Akademik Branislav Kovačević: BLAŽO JOVANOVIĆ

Akademik Branislav Kovačević: BLAŽO JOVANOVIĆ, ISTORIJSKA LIČNOST

(SIMBOL USPOSTAVLJANJA CRNOGORSKOG DRŽAVNOG I NACIONALNOG KONTINUITETA)


Blazo Jovanovic spada u znamenite Crnogorce. U galeriji likova crnogorskog drzavnog i nacionalnog Panteona ovaj politicar, drzavnik, revolucionar i antifasista, pravnik i humanista zasluzio je i casno i trajno mjesto.
Rodjen 1907. godine, u vrijeme kada je klasicnu Crnu Goru potresala »bombaska afera«, u kojoj su se prvi put, jedni-indukovani spolja, pod vidom borbe za uvodjenje demokratije u autokratsko vladanje zemljom, sluzeci se teroristickim metodama, po tudjem drzavnom i nacionalnom konceptu – dosli u sukob sa svojom zemljom i njenim interesima i drugi koji su – drzeci se tradicije i istorije, iako u politickom pogledu konzervativni u odnosu na duh vremena i stanje u drustvu – bili cuvari i branitelji crnogorskih drzavnih i nacionalnih interesa, borci za opstanak Crne Gore kao drzave.
Iako dopremljenje bombe na Cetinju nijesu eksplodirale one su napravile veliki politicki krater u zemlji u koji se Crna Gora sunovratila u Prvom svjetskom ratu, iz kojega se ispravljala u Drugom i sasvim izvukla. Ali taj krater nije zagrnut ni do dan-danas. Kao da ona afera nije prestajala.
Poslije nestanka Crne Gore kao drzave 1918. godine i njenog potpunog utapanja u novu drzavnu tvorevinu, ubrzo su narasle intelektualne i politicke snage koje su nastojale da je izvuku iz »crne rupe«, iako je njena zrtva bila koliko casna toliko samoubilacka.
Uoci Drugog svjetskog rata taj intelektualni i politicki potencijal je bio prepoznatljiv, iako anatemisan i proganjan od tadasnjih vlasti drzave »troimenog naroda«, u kojoj nije bilo mjesta za Crnogorce. U ratu su te snage narasle u antifasisticki i revolucionarni pokret koji je znao sto hoce. Medju ostalim njegovim ciljevima i idealima – bilo je obnavljanje Crne Gore u formi federalne republike i uspostavljanje izgubljenog crnogorskog drzavnog i nacionalnog kontinuiteta. Osim obnove i izgradnje ratom razorene i opustosene zemlje, u novom crnogorskom preporodu morala se uspostaviti komunikacija sa sopstvenom visestoljetnom istorijom i tradicijom, suociti sa duhovnim i kulturnim nasljedjem, razgrnuti tudje ideoloske slojeve i stati pred istorijsko lice sopstvenog identiteta.
Iako je i tada bilo zestokih politickih raskola i ideoloskih sudara u jednopartijskom sistemu i centralisticki dogovorenoj drzavi i drustvu, crnogorski nacionalni i drzavni interesi nijesu bili ozbiljno dovedeni u pitanje.
Korifej crnogorske oslobodilacke, antifasisticke borbe i sirokog pokreta za novo sazdanje Crne Gore u jugoslovenskoj zajednici – bio je upravo Blazo Jovanovic sa svojim saborcima i saradnicima.
Od aprila 1945. do 1963. godine bio je prva drzavna, partijska i politicka licnost Crne Gore. U tom razdoblju bio je prvi predsjednik Vlade Crne Gore i na toj duznosti je ostao do 1953. On je istovremeno bio prva partijska licnost i predsjednik vise tadasnjih drustveno-politickih organizacija, partijskih foruma, kako na republickom tako i na saveznom nivou, savezni narodni poslanik. Za predsjednika Ustavnog suda Jugoslavije izabran je 1963. Na toj duznosti je ostao do 1975. godine. Jula 1971. izabran je u Izvrsni komitet Svjetske organizacije pravnika »Svjetski mir putem prava«. Autor je vise politickih tekstova i monografije »Aktuelna pitanja Ustavnog suda Jugoslavije«. Bio je clan Savjeta Federacije; general-major JNA u rezervi; narodni heroj od 1952.
Blazo Jovanovic je krupna licnost novije crnogorske istorije, ciji se znacaj i velicine posebno isticu u svom dobu, ali se i sa ove istorijske distance vide i jasnije i objektivnije.
Istorijski sud o doprinosu Blaza Jovanovica kao drzavnika, politicara, funkcionera, revolucionara i humaniste tesko je svestrano sagledati bez serioznog naucnog istrazivanja i promisljanja. O njegovom zivotu i radu postoji relevantna gradja. Takodje, postoje i njegovi odabrani tekstovi. Ali bez ozbiljnog pristupa njegovoj epohi, bez njenog kriticko-naucnog sagledavanja i njegove uloge u tom kontekstu – nije moguce napraviti valjan istorijski portret ovog velikana novije crnogorske povijesnice. A to zahtijeva sasvim novi metodoloski pristup i novi vokabular u odnosu na ranije bavljenje tim istorijskim razdobljem, kao i drugaciji odnos prema nekim novim ideolosko-politickim zahtjevima za reviziju istorije.
