotiniran za vrijeme Francuske revolucije.

1807. Predvođeni Karađorđem, srpski ustanici su potpuno oslobodili Beograd od Turaka, iako je grad, kao politički centar pašaluka, bio čvrsto utvrđen i posjednut jakim janičarskim snagama. Beograd je postao politički, vojni i kulturni centar nove Srbije i ostao je u srpskoj vlasti do propasti Prvog srpskog ustanka 1813. godine.

1814. Rođen je ukrajinski pisac i slikar Taras Ševčenko, najveći ukrajinski pjesnik 19. vijeka, romantičar i revolucionar. Poezijom inspirisanom narodnim stvaralaštvom razvio je književni ukrajinski jezik i otvorio puteve novoj ukrajinskoj poeziji.

1831. Kralj Luj Filip osnovao je Francusku Legiju stranaca sa sjedištem u Alžiru.

1847. U toku američko-meksičkog rata, američke snage pod generalom Skotom izvršile su invaziju na Meksiko tri milje južno od Vera Kruza. Naišavši na neočekivano slab otpor Meksikanaca, 10.000 američkih vojnika zauzelo je Vera Kruz, pri čemu nijedan vojnik nije poginuo.

1862. Tokom Američkog građanskog rata dogodio se prvi sukob oklopnih brodova između "Monitora", broda armije Unije, i broda Konfederalne vojske "Merimak". U četvoročasovnoj bici nijedan brod nije oštećen.

1876. Američki fizičar Aleksandar Graham Bel je u Bostonu obavio prvi telefonski razgovor na svijetu. Pronalazač telefona pozvao je svog prijatelja Vatsona i uzbuđeno mu rekao: "Prijatelju Vatson, dođite ovamo. Potrebni ste mi". Bel je bio engleski fiziolog i učitelj govora gluvih. Kasnije je prešao u Ameriku, gdje je ostavio ogromno djelo "Mehanizam govora". Njegov prvi telefon nije imao izvora električne energije, jer je mikrofon u njemu bio magnetskog tipa.

1888. Umro je Vilhelm I, pruski kralj od 1861, koji je uz pomoć moćnog kancelara Ota fon Bizmarka 1871. ujedinio 25 njemačkih država u Njemačko carstvo i proglasio se carem.

1890. Rođen je ruski državnik Vjačeslav Mihajlovič Molotov, šef sovjetske diplomatije iz dva navrata i glavni pregovarač s nacističkom Njemačkom u pripremi sovjetsko-njemačkog pakta o nenapadanju u avgustu 1939. godine. Nakon 30 godina, koliko je proveo u najvišem partijskom i državnom vrhu, u vrijeme Staljinove diktature, isključen je iz Centralnog komiteta Komunističke partije i smijenjen sa svih funkcija u junu 1957. godine.

1908. Pobunjeni igrači AC Milan osnivaju Fudbalski klub Internacionale 1908 FC, poznatiji kao Inter.

1914. U Skoplju je rođen Milorad Macura, arhitekta, dugogodišnji direktor beogradskog Instituta za arhitekturu i urbanizam koji je uradio generalni plan Novog Beograda i projektovao niz objekata u Beogradu, Somboru, Smederevu i drugim gradovima Srbije.

1924. Italija je anektirala Rijeku, koja je od potpisivanja jugoslovensko-italijanskog ugovora u Rapalu, u novembru 1920. godine, imala status nezavisnog grada.

1934. Rođen Jurij Gagarin, ruski kosmonaut i prvi čovjek u kosmosu.

1943. Rođen je američki velemajstor Robert Bobi Fišer, prvi Amerikanac koji je osvojio titulu svjetskog prvaka u šahu, pobijedivši, 1972. u Rejkjaviku, ruskog velemajstora Borisa Spaskog. Titulu je izgubio bez meča, 1975. godine, kada je odbio da prihvati uslove Međunarodne šahovske federacije, pa je za prvaka svijeta proglašen ruski velemajstor Anatolij, Karpov.

1952. Umrla ruska književnica i prva zena ambasador u svijetu, Aleksandra Kolontaj.

1959. Pojavila se Barbika, najprodavanija lutka na svijetu.

1964. Rođena Žilijet Binoš, francuska glumica.

1991. U Beogradu su održane prve velike antirežimske demonstracije. Policija je grubom silom rasturila demonstrante, nakon čega je centar grada zaposjela vojska s tenkovima. Poginuli su jedan demonstrant i jedan policajac. Proteste zbog brutalnosti policije nastavili su narednih dana beogradski studenti.

1992. Umro je bivši premijer Izraela Menahem Begin.

1994. Teroristi Irske republikanske armije izveli su prvi u seriji minobacačkih napada na londonski aerodrom "Hitrou".

1994. Umro Čarls Bukovski, američki pisac.

1999. Iranski predsjednik Mohamad Hatami doputovao je u Italiju, što je bila prva posjeta šefa iranske države jednoj zapadnoj zemlji od islamske revolucije 1979. Tokom trodnevne posjete, Hatami se susreo i sa poglavarom Rimokatoličke crkve Jovanom Pavlom II u Vatikanu.

2002. Ponovo je otvoren tunel Mon Blan u Alpima, nakon velikog požara u njemu 1999. godine, kada je poginulo 39 osoba.

2003. Tajlandska policija je saopštila da je u tromjesečnoj akciji, koja je sprovedena širom zemlje u potrazi za proizvođačima i dilerima sintetičke droge (metafetaminima), ubijeno više od 2.200 ljudi.

2003. U Havani, glavnom gradu Kube, Evropska unija otvorila je diplomatsko predstavništvo.

Uredio Hari Krisna