Uloga i doprinos Blaza Jovanovica u rjesavanju crnogorskog drzavnog i nacionalnog pitanja je veca nego sto bi danasnje generacije mogle i da pretpostave. Iako pojedinac ne stvara istoriju, njegov doprinos u tom pogledu je ogroman. Pogledi pokreta kome je pripadao Blazo Jovanovic i njegovi licni stavovi i danas su aktuelni. I on je smatrao da je ideja jugoslovenskog ujedinjenja bila progresivna, da je do njega, istorijski gledano, moralo doci, bez obzira na zao udes Crne Gore. Da to ujedinjenje ima svoje duboke korijene, iako ono prvo 1918. nije ostvareno ni srecno ni pravedno. Za to navodno ujedinjenje, u kome nije bilo mjesta za Crnu Goru i Crnogorce, Blazo je na Osnivackom kongresu Komunisticke partije Crne Gore rekao, izmedju ostalog, da je »takozvano ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom u novembru 1918. izvrseno (...) ne samo protiv volje i raspolozenja crnogorskog naroda, nego i uz bajonete srpske vojske, i to na najgrublji nacin, putem sile i prevare«.
Tu oprecnost izmedju istorijskih teznji i volje jugoslovenskih naroda i prve, neadekvatne, realizacije ideje jugoslovenske drzave razrijesilo je Blazovo vrijeme, oruzana i politicka borba njegove generacije i pokret kojemu je pripadao, stvaranjem federativne socijalisticke Jugoslavije, u kojoj su Crna Gora i Crnogorci imali ravnopravno i casno mjesto. Ta drzava je, polako, i ne bez lomova, prelazila iz centralizma i partijske diktature u neki vid socijalisticke demokratije. Ona je bila vaspostavljena na nacelima nacionalne slobode i ravnopravnosti.
U oslobodilackoj i antifasistickoj borbi, pa kasnije u obnovi i izgradnji zemlje, crnogorski narod je, zajedno sa ostalim, opet stupio na istorijsku pozornicu – kao subjekt istorije. Trinaestojulski ustanak je oznacio da su Crnogorci, zajedno sa svima koji sa njima zive, istorijski sazreli da uzmu sudbinu Crne Gore u svoje ruke i preuzmu odgovornost za istorijsku sudbinu crnogorskog naroda i svih stanovnika Crne Gore. I bili su. Vise od nas danasnjih.
A crna rupa naseg doba, takodje, mami i vreba. Danas Crnogorci nijesu u zajednici u kojoj zive ni slobodni ni ravnopravni; niti su, cuvajuci nasljedje i tekovine Blazova vremena i poslijeratnog preporoda, sacuvali stare preduslove niti su stvorili nove uslove za bolji i srecniji zivot.
Tim velikim tekovinama minulog doba, koje nekriticki kudimo, iako je imalo svojih slabosti i velikih devijacija, Blazo Jovanovic je dao svoj pecat. On je u svojim radovima iznio i svoj pogled na karakter jugoslovenske drzavne zajednice, ali i na polozaj Crne Gore u njoj, na odnose i u federaciji i u crnogorskoj republici. Oko tog programa, drzavnog i nacionalnog projekta, bio je okupljen siroki drustveni front, intelektualni i stvaralacki potencijali. On je vjerovao u drustveno-ekonomski sistem, samoupravni koncept i socijalisticku demokratiju koje su kreirali i pokret kome je on pripadao licno, sa pozicija u drustvu koje je zauzimao, a one su, uglavnom, bile celne.
Analiza njegovog rada pokazuje da je bio odusevljen obnovljenim crnogorskim identitetom i drzavnim subjektivitetom Crne Gore, i sav se tome predao i posvetio.
Osim obnove i izgradnje zemlje, podizanja industrije i elektrifikacije, Jovanovic je znao da se drzavno i nacionalno obnavljanje ostvaruje i kroz unaprjedjivanje prosvjete i kulture, kroz izgradnju pravnog sistema, osnivanje institucija i ustanova “radnog naroda” Crne Gore. Vjerovao je da novi drustveni odnosi koji su se tada izgradjivali, i kojima je i sam kao drzavnik i pravnik dao veliki doprinos, imaju ogroman istorijski znacaj “za dalji opsti razvitak crnogorskog naroda i Narodne Republike Crne Gore u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji” (1947).
Donosenje prvog crnogorskog ustava poslije 1905. godine (1947) predstavljalo je epohalan dogadjaj u crnogorskoj pravnoj i politickoj istoriji. Njime je opet potvrdjena i odredjena drzavnost Crne Gore, “postavljeni su cvrsti temelji njenog opstanka i sigurnosti na kojima treba graditi i stvarati bolji i srecniji zivot za sve radne ljude...” Kao pravnik i drzavnik, on je dobro osjecao i shvatio koliko velik i dalekosezan znacaj ima donosenje crnogorskog republickog Ustava, u kome se Crna Gora uzakonjuje i tretira kao drzava-republika, iako sa ogranicenim suverenitetom, ali ravnopravna sa svim republikama Jugoslavije.
Zapoceti drzavno-pravni razvoj Crne Gore u federativnoj jugoslovenskoj zajednici i njen polozaj mogao je biti ne samo uzdrman nego i doveden u pitanje u dramaticnom sukobu jugoslovenskog drzavno-pravnog koncepta sa staljinizmom, koji se zaklanjao iza internacionalnog nastupa i afirmisanja nacionalnih koncepata, nacionalnog i socijalnog oslobodjenja. Kao celnik ondasnje Crne Gore, Blazo Jovanovic nije pokleknuo ni posrnuo na tom najvecem iskusenju svoga doba. Uprkos pritisku i spolja i iznutra, on je ostao cvrst na kursu drzavnom i politickom svoje zemlje, dogmatski neostecen, blizak svome narodu crnogorskom i ostalim stanovnicima Crne Gore. Iako na najisturenijoj funkciji, on je vodio stalnu bitku sa birokratijom nove vlasti i negativnim pojavama u drustvu.

U Crnoj Gori je u svim prelomnim momentima bilo podjela i radikalnih postupaka. Tako je bilo i u vrijeme rezolucije Informbiroa, kada je u obracunu sa dotadasnjim istomisljenicima bilo dosta brzopletosti, krutosti, zloupotreba, olakog lisavanja slobode, nedovoljnog provjeravanja, maltretiranja porodica uhapsenih ljudi i drugih manjkavosti, sto je pogodovalo stvaranju psihoze straha od UDB-e. I u tim najtezim danima, kada je sukob bio na vrhuncu i kada je najvise ljudi lisavano slobode, Blazo Jovanovic je na sjednici CK KP Crne Gore bio nedvosmislen: “Treba imati pravilan stav prema masama. Mi od ljudi ne mozemo stvarati koncentracione logore i tamo ih slati (...) ne bojkotovati porodice informbirovskih elemenata, to se nije radilo ni u toku rata porodicama ondasnjih neprijatelja”.
Kada je i sam bio pod prismotrom udbovskih mocnika, Blazo Jovanovic istice potrebu “vjere u ljude”. O tome svjedoci razgovor u Beogradu crnogorskih rukovodilaca Jovanovica, Andrije Mugose i Sava Joksimovica sa Titom 1949. godine. Referisuci Titu o stanju u Crnoj Gori, Jovanovic i Mugosa su govorili kriticki, preuzimajuci odgovornost za stanje u Crnoj Gori, ali s naglaskom da ima pretjerivanja u odnosu na ljude i njihove zablude, hapsenja i prije iskljucenja iz Partije, nedovoljnom politickom radu i izdizanju svemocne UDB-e iznad partije i drzave. Na to je neprikosnoveni Tito reagovao – “Uz suvo i sirovo gori”. Zatim se obratio ministru unutrasnjih poslova Savu Joksimovicu rijecima: “Od danas si mi ti odgovoran za stanje u Crnoj Gori”.
Kao pravnik, drzavnik, politicar, revolucionar zalagao se Jovanovic za izgradnju pravnog poretka i postovanja pravnih normi, ali je, - i u duhu crnogorske tradicije i istorije, kao i u duhu norme pokreta kome je pripadao – on promjenu drustvenih odnosa pa i ljudi, njihovog mentaliteta i svijesti, vidio u kombinaciji pravnih i moralnih normi, kroz izgradnju pravne i moralne svijesti. Iako je stvarnosti gledao pravo u oci, uocljiv je njegov idealizam u pogledu prevaspitavanja ljudi.
Blazo Jovanovic nije bio puki teoreticar i partijski ideolog, vec je kao covjek iz naroda nastojao da se krupna pitanja drzavne i nacionalne politike provjeravaju kroz zivot, da se prelamaju kroz shvatanja i ponasanja ljudi.
Milovan Djilas je kao partijski ideolog bio najzesci borac za obnavljanje drzavnog kontinuiteta Crne Gore i za nacionalnu emancipaciju crnogorskog identiteta, za rjesavanje crnogorskog nacionalnog pitanja. Isto je zastupao i Blazo Jovanovic, ali dok je on ostao dosljedan u vezi sa oba ova fundamentalna pitanja, Djilas je kasnije revidirao svoj stav u pogledu crnogorske nacionalnosti. Inace, ne samo njih dvojica, nego i cijeli komunisticki crnogorski pokret nijesu bili stasali, ni ideoloski ni naucno, niti su bili spremni da ova dva pitanja potraze u daljoj crnogorskoj proslosti.



(KRAJ)





Pobjeda, 15. 08. 2004. Društvo

dr. Radoje Pajović: LIDIJA JOVANOVIĆ, REVOLUCIONAR I HUMANISTA


Veliko srce Lidije Blažove

Za njeno ime vezuje se osnivanje nekoliko domova za ratnu siročad, dom i škola za gluvonijemu djecu u Kotoru, Dom za napuštenu djecu u Bijeloj, Dom staraca u Risnu, Udruženje slijepih Crne Gore...
Ovih dana jedna izuzetna žena, bogate revolucionarne prošlosti i zaslužne humanitarne djelatnosti proslavila je devedeseti rođendan. Riječ je o Lidija Jovanović, nosiocu „Spomenice 1941”, jednom od utemeljivača Antifašističkog fronta žena Crne Gore, vijećniku Zemaljskog antifašističkog vijeća Crne Gore i crnogorkse antifašističke skupštine i narodnom poslaniku Skupštine Republike Crne Gore. Uz to, Lidija Jovanović je bila i veliki humanista. Najbolje godine života posvetila je prosvjećivanju omladine i emancipaciji žena i socijalnom zbrinjavanju ratne siročadi, gluvonijeme djece, slijepih lica i samohranih ostarjelih osoba. Nalazila se na čelu brojnih humanitarnih organizacija (Crvena pomoć, Crveni krst i dr).
Lidija Jovanović je rođena 10. avgusta 1914. godine u Rijeci. Podizana je bez roditelja u Varaždinu, u domu svoga ujaka arhitekte, gdje je stekla široko obrazovanje. Govori italijanski i njemački jezik, a završila je zubotehničku školu.

Povjerljivi zadaci

Godine 1934. udala se za poznatog revolucionara Blaža Jovanovića i sa njim došla u Crnu Goru. Sa članstvom u KPJ dolazi i prva revolucionarna dužnost-funkcija sekretara Crvene, kasnije Narodne pomoći, koja se brinula u prvom redu o uhapšenim revolucionarima i njihovim porodicama. Uloga ove organizacije došla je naročito do izražaja u vrijeme hapšenja 350 crnogorskih komunista 1935. i 1936. godine i njihovog stradanja prilikom zloglasne policijske istrage u dubrovačkoj „termoterapiji”.
Godine 1939. postala je član, a godinu kasnije sekretar Mjesnog komiteta KPJ za Podgoricu. Neposredno uoči Drugog svjetskog rata, kada su brojni komunisti bili uhapšeni i sprovedeni u kocentracione logore (Bileća, Smederevska Palanka) Lidija je postala član tzv. zamjeničkog pokrajinskog komiteta KPJ, a neposredno uoči aprilskog rata 1941. godine sekretar ovog komiteta. Odigrala je značajnu ulogu u održavanju veze sa frontom, a posebno u prenošenju direktive poslije kapitulacije kraljevske jugoslovenske vojske da se ne predaje oružje već da se čuva za predstojeću borbu protiv okupatora. Učestovala je u radu Osme pokrajinske konferencije KPJ za Crnu Goru kao jedina žena delegat. Tom prilikom je obavila i veoma povjerljiv i iziuzetno važan partijski zadatak. Bila je pratilac generalnog sekretara KPJ Josipa Broza Tita od Podgorice do Bara Žugića, gdje je i održana konferencija avgusta 1940.
Pri pokrajinskom komitetu KPJ dobila je dužnost sekretara njegove komisije za rad sa ženama i postala član komisije za rad u sindikatima. Organizovala je nekoliko zborova žena koji su imali za cilj njihovu emancipaciju, borbu za pravo glasa i za pravedniji položaj u društvu. Osim toga uložila je mnogo napora u opismenjavanju žena i na njihovom prosvjećivnju, posebno protiv praznovjerja i na njezi odojčadi, čija je smrtnost bila velika.
Sa posebnom ljubavlju Lidija je radila u Piperima, rodnom kraju svoga supruga, gdje je bila izuzetno poštovana i uvažavana. Poslije Drugog svjetskog rata Piperi su je u znak zahvalnosti birali za narodnog poslanika.
U 13-julskom ustanku Lidija postaje član Mjesnog (sreskog) komiteta KPJ i time dobija veliku odgovornost u organizovanju oslobodilačke borbe. Krajem 1941. godine postaje član Okružnog komiteta KPJ za Podgoricu, tako da je na njena leđa pala velika odgovornost, naročito u periodu krize NOP-a, kada četnički poket uz podršku okupatora dobija veliki zamah. Od sredine 1942. do maja 1943. radila je u neprijateljskoj pozadini, što spada u najteži period njenog života jer je bila izložena svakodnevnim potjerama četnika. Tada je doživjela mnoge lične i porodične drame - smrt Blažove sestre i zeta i njihova dva sina, Lidijin mlađi brat je ubijen na svirep način u ustaškom zatvoru u Lepoglavi. Lidijino i Blažovo dvoje djece (jedno od sedam, a drugo od pet godina) proveli su u okupatorskom zatvoru gotovo godinu dana. Blažova i Lidijina porodična kuća u Veljem Brdu koju su zapalili okupator i četnici predstavlja sitnicu u odnosu na ostale žrtve.

Humanista prrvog reda

Od sredine ljeta 1943. godine postaje sekretar inicijativnog odbora AFŽ Crne Gore, što je omogućilo da pristupi povezivanju žena antifašistkinja i njihovom organizovanju u obliku seoskih, opštinskih i sreskih odbora. Organizacija AFŽ-a Crne Gore konačno se konstituisala na kongresu 5. decembra 1943. godine kada je Lidija izabrana za sekretara Glavnog odbora. Organizacija AFŽ Crne Gore u to vrijeme imala je oko 10.000 članova da bi se do kraja 1944. godine upetostručila. Ova organizacija je dala nezaobilazan doprinos Narodnooslobodilačkom pokretu, ali je mnogo značila za sopstvenu afimaciju i dopirnijela da žene postanu ravnopravan subjekat u društvu.
U periodu poslije oslobođenja Lidija Jovanović izrasta u humanistu prvog reda. Istina, za svoju revolucionarnu prošlost i nemala priznanja - tri mandata je birana za narodnog poslanika, postala je član Centralnog komiteta Saveza komunista Crne Gore, član Predsjedništva Socijalističkog saveza Crne Gore, predsjednik Glavnog odbora Crvenog krsta, član Centralnog odbora Jugoslovenskog crvenog krsta, član predsjedništva Saveza ženskih društava Jugoslavije.
Ipak, smatra se da su punoj afirmaciji Lidijine ličnosti i njene kreativnosti najviše doprinijele funkcije pomoćnika ministra za zdravlje i socijalnu politiku i predsjednika odbora Skupštine naroda Republike Crne Gore za zdravstvo i socijalnu politiku. Upravo socijalna politika bilo je njeno pravo životno opredjeljenje. Na tim funkcijama Lidijin entuzijazam došao je do prvog izraza. Za njeno ime vezuju se osnivanje nekoliko domova za ratnu siročad, dom i škola za gluvonijemu djecu u Kotoru, Dom za napuštenu djecu u Bijeloj, Dom staraca u Risnu, Udruženje slijepih Crne Gore. Velika je Lidijina zasluga što su djeca za ratnu siročad imala ravnopravan tretman bez obzira na kojoj su strani poginuli njihovi roditelji.
Danas Lidija Jovanović živi skromno u svojoj porodičnoj kući u Tivtu, okružena pažnjom svoje djece, unučadi i praunučadi. Poželimo joj dobro zdravlje i punu ličnu i porodičnu sreću i neka ova skica za biografiju bude istovremeno naš skromni omaž za njenu humanu ličnost i veliko revolucionarno djelo.

Akademija povodom stogodišnjice rođenja Blaža Jovanovića

Iz daljine se samo visoki vrhovi vide - takav vrh je bio Blažo Jovanović, heroj u ratu, državnik u miru, narodni tribun i humanista, istakao predsjednik SUBNOR-a Crne Gore Andrija Nikolić. Blažo Jovanović je jedna od najznačajnijih ličnosti crnogorske istorije dvadesetog vijeka, poručio akademik Branko Pavićević. Jučerašnjoj svečanosti prisustvovali Filip Vujanović, Ranko Krivokapić, i mnoge druge istaknute ličnosti kulturnog i javnog života naše zemlje

Heroj u ratu, državnik u miru

Podgorica, 28. marta - Na današnji dan prije sto godina u nezavisnoj Crnoj Gori za čiju slobodu se u okviru tadašnje jugoslovenske zajednice, borio tokom pola vijeka, rodio se Blažo Jovanović (1907-2007). Tim povodom SUBNOR Crne Gore je danas održao svečanu Akademiju posvećenu liku i djelu velikog sina crnogorskog naroda i narodnog heroja. Današnjem skupu koji je u sali Crnogorskog narodnog pozorišta počeo himnom "Oj svijetla majska zoro", pored porodice i saboraca, prisustvovali su i istaknuti, politički, kulturni i javni radnici Crne Gore na čelu sa predsjednikom Republike Filipom Vujanovićem, i predsjednikom Skupštine Rankom Krivokapićem.
Blažo Jovanović je bio istaknuti crnogorski revolucionar, jedna od najmarkatnijih ličnosti jugoslovenskog, radničkog i komunističkog pokreta, jedan od organizatora Trinaestojulskog ustanka u Crnoj Gori, narodni heroj, prvi predsjednik crnogorske Vlade i prvi predsjednik boračke organizacije našezemlje. Riječju, bio je to čovjek koji je sebe utkao u tekovine naše revolucije, neponovljiva ličnost crnogorske istorije svoga vremena i čovjek koji je djelovao svojim ličnim primjerom zbog čega je ostao zapamćen kao jedan od najomiljenijih državnika.
Na današnoj akademiji u Crnogorskom narodnom pozorištu, govorili su njegovi saborc i - Andrija Nikolić, predsjednik SUBNOR-a Crne Gore i akademik dr Branko Pavićević, a o liku i djelu istaknutog revolucionara, prikazan je i kraći dokumentarni film.
Govoreći o Blažu Jovanoviću, Andrija Nikolić je, između ostalog, istakao da - crnogorske istorijske stranice vjekovima ispisuju junaci i narodni prvaci, borci za narodna prava i slobodu, velikani u svom vremenu. Samo rijetki, rekao je on, nadrastaju vrijeme u kojem su živjeli i tako ostanu istorijski međaš svoga vremana, međaš koji svijetli koliko u metežno doba, toliko i kada se u napredak ide. Takva ličnost, potvrdilo je vrijeme, je narodni heroj Blažo Jovanović, rođen na današnji dan prije sto godina u nezavisnoj Crnoj Gori, za čiju se slobodu tada u okviru jugoslovenske zajednice, tokom pola vijeka revolucionarnog rada borio. Činio je to hrabro, mudro i časno, rekao je Nikolić, i poručio: Na vjetrometini samo visoki borovi rastu. Takav je u svom vremenu bio drug Blažo Jovanović. Iz daljine se samo visoki vrhovi vide. Takav vrh je bio Blažo Jovanović, jer je svojim djelom ispisao još jednu svijetlu stranicu novije crnogorske istorije. Blažo Jovanović, heroj u ratu, državnik u miru, narodni tribun i humanista, ostaje veliki sin crnogorskog naroda. Njegove ideje i djelo ugrađeni su u poluvjekovnu socijalističku Jugoslaviju i danas, nezavisnu Crnu Goru, rekao je drug Andrija Nikolić.
- Blažo Jovanović je jedna od najznačajnijih ličnosti crnogorske istorije 20-tog vijeka, kaže akademik dr Branko Pavićević. Podsjećajući da Izvršni odbor Republičkog odbora SUBNOR-a Crne Gore želi da današnji datum uvrsti u kalendar važnijih događaja iz istorije ove zemlje odnosno istorije 20-tog vijeka, Pavićević je izrazio uvjerenje da nema čovjeka u ovoj zemlji koji neće podržati ovakvu namjeru. Govoreći dalje o životu i djelu velikog revolucionara, Pavićević je istakao da niko kao Blažo Jovanović nije sjedinio modernu epohu sa tradicionalnim duhom Crnogoraca. On je bio figura koju je krasio integralni duh jednog neobičnog crnogorskog narodnog prvaka. Sva mjesta, gradovi i oblasti ove malene zemlje smatrali su ga svojim čovjekom, svojim predvodnikom, svojim političkim djelatnikom, koji nije strahovao od drugačijeg rezonovanja i od drugačijeg djelovanja. Veliko povjerenje Crnogoraca u Blaža Jovanovića pokazalo se time što je biran na prve dužnosti poslije oslobođenja. Bio je i prvi predsjednik Vlade i prvi predsjednik Centralnog komiteta i prvi predsjednik Saveza boraca, podsjetio je akademik Pavićević. Crnogorskom narodu se Blažo Jovanović najviše uklapao u onu markomiljanovsku definiciju o čojstvu i junaštvu, definicuju koju ne bi bolje i potpunije formulisani ni najveći mislioci staje Jelade, rekao je akademik Pavićević, na kraju.

J. Stamatović

4. februara 1976.

Umro je Blažo Jovanović, narodni heroj, istaknuti revolucionar, političar, državnik, pravnik, humanista i društveno-politički radnik. Obavljao je mnoge odgovorne dužnosti u Crnoj Gori i Jugoslaviji.

JUČE U PODGORICI

Umro Branislav Kovačević

Branislav Kovačević, akademik DANU, redovni profesor Filozofskog fakulteta u Nikšiću, umro je juče u Podgorici. Završio je Filozofski fakultet u Sarajevu. Radio je kao profesor, pomoćnik i zamjenik republičkog sekretara za obazovanje, nauku i kulturu, sekretar Pedagoškog savjeta Crne Gore, predsjednik SSRN Titograda i Crne Gore, direktor Istorijskog instituta Crne Gore. Branislav Kovačević dobitnik je Ordena rada sa zlatnim vijencem, nagrade "Oktoih" i Oslobođenja Podgorice, dobitnik više priznanja za rad u oblasti sporta, predsjednik Društva istoričara CG, član Senata Univerziteta CG, predsjednik Saveza za fizičku kulturu CG i član Predsjedništva Jugoslovenskog olimpijskog komiteta. Autor je knjiga: "Komunistička partija Crne Gore 1945-1952", "Crvena mrlja" (koautorstvo), "Đilas heroj -antiheroj", "Od Vezirovog do Zidanog mosta, sudbina crnogorskih četnika", "Savezničko bombardovanje Crne Gore 1943-1944....

Branislav Kovačević biće sahranjen danas u krugu uže porodice. Komemorativna sjednica biće održana u ponedjeljak u 11 sati na Univerzitetu Crne Gore.


R.K.

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php...6-06&id=165338

28. marta 1907.

U Veljem Brdu kod Podgorice, rođen je Blažo Jovanović, narodni heroj i politički radnik.